خبرگزاری «حوزه»/ گپ و گفت صمیمانه و در عین حال صریح با روحانیون خلاق و مبتکر، به ویژه آن ها که در عرصه مسجد به فعالیت پرداخته و باعث جذب نسل جوان به خانه خدا می شوند، همیشه جذاب بوده و هست.

در یکی از روزهای نیمه نخست ماه خوب خدا ، پای صحبت های حجت الاسلام محمد رضا غلامی، امام جماعت موفق مسجد فاطمه الزهرا(س) منطقه امامزاده ابراهیم(ع) قم نشسته و درباره تجارب تبلیغی به خصوص در کسوت امامت جماعت، صحبت کردیم.

آنچه در ادامه می آید، مشروح گفتگوی خبرگزاری «حوزه» با این روحانی فعال و پرجنب و جوش است.

برای شروع بحث بفرمایید، چند سال است به عنوان امام جماعت مشغول به فعالیت هستید و چطور توانستید با مسجدی ها به ویژه نسل جوان محله ارتباط لازم را برقرار کنید؟

از سال 89 ، یعنی حدود 6 سالی می شود امام جماعت مسجد فاطمه الزهرا(س) واقع در میدان معصومیه قم، خیابان امامزاده ابراهیم(ع) هستم.

در آغاز کار به طور جدی تصمیم گرفتم پیش از هر چیز، با توده مردم به ویژه نسل جوان ارتباط صمیمانه برقرار کنم.

برایم از همان ابتدا این سوال و دغدغه وجود داشت که چرا امام جماعت دور از مردم باشد و به هر حال هر چند مأمومین پشت سر او اقامه نماز می کنند و دارای جایگاه اجتماعی و مذهبی است، اما تافته جدا بافته که نیست!

در این باره و این که چه باید بکنم، مطالعه روایتی از حضرت رسول(ص) برایم بسیار آموزنده و تحرک بخش بود که با تاسی به آن باید با جوان های مسجد رفیق شوم.

نقل است جوانی می آمد در مسجد و پشت سر پیامبر(ص) به اقامه نماز جماعت می پرداخت. بعد از نماز؛ همین جوان به مردم آزاری و مزاحمت برای نوامیس می پرداخت، تا این که برخی نزد پیامبر(ص) آمده و اعتراض کردند این جوان آبروی ما مسجدی ها را می برد، اینجا برای نماز می آید و بعد مزاحم نوامیس می شود و غیره و ذلک!

پیامبر(ص) به آن ها فرمود؛ کاری به او نداشته باشید، مدتی گذشت باز هم مردم به رسول الله(ص) گفتند؛ این جوان بی حیاتر شده و باید کاری کنیم.

شاید کار به جایی رسیده بود مردم فکر کردند پیامبر(ص) اخلاقش این طور مهربان است و باید خودمان وارد عمل شویم و حضرت رسول (ص) نیز از آن جا که علم غیب داشت، قبل از این که افراد به این مساله ورود کنند به تعبیر بنده فرمود؛ به قول معروف فلانی نیم ساعت، یک ربع ساعت به مسجد می آید، دست کم در همین مدت افراد از دست او آسایش دارند. اگر نگذاریم که همین مدت هم به مسجد بیاید، به همین اندازه آزار و اذیت او نسبت به دیگران بیشتر می شود؛ بنابراین رهایش کنید و بگذارید به مسجد بیاید. خیلی جالب است همین فرد به واسطه اخلاق نیک پیامبر(ص) به جایی رسید که بعدها یکی از صحابی پیامبر شد و در رکاب حضرت به فیض عظیم شهادت نایل آمد.

احیاناً برخورد مهربانانه شما با جوانان به منظور جذب آن ها به مسجد ، با مخالفت هایی هم روبرو می شد؟!

متاسفانه باید بگویم بله، اما من با خودم فکر کردم معنا ندارد، ما بخواهیم خیلی برخورد سفت و سختی در این باره داشته باشیم؛ لذا در همان اوایل کار از جوانان خواستم به مسجد بیایند و با شیوه هایی آن ها را دعوت می کردیم، منتها برخی از پیرمردها، برخورد نامناسبی با جوان ها داشتند و به ظاهر و لباسشان گیر می دادند، ولی من به شدت معتقد بوده و هستم که این طریقه برخورد با جوان ها درست نیست.

بعد از مدتی یک تعدادی از جوان ها را وارد مسجد کردیم همان زمان پیرمردهای متعصب مسجد موضع می گرفتند که در مسجد چایی نخورید؛ جوان های شرور محله آن ها را می ریزند، اما همان هایی که می گفتند؛ چنین و چنان هستند، بسیار پرشور به مسجد و هیئات محله می آیند و ما فقط هفته ای یک بار زیارت عاشورا و سخنرانی و برنامه های متنوعی با آن ها داریم. هیچ مشکلی هم ندارند، سوالات شرعی خود را هم به راحتی از ما می پرسند و حال آن که اگر قرار بود با این ها رفیق نشویم، سئوالات و شبهات خود را باید از چه کسی و در کجا می پرسیدند؟!

