به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه» آیت الله مصباح یزدی، امروز طی سخنانی در مراسم اعطای جوایز نخستین جشنواره علمی و پژوهشی علامه طباطبایی(ره) که در سالن همایش های موسسه امام خمینی (ره) برگزار شد، با بیان این که علوم انسانیِ اسلامی از آغاز پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون به صورت های مختلف از سوی امام خمینی (ره) و سایر بزرگان و یاران ایشان و به خصوص مقام معظم رهبری مطرح شده است، اظهار داشت: در این راستا پیگیری هایی نیز صورت گرفته اما با این حال و با وجود گذشت حدود 4 دهه از عمر انقلاب اسلامی، چندان اثر راضی کننده ای بر این فعالیت ها مترتب نشده است.

وی ضمن تقدیر از دست اندرکاران این جشنواره که با احساس مسئولیت وارد این مقوله کلیدی و بنیادین شده اند، گفت: ما باید از یک سو وضع موجود و از سویی موانع و آسیب های فراروی این حرکت را به خوبی شناسایی و رصد کنیم چه آن که در این زمینه کمبودهای بسیاری داریم که عمده آن ها میراث نامیمون رژیم گذشته است که اسلام را از صحنه سیاست و مدیریت جامعه حدف کرده بود و بنا داشت که بقیه را نیز حذف کند.

عضو خبرگان رهبری اضافه کرد: در آن دوران از یک سو دانشگاه های ما تقریباً تحت تاثیر فرهنگ غربی بودند و اساتید ما چاره ای جز تدریس همان ها نداشتند ، ضمن آن که کتب دانشگاهی ما همان تحقیقات غربی و بلکه برگرداننده همان ها بود و از سویی حوزه که می بایست نقش فعال و موثری داشته باشد به کمال ضعف خود رسیده بود که البته در اینجا منظور بنده زمانی بیش از 70 سال پیش است.

وی افزود: در دوره ای وضعیت روحانیت در جامعه بسیار نامطلوب بود و حوزه ها تعطیل شده بود و حتی در شهر ما یزد که دارالمومنین بود، تحصیل طلبگی رسماً در هیچ مدرسه ای وجود نداشت و شاید گاهی برخی روضه خوان ها به صورت موردی برخی کتب حوزوی را می خواندند.

وی بیان داشت: با این حال خدای متعال بر جامعه اسلامی ما منت گذاشت و با انقلاب اسلامی نقطه عطفی در تاریخ ما مقرر کرد که با اندکی مسامحه می توان گفت تاثیر 180 درجه ای در حوزه های علمیه ما گذاشت و از این حیث واقعاً باید بگوییم که خداوند لحظه به لحظه بر علو درجات امام بیفزاید که ما هر چه داریم بعد از عنایت خدا و اهل بیت(ع) از ایشان است.

آیت الله مصباح یزدی همچنین گفت: از همان روزهای آغاز نهضت و انقلاب اسلامی البته در همین حوزه حرکت های بسیار خوبی شروع شد و البته با مدیریت آیت الله العظمی بروجردی تمرکز و تحولی بر حوزه ایجاد شد و امیدهایی به وجود آمد و زمینه های خوبی فراهم شد که امام راحل بهره برداری تاریخی از این زمینه ها کرد و از آن به بعد حرکت هایی در اوایل انقلاب برای تغییر دروس انسانی دانشگاه ها و اسلامی کردن دانشگاه ها شروع شد.

وی افزود: هر چند در اوایل انقلاب بحث اسلامی شدن و چگونگی آن برای برخی مبهم بود و حتی بعضی فکر می کردند در دانشگاه ها می خواهیم مسجد و حسینیه بسازیم و حال آن که این ها همه صورت شکلی کار بود و منظور تحول بنیادی در علوم دانشگاه ها و طیف معارف مرتبط با آن است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم همچنین با اشاره به تفاوت های بنیادین دو رویکرد غربی و اسلامی به مساله علوم انسانی گفت: در یک نگاه  رویکرد علوم انسانی الحادی و غربی بود و یک نگرش اسلامی که قابل مقایسه با هم نیستند.

وی افزود: از منظر نگاه اسلامی، حیات انسان تا بی نهایت ادامه دارد ولی در نگرش غربی انسان همین دنیا و لذت های آن است و لذا از این رو لازم بود که در فلسفه علوم انسانی یک تحول اساسی صورت گیرد.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) همچنین خاطرنشان کرد: منظور ما از علوم انسانی علومی است که با انسان به عنوان موجودی سر و کار دارد که عمر 70 ساله دنیا ندارد و جاودانه است، با این حال در مقطع قبل از انقلاب حوزه های علمیه ما نیز چندان خروجی مناسب برای این تحول نداشتند.

وی ابراز داشت: با این حال به برکت انقلاب و عنایت شخص امام(ره) مقدمات این کار در حوزه های علمیه فراهم شد و کمابیش برنامه های حوزه به سمت و سویی رفت که بتواند این تحول را مدیریت کند که البته عامل موثر در تحولات حوزه، اراده شخص امام(ره) بود.

وی افزود: از سویی باید توجه داشت که در حوزه های علمیه ما به این شکل علوم انسانی مثل اقتصاد، روان شناسی، مدیریت ، جامعه شناسی و غیره نداشتیم و متبکر این ها دانشگاه های خارجی بودند که بر اساس نیازهای خود و برپایه فرهنگ و جهان بینی خود آن را دنبال می کردند.

