سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، سومین نوشتار از سلسله نوشتارهای مرجع عالیقدر آیت الله العظمی صافی درباره مهدویت را منتشر می کند.
قال الله تعالى: «ذلِکَ الکِتابُ لَا رَيْبَ فيهِ هُدىً لِلْمُتَّقينَ الَّذِينَ يُؤمِنُونَ بِالْغَيْبِ» (۱)
اعتقاد به عالم غيب در به وجود آمدن اديان الهي و ايمان به انبياء و تحقق هويّت خداباوري، اصل و اساسي است که بدون آن، هر انديشه و باوري کفر و الحاد است.
ايمان به جهان غيب و عالم غير محسوسِ به حواس ظاهره، مثل بهشت، جهنم، حور، غلمان و ملائکه، و ايمان به عرش و کرسي، و براي ما ايمان به انبياء گذشته، و ايمان به ائمه طاهرين عليهم السلام و ايمان به اخبار قرآن و حضرت رسول و ائمه طاهرين عليهم السلام از مغيبات و وقايع آينده، و ايمان به حضرت ولي عصر (عجل الله تعالي فرجه الشريف)، همه در تحت جمله شريفه «يُؤمِنُونَ بِالْغَيْبِ» قرار دارند، و ايمان به آنها، ايمان به غيب است.
از جمله رواياتي که بر فضيلت ايمان به انبياء گذشته و معجزات آنها و ايمان به پيغمبر اکرم (صلي الله عليه) و ائمه طاهرين تا امام يازدهم عليهم السلام دلالت دارد، روايت ذيل است که از طرق اهل سنت و در تفاسير ايشان از سنن دارمي روايت شده است:
حرث بن قيس که از تابعين است و به ديدار حضرت رسول خدا صلي الله عليه و آله تشرف نيافته بود به عبدالله بن مسعود گفت: عند الله نحتسب ما سبقتمونا اليه من رؤية رسول الله (صلي الله عليه و آله و سلم)؛ ما از خداوند محروميت از اين فضيلتي را که بر ما به آن پيشي گرفتيد و به ديدار رسول خدا (صلي الله عليه و آله) مشرّف شديد، طلب اجر و جبران داريم.
ابن مسعود گفت: عند الله نحتسب ايمانکم بمحمد (صلي الله عليه و آله) و لم تروه. إنّ امر محمد (صلي الله عليه و آله و سلم) کان بيّناً لمن رآه، و الذي لا اله الّا هو ما من احد افضل من ايمان بغيب؛ ما هم از خدا طلب اجر و جبران مي‌کنيم از جهت محروميت از فيض ايمان به غيب، يعني ايمان به پيغمبر (صلي الله عليه و آله) که شما بر آن هستيد و آن حضرت را نديده ايد. سوگند به خدايي که غير از او خدايي نيست احدي فاضل تر از آن که ايمان به غيب دارد، نيست.
*محدوده ایمان به غیب
بر حسب اين روايت، در حال حاضر ايمان به انبياء گذشته و حضرت خاتم الانبياء صلي الله عليه و آله، و اميرالمؤمنين و ائمه عليهم السلام تا حضرت امام حسن عسکري عليه السلام ايمان به غيب است، چنان که ايمان به حضرت ولي عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف نيز ايمان به غيب است؛ و از ثواب همه اين ايمان ها بهره منديم که در رأس آنها ايمان به خداوند متعال است ، اگرچه عالم و ماسوي، همه کائنات و آيات جمال و جلال الهي هستند و به ذکرش هر چه بيني در خروش است و چيزي و ذرّه اي از او غايب نيست، امّا او به ذات و حقيقت صفات از همه حتي انبياء غايب است «لا تُدْرِكُهُ الْأَبْصارُ وَ هُوَ يُدْرِكُ الْأَبْصارَ» (۲) و «لَا تُدْرِكُهُ الْعُيُونُ بِمُشَاهَدَةِ الْعِيَانِ وَ لَكِنْ تُدْرِكُهُ الْقُلُوبُ بِحَقَائِقِ الْإِيمَانِ» ديده ها او را آشكارا نتواند ديد، امّا دلها با ايمان درست بدو خواهد رسيد. (3) و به صفات سلبيه بيشتر معروف است تا به صفات ثبوتيه که «ليس کَمِثلِهِ شيء». بنابراين مصداق اتم و اکمل ايمان به غيب، ايمان به خداوند متعال است.
