به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در تهران، حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمد صادق علم الهدی ازاساتید فقه و اصول حوزه علمیه قم، عصر روز گذشته در اولین نشست علمی اصول فقه که با همکاری مدرسه جامعه علمیه امیرالمومنین(ع) تهران و انجمن اصول فقه حوزه علمیه قم درمسجد حضرت ولی الله الاعظم (عج) تهران برگزارشد، با تشریح تطور تاریخی علم اصول از زمان پیدایش، اظهار داشت:نگاه تاریخی به همه علوم به ویژه علم اصول در تحولات فکری افراد، چیرگی بر علم، اعتماد به نفس و باز شدن افق‌های علوم برای طلاب نقشی بسیار تاثیرگذار بوده، اما متاسفانه درحوزه های علمیه ما جای آن خالی است.
وی ادامه داد: علم اصول از بطن و دل فقه متولد شده و کاملا بومی و اسلامی است، لیکن در طول تاریخ پیدایش آن مورد بی‌مهری‌های فراوانی واقع شده و در مقاطعی از آن استقبال گرم و در مقطعی دیگر مورد سرزنش قرار گرفته است.
حجت الاسلام والمسلمین علم الهدی مطالعه وبررسی تاریخ هر علم را عاملی موثر در شناخت شخصیت‌ها، آثار و کتب‌های مرتبط با آن علم عنوان کرد و یادآور شد: با شناخت تاریخ هرعلم می توان از آن آفت زدایی کرد و مانع از انحرافات و خروج آن از مسیر طبیعی شد، چرا که در مقاطع مختلف تاریخی شاهد بوده‌ایم که برخی علوم از مسیر خود خارج شده‌اند.
وی با اشاره به سخت ترین دوران تاریخی درعلم اصول گفت: اخباری گری در مقطعی ازتاریخ این علم بوجود آمد که در آن دوره، غفلت و اعتماد بیش از حد علمای شیعه به کتاب‌های و آثار و روایات علمای اهل تسنن باعث شده بود اخباریون افکار و دیدگاه‌های بسیار تنگ‌نظرانه و سبکی را برای علم اصول تعریف کرده و علمای آن را مورد تمسخر و تحقیر خود قرار دهند تا حدی که آثار و کتب اصول را نجس پنداشته و با انبر آنها را جابه جا می‌نمودند.
سخنران این نشست افزود: در این دوره اخباریون معتقد بودند تنها اخبار و روایاتی درست است که ما آن را به واسطه حس گرایی لمس کرده، ببینیم و یا بشنویم. آنها علم اصول را نامشروع خوانده ودرعرصه استنباط شرعی، ادله اربعه یعنی کتاب،سنت،عقل واجماع را به نوعی رد می کردند.
حجت‌الاسلام والمسلمین علم الهدی تصریح کرد: اخباریون درآن زمان استنباط از عقل را رد کرده، اجماع را از اهل سنت می‌دانستند و راجع به کتاب مقدس قرآن کریم هم معتقد بودند ظواهر قرآن را از روایات و احادیث باید دید و برداشت کرد، لذا در این دوره که حدود یکصدوپنجاه سال طول کشید خسارات فراوانی به علم اصول و علمای آن وارد شد.
این استاد حوزه در تشریح تاریخ و نحوه پیدایش علم اصول گفت: همان گونه که فقه از علم حدیث پدید آمده، علم اصول نیز از بطن فقه متولد شده و آرام آرام ازلا به لای مسائل فقهی جمع آوری و رشد روزافزون یافت تا امروزکه تکامل یافته به عنوان علمی مستقل شناخته می شود.
وی با بیان این که چارچوب فقه نیاز به اصول دارد اظهار داشت: فقهی می‌تواند پویا، منسجم و یک دست باشد که چارچوب آن با اصول آمیخته شده باشد، چرا که لازمه چارجوب و بنیان فقه، علم اصول است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علم الهدی در ادامه با بیان مبانی ریشه‌ای تاسیس علم اصول تاکید کرد: اولین گزاره‌های اصول را بعد از خداوند می‌توان در آیات قرآنی و روایات نبوی(ص) جستجو کرد و بعد از آن امیرالمومنین(ع، امام سجاد(ع)، امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به طور خاص در علم اصول موسس و پایه گذارند، اما آنچه در میان علمای اهل سنت و طیف تندروی علمای اخباری مشهور است اولین نگارنده اثر و کتاب در علم اصول محمد بن ادریس شافعی است که صاحب کتاب"الرسالة"در موضوع علم اصول است.
وی ادامه داد: اما دربین شیعیان برخی بنا بر ادعای "سیدحسن صدر"می گویند"هشام بن حَکم ازاصحاب امام صادق(ع) کتاب"الالفاظ"را درباب اصول نوشته که البته باید گفت هشام درعلم کلام دانشمند متبحری بود، ولی در کتاب "رجال نجاشی" و"فهرست شیخ طوسی"بیان شده که "الالفاظ" در باب ادیبان و شعرا نگاشته شده است.
استاد حوزه علمیه قم در ادامه این بحث افزود: از"هشام"هیچ رای، نظر، اثر و یا کتابی در باب علم اصول دیده نشده، اما همزمان و هم عصر با "شافعی" فقیهی بنام"یونس بن عبدالرحمن"وجود داشته که کتاب"علل الحدیث"را در باب حل تعارض بین احادیث (تعادل وتراجیح) براساس علم اصول نوشته است.
حجت الاسلام والمسلمین علم الهدی درپایان مطالعه عمقی"حلقات شهید صدر"رابه طلابی که مشتاق پیشرفت در فراگیری فقه و اصول هستند، توصیه نمود.
