به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از اصفهان، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمد قربانی مقدم شامگاه سه شنبه در کارگاه آموزشی با موضوع سواد رسانه؛ شیوه پاسخ به شبهات فضای مجازی در مدرسه علمیه جواد الائمه ، با تأکید بر اهمیت سواد رسانه‌ای، به بررسی چالش‌های ناشی از شبهات فضای مجازی پرداخت.

وی در این جلسه با اشاره به تاریخچه دشمنی شیطان از روز اول خلقت انسان، به نقش مؤثر رسانه‌ها در ایجاد و ترویج شبهات اشاره کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین قربانی مقدم با ذکر این نکته که شبهات فضای مجازی به یکی از چالش‌های اساسی دنیای معاصر تبدیل شده‌ است، تصریح کرد: بسیاری از مردم بدون داشتن سواد رسانه‌ای کافی، قادر به تشخیص حق از باطل نیستند، رسانه‌های امروزی با تغییر و تحریف حقایق، قادرند ذهنیت عمومی را تغییر دهند و برخی افراد ناآگاه را به دفاع از باطل وادارند.

وی ادامه داد: یکی از راه های حیات باطل و موفقیت های آن این است که خود را شبیه حق کند.

استاد حوزه و دانشگاه در این جلسه، به مثال‌های متعددی از سوءاستفاده‌های موجود در فضای مجازی اشاره کرد و به مشکلاتی که از طریق تشویش اذهان عمومی توسط رسانه‌ها ایجاد می‌شود و تأثیر مستقیم آن بر باورهای مردم، پرداخت.

وی تأکید کرد: شبهه‌افکنی، اصولی دارد که از طریق آن می‌توان به مغالطه‌گری‌ها پی برد و آن‌ها را کشف کرد.

حجت الاسلام والمسلمین قربانی مقدم با بیان اینکه سواد رسانه‌ای ابزاری مؤثر در شناخت دقیق‌تر واقعیت‌هاست، یادآور شد: مخاطبان باید همواره از رسانه‌ها به عنوان ابزاری برای تبادل اطلاعات آگاهانه استفاده کنند و از تأثیرات منفی آن‌ها در جلوگیری از ترویج اشتباهات و دفاعیات باطل بهره گیرند.

استاد حوزه بر اهمیت تجهیز جامعه به دانش کافی برای مقابله با چالش‌های ناشی از انتشار اطلاعات نادرست در فضای مجازی تأکید کرد.

وی با توضیح تجربیات و آزمایش‌های اجتماعی در یک فیلم نشان داد که چگونه تجمعات و رسانه‌ها می‌توانند رفتار فردی را تحت تأثیر قرار دهند و این که افراد چگونه بدون آگاهی از فلسفه یک رفتار، آن را تکرار می‌کنند و نمونه‌های مختلفی از این نوع تأثیرات مورد بحث قرار گرفت، از جمله تأثیر رسانه‌ها بر تجارب شخصی و جمعی که می‌تواند حتی به تغییرات فرهنگی گسترده منجر شود.

حجت الاسلام والمسلمین قربانی مقدم به قدرت اخبار نادرست در فضای مجازی اشاره کرد و در ادامه افزود: به عنوان مثال، عکسی از یک فرد محکوم به جرم که می‌بایست در زندان باشد در حال انجام مناسک حج که به طور گسترده در فضای مجازی منتشر شد این کار صحت و اعتبار نظام قضایی را به چالش می‌کشید، در حالی که به وضوح مشخص بود که از تکنیک‌های فتوشاپی برای ایجاد این شایعه استفاده شده است.

استاد حوزه در این جلسه بر نیاز جامعه به آموزش و ارتقاء سواد رسانه‌ای تأکید کرد: افراد باید قادر به تشخیص اخبار نادرست باشند وبه جای کنترل فضای مجازی بر افراد، باید افراد بر فضای مجازی کنترل داشته باشند.

