به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، چهاردهمین گردهمایی اساتید علوم عقلی حوزه همزمان شد با دهمین ویژه برنامه بزرگداشت علامه طباطبایی که با حضور علما، اساتید و شخصیت های برجسته حوزه علمیه در حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها برگزار شد؛ آیت الله اعرافی، مدیرحوزه‌های علمیه کشور سخنران ویژه این گردهمایی بود که مشروح سخنان مدیر حوزه‌های علمیه را در ذیل می خوانیم:
نهج البلاغه کتاب حکمت، عرفان و فلسفه است و اساتید ما این ابعاد گوناگون نهج البلاغه را تشریح کردند و حقیقتا بدون یک اندیشه فکری و یک روش قوی عقلی و استوار نمی‌توان به بلندای بسیاری از معارف عالی قرآن و نهج البلاغه و منابع روایی شیعه و اسلام دست یافت و بویژه نهج البلاغه که کتابی است که در آن عقل و حکمت و معرفت با روح حماسه و شجاعت و میدان داری برای حق درآمیخته است. این بیانات جز با یک اندیشه بلند فکری و عقلی قابل دریافت نیست و این معرفت را به سادگی و با یک نگاه سطحی نمی‌توان دریافت کرد.
نهج البلاغه میراث بزرگی است که امیرالمؤمنین(ع) به دست ما سپرده و شما به طور ویژه میراث دار و پاسدار این معرفت بلند و حقیقت عالی هستید.
حوزه نوین قم یک حوزه پیشرو و سرآمد و ممتاز است
حوزه قم همیشه روی پا بوده است، اما فراز و فرودها و حوادث گوناگون آن را گاهی به پایین و بالا رسانده است.
الحمدالله در مقطع اخیر حوزه نوین قم با پایه ریزی آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری(ره) یک حوزه پیشرو و سرآمد و بسیار ممتاز است. گرچه این سخن به معنای فقدان اشکال و نقص نیست، اما دستاوردهای بزرگ این حوزه در قلمروهای مختلف قابل تأمل است و یکی از این قلمروها هم حوزه علوم عقلی و حکمی است.
فقه تامین کننده سبک زندگی و رفتاری جامعه است
طبیعی است که حوزه‌های ما به فقاهت قائم است و دلیل آن این است که فقه تامین کننده سبک زندگی و رفتاری جامعه است و در معرض ابتلا همگان در همه ابعاد است و از طرفی دستگاه اصول فقه ما دستگاه بسیار عمیق و پیچیده و فراتر از فقه متعارف است، اما در کنار فقاهت به سایر ابعاد حوزه‌های اسلامی هم باید توجه شود. قم با دوراندیشی و خوش فکری آیت‌الله حائری از مشرب‌های گوناگون فلسفی موجود در حوزه‌های علمیه استقبال کرد و در گذر زمان هم آن محور و کانون و مجمعی شد که نتایج فکری و علمی بزرگان و فلاسفه را در خود جای داد و نمونه‌های آن این است که از یک سو محصول فکری، فلسفی و عرفانی نجف به قم منتقل شد همانطور که محصول فقه و اصول از عراق به طور عام و از نجف به طور خاص به قم منتقل شد.
انتقال آبشارهای تفکر فلسفی و الهی از نجف و تهران به قم
در حوزه تفکر فلسفی، فکری و عرفانی هم همینطور از یکسو از نجف بزرگانی به قم منتقل شدند از قبیل علامه طباطبایی که در قله هستند و از نجف آمد و از حوزه ممتاز عقلی تهران نیز احیای آثار بزرگان تهران انجام شد و این آبشارهای تفکر فلسفی و الهی مستقیم از نجف و تهران به قم نوپای جدید وارد شد و اساتید و حضرات آیات حسن زاده آملی و جوادی آملی و ...پرچم داران این تفکر در قم بودند. بنابراین قم پایگاه فقاهت در دوره معاصر و یکی از کانون‌های بزرگ اصلی تشیع و پذیرای تنوع اندیشه‌های بلند فیلسوفان، حکیمان، عارفان و صاحبان دانش اخلاق بود.
اندیشه‌های فلسفی، عقلی و حکمی در قم بارور شدند
قم در نقطه انتقال این علوم توقف نکرد، اما رونق بازار علم و دانش در قم و حجم بالای متعلمان موجب شد این انتقال انجام گیرد و بزرگانی این ذخایر را با ابداعات خود بارورتر کنند و موجب شدند مرزهای علوم عقلی در حد قابل قبول گسترش پیدا کند.
حوزه قم در این قلمرو دریچه‌ای به سوی آفاق برون حوزه گشود و با فلسفه‌های گوناگون غربی آشنایی پیدا کرد و با محیط‌های دانشگاهی با آغوش باز رابطه برقرار کرد و وارد میدان این تعامل شد.