ايمان به وجود حضرت بقية الله ارواح العالمين له الفداء و عصر غيبت، ويژگي ها و فضائل خاصي دارد و مؤمن به غيب در اين عصر هم، ايمانش به انبيا و ائمه گذشته ايمان به غيب است و هم، ايمانش به امام حيّ صاحب زمان (عج) ايمان به غيب است.
ايمان گذشتگانِ از اين امّت هم از زماني که پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم بشارت به ظهور مهدي از اولاد فاطمه عليها السلام مي داد، ايمان به غيب است که از غير شيعه به اجمال و از شيعه به تفصيل است. همه اینها ايمان به غيب و ايمان به ناديده است؛ و همه داخل در ايمان به غيب و ايمان به خدا و صدق حضرت رسول صلي الله عليه و آله و سلم است.
بايد مؤمنين قدر اين مرتبه را بدانند که مثل ابن مسعود آن صحابي معروف آرزومند آن بوده و محروميت از آن را فقداني مي داند که أجر آن را از خدا مي‌خواهد؛ و بر خود ببالند که خدا در بيان اوصاف متّقين پيش از همه اوصاف جليله متقين، ايمان به غيب را بيان مي فرمايد.
*تفاوت ایمان به غیب در عصر غیبت با اعصار دیگر
فرق ايمان به غيب در عصر غيبت با اعصار ديگر اين است که مؤمنين تخليص و تمحيص مي شوند؛ امتحانات شديد برايشان جلو مي‌آيد که بسياري در اين امتحانات ساقط مي شوند. زن ها، مردها، جوان ها و حکّام و مسئولين حتي علماء همه امتحانات خاص دارند.
از جهت ظهورِ بدعت ها، از جهت اصرار بر ملاهي و مناهي و ترويج منکرات و ترک امر به معروف و نفي سنت ها مسائلي پيش مي‌آيد که فتنه و فساد و اعراض از حقّ ظاهر و بلکه مورد افتخار و اعطاء جوائز مي شود؛ اموري که بعض مظاهر آنها در معرض ديد همگان است و جز کساني که «إمتحن الله تعالي قلوبهم بالايمان» کسي باقي نمي ماند.
لقمه و مال حلال اگر ناياب نباشد، کمياب مي شود. قوانين و سنّت هاي اسلامي حتي به اسم اسلام متروک مي‌گردد و خلاصه بر طبق اين روايت که از حضرت اميرالمؤمنين عليه السلام است: «أَيُّهَا النَّاسُ سَيَأْتِي عَلَيْکُمْ زَمَانٌ يُکْفَأُ فِيهِ الْإِسْلَامُ کَمَا يُکْفَأُ الْإِنَاءُ بِمَا فِيهِ»؛ (۴) اسلام دگرگون مي شود، يعني واژگون مي‌گردد چنان که ظرف به آنچه در آن است واژگون مي شود.
در اين شرائط و وظائف دشوار و مسئوليت هاي سنگين، افراد شجاع و دلسوز و با ايمان بايد به ياري اسلام بشتابند و امر به معروف و نهي از منکر نمايند.
برنامه ها و روش هاي غيراسلامي را محکوم و به مردم معرفي نمايند و بر حفظ هويت اسلامي پافشاري کنند و فداکاري نمايند. قال الله تعالي: «إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ يَنْصُرْکُمْ» (۵) و قال سبحانه «وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُون»(۶)
منبع:
پي‌نوشت‌ها:
۱. آن کتاب با عظمتي است که شک در آن راه ندارد؛ و مايه هدايت پرهيزکاران است.(پرهيزکاران) کساني هستند که به غيب [=آنچه از حس پوشيده و پنهان است] ايمان مي‌آورند./سوره البقرة،آيه ۲و۳.
۲. چشم ها او را نمي‌بينند؛ ولي او همه چشم ها را مي‌بيند./سوره الأنعام،آيه۱۰۳.
۳. نهج البلاغة، ص۲۵۸.
۴. نهج البلاغة، ص۱۵۰.
۵. اگر (آيين) خدا را ياري کنيد، شما را ياري مي‌کند./سوره محمد، آیه۷.
۶. بگو: عمل کنيد! خداوند و فرستاده او و مؤمنان، اعمال شما را مي‌بينند./سوره توبه، آيه ۱۰۵.
