به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین رضا رمضانی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ در خطبه های این هفته نماز جمعه هامبورگ، سلسله مباحث پیشین خود درباره اسلام و حقوق بشر را پی گرفت و ابراز داشت:

در مباحث پیشین بیان گردید، آن کسی که می تواند حقوق بشر را تعیین نموده و در این رابطه قانونگذاری کند، فقط خداوند است و تنها از این طریق است که می‌توان به تدوین قانون جامعی درباره حقوق بشر پرداخت. البته در بحث‌های حقوق بشر باید به آنچه که مشترک همۀ انسانها است نظاره کرد. از این رو با مرور به آیات الهی به دست می‌آید آنچه که مشترک میان همه انسانها است، جنبۀ فطریات انسان است که دارای چهار ویژگی اساسی است:

 1ـ خداخواه و خدا محور است.                   

2ـ فرا حیوانی است؛ یعنی در همۀ آدمیان به ودیعه نهاده شده است.           

3ـ غیر اکتسابی است.                              

4ـ از گزند هرگونه تغییر و تبدیل در امان است.

« فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتي‏ فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْديلَ لِخَلْقِ اللَّهِ» [1]

از فطرت الهی پیروی کن که خداوند مردم را بر پایۀ آن آفریده است آفرینش خدا تغییر نمی‌پذیرد.

اگر این جهت مشترک در میان انسانها شکوفا شود، همه در صلح، امنیت، آرامش و آسایش زندگی خواهند کرد. لذا زمانی که همۀ بشر به مطلوب فطرت خود پاسخ مثبت دهند، نتیجه‌اش رشد فکری، اخلاقی و معنوی برای همه خواهد بود و جامعه بشری به مرحله‌ای از رشد و کمال می‌رسد که نسبت به همه، برخورد انسانی بر پایۀ ارزشهای الهی خواهد داشت؛ زیرا «حق»[2] و «حق مبین»[3] خداست و حتی «حق» از او نشأت گرفته است، «الْحَقُّ مِنْ رَبِّكَ»[4] و وقتی حق از خدا باشد، از هرگونه بطلان سهو و فراموشی برکنار خواهد بود.

آیا قرآن به همه نیازهای امروز درباره حقوق بشر پاسخ می دهد؟

البته سوال مهمی که مطرح است این است که قرآن با توجه به اینکه بیش از 1400 سال قبل نازل شده است، چگونه می‌تواند به مباحث حقوق بشر امروز پاسخ دهد؟ آیا قرآن به همه نیازهای بشر امروز درباره حقوق بشر می‌تواند پاسخ­گو باشد؟

می‌توان در جواب این سؤال به این نکته اشاره کرد که وقتی سخن از حقوق بشر است، تفاوتی میان بشر دیروز و امروز و فردا وجود ندارد؛ بلکه نیازهای مشترک میان آدمیان از ابتدای خلقت تاکنون یکی است؛ مسائلی مانند رفتار انسانی با هم داشتن، ظلم و ستم به کسی نکردن، حفظ حرمت زن و مرد توسط یکدیگر، تعقل و تفکر، عدالت، برخورد صادقانه نسبت به همدیگر، برخورد اخلاقی با هم داشتن، حتی در سیاست و حکومت و اقتصاد، حفظ حقوق زن و جایگاه زن در خانواده و اجتماع و توزیع ثروت عادلانه و مانند این موارد مسائلی نیست که فقط در گذشته مورد ابتلا و نیاز جامعه بشری بوده باشد؛ بلکه همه اینها جزء مباحث و مسائل اصولی و اساسی بشریت در هر زمانی است. به همین جهت مسلمانان معتقدند هر آنچه که مربوط به انسان و جایگاه و حقوق وی  شمرده شود در قرآن کریم است « وَ نَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْياناً لِكُلِّ شَيْ‏ء »[5] در روایات نیز به این مهم اشاره شده است.  مانند روایتی که از امام صادق(ع) نقل شده که آن حضرت فرمود:

إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى أَنْزَلَ‏ فِي‏ الْقُرْآنِ‏ تِبْيَانَ‏ كُلِّ شَيْ‏ءٍ حَتَّى وَ اللَّهِ مَا تَرَكَ اللَّهُ شَيْئاً يَحْتَاجُ إِلَيْهِ الْعِبَادُ حَتَّى لَا يَسْتَطِيعَ عَبْدٌ يَقُولُ لَوْ كَانَ هَذَا ‏أُنْزِلَ فِي الْقُرْآنِ- إِلَّا وَ قَدْ أَنْزَلَهُ اللَّهُ فِيهِ[6]