آیت الله مصباح یزدی بیان داشت: از این رو طبعاً وقتی نظام اسلامی بر سر کار آمد باید کار بر روی ایجاد باورهای دینی و برای انجام نیازهای نظام اسلامی و جامعه صورت می گرفت.

وی اضافه کرد: برای کشور ما که درگیر جنگ و اختلافات و مشکلات داخلی بود نمی توان توقعی داشت که در کوتاه مدت بتواند به نتایج درخشانی برسد و لذا نباید غیرمنصفانه قضاوت داشت.

وی در بخش دیگری از سخنان خود با بیان این که ما باید از جنبه های کاربردی از این علوم برای مدیریت جامعه و پیشبرد اهداف خود استفاده کنیم، گفت: گاهی علوم انسانی که بعد از انقلاب نوشته می شد ،همین تئوری های غربی بود که حالا رنگ و لعابی به آن داده و احیاناً آیه قرآن یا حدیثی اول و آخرش قرار می دادند.

عضو خبرگان رهبری با بیان این که با همت بلند و پشتکار جهادی می توان به این اهداف دست یافت، تاکید کرد: کارهای خوبی البته در طول این سال ها شروع شده اما ما تا رسیدن به هدف مطلوب در این باره هنوز فاصله زیادی داریم.

وی یادآور شد: برخی معتقدند که برای این کار باید نقشه راهی ترسیم کنیم اما شاید این توقع هم بجا نباشد چرا که وقتی ما متخصص در این علوم انسانی اسلامی نداشته باشیم چگونه می توان نقشه راه را ترسیم کرد اما امروز و بعد از سه دهه این معذوریت دیگر پذیرفته نیست.

آیت الله مصباح یزدی گفت: در حال حاضر ابوابی از علوم و مسایل پیچیده ای روبرو ماست که باید به آن پاسخ دهیم و این درحالی است که حقیقتاً باید گفت تئوری هایی که در همین حجره های نمور حوزه مطرح شده و می شود که بزرگترین پروفسورهای عالم در برابر آن ها خشوع و خضوع کرده اند.

وی ادامه داد: خدا به برکت انقلاب و امام حجت را بر نسل امروز ما تمام کرد و اگر کمبوهایی در گذشته بود امروز دیگر نمی توان به این بهانه ،توجیه کرد چه آن که ما امروز به طور خاص نیازمند حرکت جهادی برای تحول در علوم انسانی هستیم، به خصوص با وجود نعمت شخص مقام معظم رهبری که بعد از امام(ره) واقعاً قدر ایشان برای ما مجهول است و ده ها سال باید بگذرد تا افرادی ارزش این نعمت را بشناسند.

وی افزود: یکی از هزاران برکات از شخص ایشان تایید و تاکیدی است که معظم له در جهت اسلامی سازی علوم انسانی دارند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان این که آفت ها و موانع فراروی تحول در علوم انسانی در اوایل انقلاب بیشتر بود و امروز به لطف الهی کمتر شده است، گفت: در اوایل انقلاب برخی از اساتید دانشگاهی که مانوس با علوم غربی و مفتخر به تحصیل دردانشگاه های غرب بودند نمی پذیرفتند و شاید بخشی از این مساله نیز طبیعی بود، اما امروز مسایل و نیازهای جدیدی داریم که نیاز است حوزه و دانشگاه با تعامل با یکدیگر آن ها را مورد توجه قرار دهند.

وی اضافه کرد: درحال حاضر شرایط برای ایجاد یک تحول بنیادین در علوم انسانی بهتر از اوایل انقلاب فراهم است که این مساله خود یکی از بزرگترین و عمیق ترین نیازهای نظام اسلامی ماست

آیت الله مصباح یزدی بیان داشت: پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی تحولاتی پدید آمد که همه مردم دنیا فهمیدند این تحولات نیاز بود و در مسایل سیاست خارجی و داخلی و به خصوص اقتصادی که باید تغییر می یافت، هر چند شاید عموم مردم به جز برخی خواص از این نیاز کلیدی غافل بودند که ریشه همه تحولات یک تحول فرهنگی است چرا که انقلاب باورها و ارزشهای مردم را عوض کرد و تحولات اقتصادی و اجتماعی و سیاسی ثمرات این تحول فرهنگی است.

رییس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) تاکید کرد: البته امام(ره)  با شخصیت و کاریزمای والای خود مطالبی می فرمود که مردم می پذیرفتند اما می بایست تحولی در علوم مربوط به باورهای ما ایجاد می شد و این علوم می بایست در همه دانشگاه ها تاثیر خود را می گذاشت.

وی با بیان این که حمایت و پیشتیبانی مقام معظم رهبری در جهت اسلامی سازی علوم انسانی بسیار ارزشمند و مهم است، اظهار داشت: ما باید دست کم زمینه کار را در چند بخش تنظیم کنیم که شامل برنامه ریزی علمی و تحقیقاتی ، شناسایی و تربیت افراد متخصص در هر بخش و همچنین تلاش برای اجرای برنامه ها و تحولات می شود.

آیت الله مصباح یزدی گفت: یکی از الزامات در این خصوص موضوع شناسی و بهره گیری درست از روش تحقیق در حوزه علوم انسانی است ، چه آن که اول باید بدانیم این موضوعات از چه مقوله ای است تا بعد بفهمیم که برای آن ها از چه روشی بایداستفاده کنیم.

وی افزود: در مسایل کاربردی نیز بررسی نیازهای زمان و مکان مطرح است و این که برای شناخت و رفع نیازهای امروزکشور نیاز به تحقیقات عینی و کاربردی کاملاً احساس می شود.