این آفاقی است که علامه طباطبایی و بزرگان ما به روی ما گشودند که در ادامه آن تولید ادبیات گفتگو با برون حوزه و ادیان و مذاهب با جهت گیری درست انجام گرفت و راه را برای اعتقاد درست باز کرد که علامه طباطبایی پیشگام این مسیر بوده است.
تفکرات بزرگ فلسفی ما پایه و پل مشترک می‌خواهد
معارف بلند فقاهی ما ارزش دارد، ولی وقتی ما در برابر این تفکرات بزرگ فلسفی قرار بگیریم پایه و پل مشترک می‌خواهیم، ما در برابر تولیدات انبوهی هستیم که این تولیدات ما دانش آموز، دانشجو و مراکز علمی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اگر نگاه باز و ادبیات مشترک و اصالت را نداشته باشیم، حتما عاجز خواهیم بود.
نگاه مدافع از اندیشه‌های بالای اسلام، نقادی، پاسخگویی و پیشگامی در پاسخگویی است، اما متاسفانه در خیلی از مسائل این توان را نداریم اما در قم، این راه، گشوده شد و توسعه مرزها در قلمروهای نوین انجام شد.
تبلیغ کارآمد در فضای نخبگانی مستلزم تولید فکر و نظریه
تبلیغ کارآمد در فضای نخبگانی مطابق فرمایش مقام معظم رهبری مستلزم تولید فکر و نظریه است. در قم تقارن میان مدارج عقلی، فلسفی، منابع دینی و اندیشه‌های دینی به شکل بارز تجسم پیدا کرده است.
جریان تفسیری و حکمی و عقلی با جریان فقاهت ما در یک قله‌هایی جمع شده و این دستاورد ویژه‌ای است که در قم بروز پیدا کرده است البته این مسئله در سنت ما نیز سابقه دارد. بنابراین قم مجمع مشرق‌های گوناگون عقلی و کلامی و فلسفی و عرفانی شد و باروری در آن تجلی پیدا کرد رویکرد جهانی و ملی به همه اندیشه‌ها داشت و تقارب بیشتر مدارج قرآنی و عرفانی را نیز در قم شاهد بودیم. قم جریان آفرینی کرد. علامه طباطبایی یک فرد بود و آمد این همه جریان ساخت و محورهای متعددی را پایه ریزی کرد.
لزوم ماندگاری داد و ستد علمی آزاد در حوزه علمیه
در وضع فعلی حوزه باید بگویم ما دو شکل آموزش داریم یکی آموزش آزاد حوزه و یکی هم رشته‌های تخصصی است که در حوزه‌ها وجود دارد. ضمن اینکه تاکید می‌کنم فضای آزاد حوزه و داد و ستد علمی آزاد در حوزه در همه قلمروها حتما باید بماند و رشد کند.
ما معتقدیم رسیدن به قله‌های بلند در فقه، حکمت، فلسفه و علوم الهی و اسلامی فضای آزاد و داد وستد باید بماند اگرچه وجود رشته‌های تخصصی هم یک ضرورت است و می‌توان این دو را به هم نزدیکتر نیز نمود.
در یکسال گذشته حدود دو هزار استاد در سطوح عالی در فلسفه و کلام تدریس می‌کردند که ۴۵۱ نفر استاد خارج فقه و اصول بودند و روزانه بین ۶ تا ۷ هزار درس در قم ارائه می‌شود و در تفسیر ۲۷۵ درس تفسیر آزاد وجود دارد.
در درس‌های آزاد علوم عقلی هم ۲۲۷ درس فلسفه ۶۶ درس کلام و ۱۷ درس عرفان وجود دارد.
در حوزه فلسفه و منطق و عرفان در سطح سه، ۴ رشته و در سطح چهار حدود ۱۴ رشته و در حوزه کلام نیز در سطح سه، حدود شش رشته و۱۲ گرایش و در سطح چهار ۱۶ رشته و ۱۸ گرایش وجود دارد.
در هر دو بخش بیش از ده موسسه فعال، آموزش و تولیدات و تحقیقات علمی در حوزه‌های عقلی دارند، بنابراین جریان زنده است و نیازمند رصد تحولات فلسفی و کلامی و الهیات در دنیا هستیم تا تلاش کنیم پیشگام این حوزه باشیم و به فناوری‌های پیشرفته در این امور نیز حتما باید توجه شود.
ادبیات روز برای انتقال مسائل به جوان و دنیای امروز بسیار مهم است و دستگاه فقهی و اصولی و مباحث کلامی می بایست به این نکته توجه داشته باشند، پرداختن به آن از نیازهای مبرم جامعه است که باید مورد توجه ویژه باشد.
انتهای پیام