به راستی خداوند بلند مرتبه بیان روشن هر چیز را در قرآن نازل کرده است تا آنجا که سوگند به خدا ـ خداوند از بیان هیچ چیزی که بندگان نیازمند آن باشند فروگذار نکرده است این تا آن جاست که هیچ بنده‌ای نتواند بگوید کاش این مورد  در قرآن نازل شده بود مگر آن که خدا آن را به راستی در قرآن نازل کرده باشد.

در روایت دیگر از امام باقر(ع) است که فرمود:

« إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَمْ‏ يَدَعْ‏ شَيْئاً يَحْتَاجُ إِلَيْهِ الْأُمَّةُ إِلَّا أَنْزَلَهُ فِي كِتَابِهِ وَ بَيَّنَهُ لِرَسُولِهِ ص وَ جَعَلَ لِكُلِّ شَيْ‏ءٍ حَدّاً وَ جَعَلَ ‏عَلَيْهِ دَلِيلًا يَدُلُّ عَلَيْهِ وَ جَعَلَ عَلَى مَنْ تَعَدَّى ذَلِكَ الْحَدَّ حَدّاً [7]

به راستی خداوند بلند مرتبه تمام آنچه را که نسبت بدان نیازمندند در کتاب خویش نازل فرموده و آن را برای پیامبرش به روشنی بیان کرده و برای هر چیز حد و مرزی بر نهاده و دلیلی روشنگر برای آن قرار داده و نیز برای متجاوز از آن حدّ و مرز کیفری مقرر ساخته است». بر اساس این روایت آنچه که مردم در زمینه‌های مختلف بدان نیازمندند، در قرآن آمده است، چه نیازهای مربوط به تک تک افراد جامعه و یا نیازهای مجموعۀ آنان.

در روایت دیگر از امام صادق(ع) آمده که فرمود:

كِتَابُ‏ اللَّهِ‏ فِيهِ‏ نَبَأُ مَا قَبْلَكُمْ وَ خَبَرُ مَا بَعْدَكُمْ وَ فَصْلُ مَا بَيْنَكُمْ وَ نَحْنُ نَعْلَمُهُ [8]

در کتاب خدا، هر چیزی که پیش از شما بوده و هر چه پس از شما خواهد بود و نیز هر چه میان شما داوری کند آمده است و ما آن را می‌دانیم.

گمشده بشر در قرآن است

اگر تلاش شود قرآن کریم به طور دقیق فهمیده شود، بشر گمشده خود را درباره هر آنچه که مربوط به انسان است به دست خواهد آورد و در هیچ مرحله‌ای با تحیر و سرگردانی مواجه نخواهد گردید؛ بلکه راه و مقصد و هر آنچه که مربوط به حقوق انسان می‌شود را از قرآن کریم به دست خواهد آورد و با توجه به اینکه قرآن، مسائل مربوط به انسان را در ابعاد مختلف مطرح و به نیازهای واقعی او اشاره داشته، می‌توان قوانین مورد نیاز درباره انسان را از آن به دست آورد.

همچنین اشاره گردید امور مشترک میان انسانها، ارتباطی به زمان خاص ندارد؛ بلکه در هر زمانی این نیازهای واقعی درباره انسان وجود دارد. البته غیر معصوم ممکن است دچار خطای در فهم و برداشت از قرآن کریم شود، ولی چون راه روشن و مسیر درست است، درصدد اشتباه او نسبت به کسی که بهره‌ای از وحی ندارد قابل مقایسه نیست. از این رو لازم است برای ابعاد قوانین مربوط به حقوق بشر از وحی که کلام الهی است بهره جست.

[1] . روم (30)؛ آیه: 30

 [2] . « ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَق» لقمان(31)؛ آیه: 30.

 [3] . « َ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبينُ ». نور(24)؛ آیه: 25

 [4] . بقره(2)؛ آیه: 147

 [5]. نحل(16)؛ آیه: 89

 [6] . کافی، ج 1، ص 59 روایت 1.

 [7] . همان؛ روایت 2

 [8] . همان؛ ج:1؛ ص: 69؛ روایت: 9