به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، مرکز اسلامی هامبورگ با فعالیتهای گوناگون معنوی و فرهنگی، به کانونی دینی در اروپا به ویژه آلمان تبدیل شده است. یکی از فعالیت های این مرکز، انتشار فصلنامه آلمانی زبان الفجر است که با سردبیری سید محسن آل بتول برای ارتباط با مخاطبان بومی در آلمان تلاش می کند. آل بتول، دانش آموخته حوزه علمیه قم بوده و علاوه بر سردبیری «AL-Fadschr»، معاونت آکادمی اسلامی آلمان در مرکز اسلامی هامبورگ را نیز عهده دار است و در حوزه علمیه هامبورگ تدریس می کند و مسئولیت تولید محتوا جهت سایت پنج زبانه مرکز اسلامی هامبورگ را داراست. وی در مصاحبه با خبرگزاری حوزه نحوه تولید محتوا و ارائه مباحث دینی در فصلنامه الفجر را تشریح کرد که متن این گفتگو تقدیم خوانندگان ارجمند می شود:

* در مورد پیشینه مجله الفجر برای ما بگویید و اینکه از چه زمانی و با چه هدفی راه اندازی شد؟

نشریه آلمانی زبان « الفجرAL-Fadschr   » فصلنامه ای است علمی ــ فرهنگی که با هدف ارائه­ی وجهه­ی علمی، عقلانی و معنوی اسلام به اقشار فرهیخته­ی جامعه­ی آلمانی زبان، خصوصاً دانشجویان، از سال 1983 میلادی از سوی مرکز اسلامی هامبورگ و آکادمی اسلامی آلمان انتشار می­ یابد. در کنار این فصلنامه، مجله­ای به نام « سلام کیندرSalam Kinder  » نیز تولید می شود که مخصوص کودکان می باشد. در گذشته این مجله توسط یک خانم آلمانی مسلمان به نام مرحوم زینب واگنر مدیریت می شد و اکنون سردبیری این مجله با بنده است و مدیر مسؤولی آن بر عهده مدیر محترم آکادمی اسلامی آلمان قرار دارد.

* لطفا کمی درباره محتوای الفجر توضیح دهید.

در رویکرد جدیدی که در چند سال اخیر با راهنمایی امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ اتخاذ شده، هر شماره از فصلنامه الفجر به یک موضوع خاص اختصاص پیدا کرده و با طرّاحی خوب در طراز مجلات درجه یک و کیفیت بسیار بالا به چاپ می رسد و دانشگاهها و محقّقان آلمانی و مراکز اسلامی را مخاطب قرار می دهد که الحمدلله با استقبال خوبی هم مواجه هستم. از نظر محتوا برخی مقالات علمی، فلسفی، عرفانی در مورد موضوع اصلی فصلنامه؛ مطالبی در رابطه با مباحث دیالوگ بین ادیان، چند مقاله­ی علمی در مورد مسائل فکری روز، مقاله­ای جهت معرفی شخصیت­های اسلامی به جوانان، تفسیر موضوعی قرآن کریم، پاسخ های به تعدادی از پرسش های مرتبط با موضوع اصلی هر شماره، معرفی کتاب­های اسلامی تازه منتشر شده، چکیده ای از مباحث خطبه اوّل نمازجمعه هامبورگ در سه ماه گذشته، و نیز گزارشی از مهم ترین اخبار شیعیان در اروپا به چاپ می رسد. در پشت صفحه نیز در هر شماره روایتی از احادیث ناب اهل البیت علیهم السلام مرتبط با موضوع کار می شود.

