به گزارش خبرگزاری «حوزه» حجت‌الاسلام واثق در نشست علمی «فرصت‌ها و چالش‌های فراروی تحول علوم انسانی» با اشاره به اینکه در بحث چالش‌ها و فرصت‌ها موضوعات متعددی را می‌توان مطرح نمود، تصریح کرد: خواستگاه علوم انسانی از بیرون مرزها بوده و با فرهنگ و آیین ما خیلی همخوانی ندارد.

وی عدم سرمایه گذاری لازم و در نتیجه ایجاد دلسردی در تحقیقات پژوهشگران علوم انسانی را از چالش‌های این عرصه عنوان کرد و یادآور شد: متأسفانه تلاش‌های پژوهشگران علوم انسانی، فقط در وادی تحقیق مانده، به عرصه آموزش ورود پیدا نمی‌کند.

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی به کارگیری متخصصان در عرصه‌هایی به دور از تخصص را از دیگر چالش‌های پیش روی علوم انسانی ذکر کرد و اظهار داشت: فقدان طرح جامع در علوم انسانی بزرگ‌ترین چالش این عرصه به شمار می‌رود.

وی افزود: در طرح جامع، باید مبانی، مسائل، اهداف، کارکردها و روش‌ها مورد توجه قرار گرفته و محققان بر اساس رشته خود فعالیت کنند و نتایج تحقیقات خود را در برابر بحث و بررسی دیگر محققان قرار دهند.

حجت الاسلام واثق با تأکید بر اینکه پیچیدگی علوم انسانی بسیار جدی است، اذعان داشت: متأسفانه سیستم اطلاع رسانی دقیقی در رابطه با علوم انسانی وجود ندارد و محققان از تلاش‌های تحقیقی همکاران خود بی‌اطلاع هستند؛ به همین دلیل در بسیاری از اقدامات، تحقیقات از نقطه‌ آغاز دوباره شروع می‌شود.

وی مبانی را نخستین موضوع در بحث تحول علوم انسانی دانست و خاطرنشان کرد: اگر نگاه ما به انسان، ارزش‌ها، معرفت و هستی مشخص نگردد، نمی‌توان علوم انسانی بومی متناسب با فرهنگ اسلامی ترسیم نمود.

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی ادامه داد: حال که این علوم در غرب شکل گرفته و مبتنی بر مبانی از قبل ترسیم شده است؛ باید این مبانی استخراج شده و از دل مبانی اسلامی علوم انسانی متناسب با فرهنگ اسلامی ترسیم گردد.

وی در پایان سخنان خود با اشاره به اینکه در استخراج مبانی علوم انسانی اسلامی، مبانی مشخص و خاص هر علم، اعم از عرصه‌های سیاسی، اقتصادی، مدیریت و .... باید مورد توجه قرار گیرد و بر اساس آن علوم انسانی مجدداً تعریف گردد، اظهار داشت: در علوم انسانی غربی نکات برجسته‌ای وجود دارد، که باید پالایش شده، نکات منفی آن که مبتنی بر سکولار و اومانیسم است کنار گذاشته شد.

اسلامی سازی در علوم انسانی نیازمند اجماع نخبگانی است

در ادامه این نشست علمی  دکتر یوسف زاده، با تأکید بر اینکه فهم مشترک از تحول در علوم انسانی و یا اسلامی سازی آن و تفاوت‌های این دو با یکدیگر باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد، خاطرنشان ساخت: اینکه باید در علوم انسانی تحولی به وجود آمده و به سمت اسلامی سازی حرکت کند، نیازمند اجماع نخبگانی است.

وی با تأکید بر اینکه تحول در علوم انسانی، ضمن بومی‌سازی عرصه‌های علوم، باید اسلامی نیز شود، یادآور شد: باید توجه داشته باشیم که اسلامی سازی به معنای بومی شدن نیست؛ متأسفانه در بسیاری از مجامع علمی این دو نگاه، به یک صورت معنا می‌گردد.

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی با اشاره به اینکه هر کدام از دیدگاه‌های اسلامی سازی و یا بومی سازی علوم، سطحی از تحول را نشان می‌دهند، اظهار داشت: ضعف در حمایت‌های مالی از علوم انسانی نکته‌ای بسیار ملموس است؛ علوم انسانی کاری حوصله بر و طاقت‌فرسا است و حامیانی زیادی در عرصه پژوهش وجود ندارد.

وی بی‌اطلاعی از کارهایی که در مجموعه‌های متعدد صورت می‌گیرد را از دیگر چالش‌های علوم انسانی ذکر کرد و ابراز داشت: متأسفانه دستاوردهای پژوهشی علوم انسانی، به صورت مجموعه‌ای طبقه ‌بندی شده در دسترس نیست.

یوسف زاده با بیان اینکه متأسفانه علوم انسانی را دست کم گرفته، شناخت چندانی نسبت به پیچیدگی‌های آن نداریم، اظهار داشت: ورود به این علم و حرکت به سمت تعالی و تحول در آن، مستلزم حضور فعالانه نخبگان است.

وی در پایان سخنان خود یادآور شد: برای ورود به عرصه تحول در علوم انسانی، باید در گام نخست مبانی را درست تعریف نموده و سپس بر اساس آن، رویکردها را برنامه‌ریزی نماییم.