وی ادامه داد: این امر نه تنها به افراد کمک می‌کند تا از تأثیرات منفی جلوگیری کنند، بلکه به آن‌ها قدرت می‌دهد تا رسانه‌ها را به‌عنوان ابزاری برای ارتقاء آگاهی و حفظ ارزش‌های جامعه به‌کار گیرند و به گفته کارشناسان، سواد رسانه‌ای ابزاری اساسی برای جلوگیری از افتادن در دام شایعات و اعمال نفوذ رسانه‌ها است و باید به عنوان بخشی از آموزش عمومی در جامعه گنجانده شود.

تغییر در استفاده از زبان و تأثیر آن بر فرهنگ جامعه

حجت الاسلام والمسلمین قربانی مقدم خاطر نشان کرد: امروزه شیوه استفاده از زبان و کلمات در جامعه دچار تحولات بسیاری شده است.

وی ادامه داد: تغییرات در زبان به دلیل عوامل مختلف از جمله پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییرات اجتماعی و فرهنگی، امری اجتناب‌ناپذیر است که این تغییرات گاهی به صورت تدریجی و گاهی به سرعت رخ می‌دهد و تأثیرات آن بر جامعه و فرهنگ نمایان می‌شود.

نقش تداعی معانی در تغییر کلمات

استاد حوزه در این جلسه به تحول در زبان اشاره و تصریح کرد: یکی از بارزترین مثال‌های تحول کلمه سرویس بهداشتی است که در گذشته کلماتی مانند “مستراح” یا “توالت” استفاده می‌شد که با گذشت زمان، جای خود را به عبارات جدیدتری مانند “سرویس بهداشتی” دادند. این تغییرات به گونه ای است که با معانی منفی کلمات قدیمی همراه شده است، در صورتی که در حقیقت معانی آن کلمات قدیمی منفی نیست و درست انتخاب شده بود.

وی گفت: این پدیده تنها به حوزه کلمات و عبارات مرتبط با مکان‌های عمومی محدود نمی‌شود، بلکه مفاهیم دیگری مانند حجاب نیز تحت تأثیر قرار گرفته‌اند، برخوردهای اجباری با مقوله‌های فرهنگی و اجتماعی می‌تواند به تداعی‌های ناخوشایند منجر شده و باعث ایجاد حس منفی در مخاطبان شود. این مسئله به‌طور ناخودآگاه واکنش‌هایی را در ذهن افراد جامعه ایجاد می‌کند که سبب تغییر نگرش‌ها نسبت به برخی مفاهیم می‌گردد.

استاد حوزه در رابطه با نقش رسانه ها و هنر در تغییر نگرش های گفت: در این زمینه، رسانه‌ها و هنر می‌توانند نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا کنند، نمایش چهره‌های مثبت از افراد متعهد به پوشش و حجاب، می‌تواند در محیط اجتماعی تأثیرگذار باشد و نگاه مثبت‌تری نسبت به این مسائل ایجاد کند و بالعکس نشان دادن خانم در دادگاه با چادر می‌تواند افکار منفی در ذهن ها ایجاد کند و بطور کلی رسانه میتواند در تداعی معانی بسیار تاثیرگذار باشد. آن‌ها می‌توانند با انتخاب کلمات خاص و زمان انتشار خبر در هر خبر تصویر زمینه‌ای را در ذهن ها تغییر دهند.

وی اظهار کرد: در کنار این تلاش‌ها، باید به رفع سوءتفاهمات و ارائه توضیحات منطقی و مستدل پرداخته شود و برای مردم با ذکر مثال و نمونه توضیح داد تا جامعه بتواند به رویکردهای نو و بهتری نسبت به فرهنگ و مناسبات اجتماعی دست یابد. و به شایعات پایان دهد.

حجت الاسلام والمسلمین قربانی مقدم در پایان این بحث آموزشی خاطر نشان کرد: برای خبرها به تیتر اکتفا نکنیم و همه خبرها را کامل بخوانیم و اکنون نیز با اضافه شدن هوش مصنوعی به فضای مجازی امکان پخش خبرهای جعلی افزایش و روش‌های شبه افکنی افزایش پیدا کرده است.