* اگر بخواهیم جزیی تر بپردازیم، مهم ترین موضوعاتی که در چند سال اخیر برای شماره های الفجر اختصاص پیدا کره چه عناوینی بوده است؟

عناوین برخی از موضوعات کار شده در سال های گذشته عبارتند از:

ـ عقلانیت و خردورزی در اسلام /  صلح و امنیت در اسلام /  عدالت در اسلام /  آزادی در اسلام /  معنویت در اسلام / اعتدال راهی میان افراط و تفریط /  افراط گرایی چالشی حتی برای جامعه اروپایی /  نسبت شریعت و اخلاق /  پیامبر رحمت (ص) /  حرکت امام حسین(ع) و آموزه های بین الادیانی آن / راه کارهای آموزش اسلام در مدارس و دانشگاه های آلمان و...

همچنین در مجله سلام کیندر که مخصوص کودکان و نوجوانان است موضوعات مختلف از جمله داستان­های پند آموز از قرآن کریم و زندگی پیامبران و اولیاء الله و نیز آموزش روخوانی قرآن ، مسابقه و ... مورد توجّه قرار می گیرد.

* شمارگان و گستره توزیع الفجر چگونه است؟

تیراژ فصلنامه­ی الفجر 1000 نسخه و تیراژ مجله سلام کیندر 1500 نسخه می باشد. همان طور که اشاره کردم این مجله برای تمام دانشگاه ها و دانشکده هایی که در آنها علوم انسانی تدریس می گردد ارسال می گردد. همچنین این نشریه در حال حاضر بیش از چهارصد آبونمان دارد که با پرداخت مبلغ 30 یورو برای اشتراک یک ساله اقدام نموده اند. این نشریه برای بسیاری از مراکز اسلامی و نیز مساجد حوزه کشورهای آلمانی زبان نیز از جمله مراکز اسلامی وین، برلین، مونیخ، فرانکفورت، کلن، زوریخ و ... ارسال می­گردد. همچنین نسخه ای از این نشریه جهت آرشیو برای کتابخانه آستان قدس رضوی و نیز کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران ارسال می­گردد. علاوه بر این موارد نشریه الفجر به عنوان یکی از منشورات مرکز اسلامی هامبورگ همه ساله در نمایشگاه های بین المللی فرانکفورت و لایپزیک آلمان حضور دارد و سعی می کند از نزدیک با فرهیختگان و جامعه مخاطب خود ارتباط برقرار کند.

 لازم به ذکر است بیش از 180 میلیون نفر در کل دنیا زبان اصلی و اوّلیه آنان دویچ یعنی آلمانی است.

* الفجر بر اساس چه ادبیاتی تهیه می­شود؟

در این مورد تلاش می شود با توجّه به مخاطبان آن که دانشجویان و اقشار فرهیخته جامعه آلمان هستند، تا حدّ امکان، هدف تعریف شده از انتشار آن که ارائه وجهه علمی، عقلانی و معنوی اسلام با قراءت اهل البیت علیهم السلام دنبال گردد. لذا ادبیات الفجر بر پایه­ی بیان تحلیلی و استدلالی با استفاده از منابع و مآخذ محکم و اصیل و ارائه بی پیرایه و قابل فهم مطالب برای کسانی است که آشنایی چندانی با فرهنگ اسلام ناب محمّدی صلی الله علیه و آله وسلام ندارند. ما در الفجر تلاش می کنیم اصلی ترین خطوط اسلام را که ترسیم آن موجب ایجاد زمینه های فکری صحیح در نسل جوان می گردد را تبیین کنیم. در این باره خصوصاً در حوزه ارائه سبک زندگی دینی در درون جامعه اروپایی حرف های تازه و شنیدنی از سوی اساتید آشنا با فضای غرب طرح می­گردد. همچنین با توجه به فضای کاذب اسلام هراسی و اسلام ستیزی که مبتنی بر پیش داوری های غرب از اسلام است، تلاش می کنیم شناخت مستقیم و بلاواسطه با آن ممکن گردد. خصوصاً اینکه در سال های اخیر با توجه به اوضاع و تحولات شتابان جهانی و مسائلی که در کشورهای اسلامی می گذرد، لازم است دیدگاه­های اسلام حقیقی و ناب به درستی تبیین گردد و این رسالت ماست. در واقع این مجله به نوعی تربیون رسمی تشیّع در منطقه آلمانی زبان است که به زبان علمی، اعلام موضع و نظر می کند و بسیاری از جریان­های فکری و حتی سیاسی این نظر مجله را دنبال می کنند.