تحول در علوم انسانی نیازمند نظریه‌مند کردن آن بر اساس آموزه‌های اسلامی است

حجت الاسلام و المسلمین پناهی  نیز در نشست علمی فرصت‌ها و چالش‌های فراروی تحول علوم انسانی با بیان اینکه تعریف دقیقی از علوم انسانی وجود ندارد، تصریح کرد: باید تلقی‌ها در عرصه تعریف علوم انسانی و هم‌آنی آن با علوم اجتماعی درست گردد.

وی افزود: متأسفانه تعریف دقیقی از تحول و ویژگی بایسته‌های آن و شاخص‌های مسیر رسیدن به تحول، مجهول واقع شده است.

عضو هیئت علمی جامعه المصطفی با بیان اینکه در رسیدن به اهداف، مسیر دستیابی به آن باید به درستی تبیین گردد، یادآور شد: باید این موضوع که مبانی تقدم رتبه‌هایی دارد یا همچون پوزیتیویست‌ها، روشی عمل نمودن مقدم است، به درستی مشخص گردد؛ اینکه تولید علم بر اساس نگاه‌های اسلام چه نسبتی با تحول دارد، باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

وی با تأکید بر اینکه باید راه را برای تولید علم باز نمود، ابراز داشت: باید با فراهم سازی منابع علمی، نیروهای بی‌شماری را تربیت نموده، ضمن ارائه و تمرکز بر کثرت تولید، به سمت تحول گام برداریم.

حجت الاسلام و المسلمین پناهی ادامه داد: اگر بتوانیم مباحث علوم انسانی را بر اساس آموزه‌های اسلامی نظریه‌مند نموده و تکثیر نماییم، این مطالب جای خود را در مجامع علمی پیدا کرده، تحولات در خور توجهی روی خواهد داد.

وی افزود: وقتی در تولید علم، مبانی علمی به درستی استخراج گردد و سپس وارد مبانی عملیاتی شود، تحول محقق خواهد شد.

عضو هیئت علمی جامعة المصطفی عضو هیئت علمی جامعه المصطفی در پایان سخنان خود، نظام آموزشی در سطح عالی و آموزش و پرورش را از مهم‌ترین موانع تحول علوم انسانی در زمینه مبانی عنوان کرد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) مطرح کرد؛ در تحقیقات حوزه علوم انسانی باید خودباوری داشته باشیم

در ادامه حجت الاسلام نگارش نیز ، با تأکید بر اینکه برای ورود به مباحث تحول در علوم انسانی، باید به بحث پیشینه و اسبابی که باعث مطرح شدن موضوع تحول شد ورود کنیم، اظهار داشت: دیدگاه‌ها و نظریه‌سازی‌های مقام معظم رهبری یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌ها برای سوق دادن نخبگان و اصحاب اندیشه به سمت عرصه‌های تحولی علوم است.

وی با بیان اینکه مواضع و نکته‌های مقام معظم رهبری در رابطه با علوم انسانی، باید موشکافی شود، تصریح کرد: علوم انسانی با آن ظرفیتی که دارد، هنوز جایگاه خود را پیدا نکرده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه امام صادق(ع) با اشاره به اینکه بحث جزیره‌ای عمل کردن، یکی از چالش‌های پیش روی علوم انسانی به شمار می‌رود، اذعان داشت: متأسفانه بسیاری از مراکز و مؤسسات همسو از نوع فعالیت‌های خودآگاهی ندارند؛ اگر خرد جمعی و نگاه کلان وجود نداشته باشد، خروجی‌ها متعدد و ناقص خواهد بود.

وی با تأکید بر اینکه وضع مطلوب را باید با بازشناسی وضع موجود ترسیم نمود، یادآور شد: متأسفانه در پژوهش‌ها و تحقیقات حوزه علوم انسانی، ضعف در خودباوری و اعتماد به ظرفیت‌ها و داشته‌ها وجود دارد، به گونه‌ای که در برخی از مواقع، سخنان و اندیشه‌های متفکران غربی، حرف آخر آن موضوع تلقی می‌گردد.

تحول در علوم انسانی نیازمند ساختاری واحد و منسجم است

دکتر ویسی  نیز در نشست علمی فرصت‌ها و چالش‌های فراروی تحول علوم انسانی با بیان اینکه در بحث مفهوم شناسی گستره زیادی وجود دارد و نیازمند زمان بیشتری هستیم، تصریح کرد:‌ در مباحث مفهومی، یکی از چالش‌ها استفاده از عنوان بومی سازی علوم انسانی است؛ به گونه‌ای که ما هنوز آنچه را که داریم و داشتیم را مدون نکرده‌ایم ولی قصد داریم به صورت مدون شده ارائه نماییم.

وی نبود ساختار واحد، منسجم و اثر بخش را یکی از چالش‌های عرصه علوم انسانی ذکر کرد و اذعان داشت: باید ساختاری مستقل طراحی گردد؛ به گونه‌ای که با تغییر قوه‌ مجریه و حاکم بودن گرایش‌های سیاسی متعدد در کشور دستخوش فراز و فرود نشود؛ در این عرصه دولت تنها وظیفه حمایتی خواهد داشت.

این محقق و پژوهشگر المصطفی ضمن پیشنهاد راه‌اندازی بنیادی هدفمند، به منظور پیگیری مباحث مربوط به تحول در علوم و ساماندهی فعالیت‌های مراکز و مؤسسات متعدد، خاطرنشان کرد: باید برای ساماندهی کارهای موازی و فعالیت‌های جزیره‌ای، اندیشمندانی که دغدغه‌مند هستند را در یک فضای فعالیتی هدفمند جمع کرد.

انتهای پیام/313/30