* همان طور که استحضار دارید، در یکسال اخیر، رهبر انقلاب دو بار با جوانان غربی سخن گفتند و مستقیما خطاب به آنها نامه نوشتند. شما در واکنش به این نامه، چه برنامه هایی در مجله تان داشتید؟

نامه­ی ایشان انصافاً به موقع و تأثیرگذار بود و کسانی را مخاطب خود ساخته بود که در هیاهوی تبلیغات و فضاسازی­های رسانه ای، برای اندیشیدن درباره آنچه به خورد آنها داده می شود، فرصتی ندارند. ما هم به عنوان سربازان ولایت در آن سوی مرزهای فرهنگی و در واقع در نقاط تماس ایدئولوژیک تلاش کردیم به وظیفه و مأموریت خود برای رساندن پیام حضرت آقا عمل کنیم. در این باره ما اصل نامه را در الفجر بازتاب دادیم. همچنین با توجّه به تب و تاب تأسیس کرسی­های اسلام­ شناسی در اروپا بخش­هایی از فرمایشات ایشان راجع به دانشجویان اسلام شناسی را در الفجر چاپ کردیم. علاوه بر این به صورت­های دیگری هم آن نامه را در فضاهای مجازی و به صورت پخش دستی در دانشگاه­های آلمان توزیع کردیم و اخیراً نیز در برلین کنفرانسی در این رابطه با همکاری مراکز اسلامی تشکیل شد که تقریباً همه موارد رضایت­ بخش بود. گرچه به نظر می رسد عظمت پیام ایشان در دراز مدّت بهتر جلوه خواهد کرد و این مسأله را باید بیشتر دنبال کنیم. خداوند این وجود گران­بها را برای امّت اسلام و بلکه برای بشریت حفظ کند و ما را قدردان نعمت ولایت قرار دهد.   

* خروجی شما فقط مجله مکتوب است یا اینکه خروجی اینترنتی هم دارید؟

سایت جدید الفجر به نشانی www.al-fadschr.com از سال 2012 میلادی افتتاح و شروع به کار نموده است. یکی از مهم­ترین اولویت­های کاری این سایت، به روزرسانی و ارائه بیش از 1400 مقاله آلمانی آرشیو شده مجله الفجر است که طی 30 سال گذشته چاپ شده است. همچنین این سایت که مهم ترین منبع علمی مرکز اسلامی هامبورگ به شمار می­آید، می­تواند در جذب علاقه­مندان به مباحث اسلامی نقش بسیار موثری را داشته باشد. لازم به ذکر است مطالب و مقالات این سایت به گونه­ای برنامه­ریزی و روی سایت قرار داده می­شوند که جوانان و دانشجویان می­توانند روی گوشی­های همراه خود و یا روی تبلت های شخصی خود آن را به خوبی دریافت کرده و مطالعه نمایند.

* باتوجه به اینکه سردبیر یک مجله آلمانی زبان هستید که در زمینه مکتب اهل بیت علیهم السلام فعالیت دارد، به نظر شما چه ظرفیت هایی در حوزه علمیه قم یا سایر نهادها برای همکاری های دوجانبه وجود دارد؟

احتمالا شما می دانید که واتیکان به عنوان نماینده جهان کاتولیک در قسمت فرهنگ مکتوب چه فعّالیت های وسیعی دارد. از جمله این فعّالیت­ها، تولید ماه نامه ای به همین نام «واتیکان» است که به بیش از صد زبان زنده دنیا ترجمه و اوّل هر ماه در دنیا منتشر می شود. همین نگاه گذرا کافی است برای اینکه ما را به ضرورت اقدامات بیشتر روی کارهای فرهنگی مکتوب سوق بدهد. من فکر می کنم حوزه علمیه قم این توان و پتانسیل را دارد که با همکاری مراکز اسلامی چنین اقدامات ارزشمندی را جهت معرفی بیشتر و بهتر معارف اهل البیت علیهم السلام داشته باشد.

من در اینجا نمی خواهم به جنبه های مختلف این مسأله بپردازم ولی این پیشنهاد و توقّع وجود دارد که نهادهای داخلی بر اساس توانمندی های برون مرزی و حتی داخلی که دارند، مطالب الفجر را که انصافاً در سطح بالایی از کارشناسی قرار دارد به زبان آلمانی یا ترجمه فارسی که همیشه در اختیار ما هست در سطح وسیع تری انعکاس بدهند.

همین قدر می توانم اشاره کنم آنقدر تشنگی برای آموختن آموزه های اسلام در غرب چه در مراکز علمی و آکادمی و چه به شکل عمومی وجود دارد که هر وقت حوزه بخواهد شروع کند، دیر خواهد بود. لذا درخواست مشخص بنده از بزرگان حوزه که بحمدلله امروز شرائط مناسب تری را دارند این است که برای انکعاس پژواک اسلام ناب فکری کنند و این خلأ جدّی را پر نمایند.

* با توجه به اینکه الفجر در یک کشور اروپایی در حال چاپ است مسلّماً با محدودیت هایی مواجه است. درست است؟

 بله همین طور است. الفجر محدودیت و مشکلات خاص خودش را دارد. از نظر سیاسی اجتماعی روشن است که گرچه صدای آزادی بیان غربی ها گوش فلک را کر می کند ولی واقعیت در مقام عمل چیز دیگری است و ما این را خوب می دانیم که آنها چه حساسیت هایی دارند و بارها با واسطه این و آن این حرف­ها را به گوش ما رسانده اند. البته این محدودیت­ها موجب خلّاقیت، رشد و ارتقا می‌شود و ما تلاش می کنیم حرف مان را به صورت های مختلفی که مشکلی ایجاد نکند با شیوه های ابتکاری برسانیم، البته واقعاً گاهی جز به کنایه نمی توان کار کرد.  مشکلاتی هم در درون الفجر داریم که مسأله ترجمه فنی و تهیه مقالات عمیق تر به زبان آلمانی از مهم ترین آنهاست و این ان شاء الله به برکت حوزه علمیه ای که تأسیس شده در آینده روند بهتری خواهد یافت.

من معتقدم که اگر بخواهیم در غرب اسلام به درستی معرّفی شود نباید فقط به ترجمه متونی که در شرق نوشته شده است، اکتفا کرد؛ بلکه کتب و مقالات اسلامی مناسب باید به حسب زبان و فرهنگ غربی و نیز نیازهای آن جامعه و موضوع شناسی های خاص آن، تدوین شود؛ زیرا آنچه که در شرق نوشته شود، ضرورتاً پاسخ­گوی غرب نیست و ممکن است با موضوعاتی که در متن فرهنگ غرب با آن مواجهیم سنخیت کامل نداشته باشد و احیاناً برخی از آنها حتی مضرّ هم باشد.

* بسیار ممنون، در پایان اگر نکته ای هست، بفرمایید.

رویکرد ما نسبت به الفجر این است که از هر جهت به روز باشد چه به لحاظ طراحی و دیزاین و چه به لحاظ محتوا و پرداختن به موضوعات متنوّع و کاربردی خصوصاً مباحثی که امروزه در غرب و شرق در حوزه مطرح معرفت شناختی و ارزشی و دیگر موضوعات علوم انسانی مطرح است. امیدوارم با استفاده از فضلا و اندیشمندان  بتوانیم کم کم به آن حدّ مطلوب برسیم.