اعتقاد راسخ بنده این است اگر ما آن ها را از مسجد طرد کنیم، طبعاً همه آن ها را طرد می کنند و چه بسا سر از جاهایی در می آورند که نباید!

ما در همه ایام سال و محرم و رمضان برنامه مناجات و دعا که داریم، همین جوان هایی که بعضاً به آنها گیر می دهند، بهتر از برخی متدینین ما کمک حال مسجد هستند و حضور در مراسم های مسجد دارند.

حاج آقای غلامی، نوع صحبت های شما بنده را یاد فیلم اخراجی ها می اندازد...

اتفاقاً یکی از ویژگی های مهم کار ما این است که همین به اصطلاح اخراجی ها را جذب کنیم و به نظرم، بالاترین امتیاز برای امام جماعت جذب همین اخراجی ها به مسجد است، اگر امام جماعت، بتواند همین ها را جذب کند، تا حدود زیادی به هدف تبلیغی اش رسیده  و بنده افتخار می کنم پای اخراجی ها را به مسجد باز کنم.

به طور معمول در طول هفته چه برنامه هایی در مسجد دارید؟

ما در طول هفته شب های چهارشنبه دعای توسل داریم، شب های جمعه دعای کمیل، روزهای جمعه دعای ندبه و زیارت عاشورا و همچنین هفته ای یک شب هم تفسیر قرآن و سخنرانی.

علاوه بر این ، هفته ای یک شب بیان احکام و نیز هفته ای یک شب آشنایی با آموزه های مهدویت جزو برنامه های ثابت ماست.

با این حجم برنامه ، آیا جوان ها در جلسات دعا و سخنرانی شرکت فعالی دارند یا خیر؟

البته چون متاسفانه از نظر برنامه ای هنوز به صورت جدی تبلیغات نداشته ایم، بیشتر استقبال از خود مسجدی هاست تا کسانی که بیرون از مسجد هستند.

از سویی منبع درآمد برای تبلیغات و جذب بیشتر نداریم، به صورت چهره به چهره تبلیغ کرده ایم؛ به هر حال باید به این نکته هم توجه داشت مسجد ما حدود سی سال بود بسیج نداشت و بنده با راه اندازی بسیج، کاری کرده ام که بچه های محله در حلقه های صالحین و برنامه های بسیج در داخل مسجد نیز حضور پیدا می کنند و انصافاً تاسیس شجره طیبه بسیج نیز در این امر بسیار موثر بوده است.

از دیگر فعالیت های ما این است در طول هفته هر شب یک ساعت قبل از نماز مغرب، مشاوره خانواده داریم و پاسخ به سوالات شرعی که بنده انجام می دهم. همچنین هفته ای سه روز وکیل پایه یک، مشاوره حقوقی رایگان به مردم و نمازگزاران ارایه می دهد که این برنامه نیز با استقبال بسیار خوب مردم همراه بوده و این طرح مشاوره حقوقی در روزهای فرد، انجام می شود.

حتی اگر ارباب رجوعی به ما مراجعه کند در زمانی که وکیل نداریم، با هماهنگی با آقای «پورکند» که نزدیک مسجد ما دفتر وکالت دارد، افراد به صورت رایگان تحت مشاوره حقوقی قرار می گیرند، از این حیث می گویم غیر ممکن است کسی در هر زمینه ای به ما مراجعه کند و جواب رد به او بدهیم؛ 

حتی گاهی ناچار شده ایم خودمان به شورای حل اختلاف برویم و برای برخی صحبت کنیم، بلکه مشکلی مرتفع شود.

گذشته از همه این ها باید خدمتتان عرض کنم در حال حاضر بیش از 400 فقیر به مسجد ما مراجعه دارند و با وجود این که هیچ منبع درآمدی در مسجد نداریم، اما به لطف الهی و کمک خیرین از قم و تهران، توانسته ایم در حد مقدور برایشان کمک هایی جمع آوری کنیم.

حتی برخی از اهالی مسجد به ما می گفتند؛ بعضی از افراد مراجعه کننده از نظر حجاب و ظاهر چندان با مسجد و مسجدی همخوانی ندارند، گفتیم ایرادی ندارد؛ بگذارید این ها هم بیایند تا بدانند مسجد هم به درد می خورد و در بهتر کردن زندگی دنیوی آن ها هم موثر است.

واقعیت غیرقابل انکاری که وجود دارد این است، به ویژه در ایامی به غیر از ماه محرم و رمضان، بسیاری از کسانی که در مساجد حضور پیدا می کنند، عمدتاً افراد سالخورده هستند و کمتر شاهد حضور مداوم نسل جوان در این باره هستیم، به نظر شما اجرای این گونه برنامه ها تا چه حدی می تواند به رونق حضور نسل جوان در مساجد کمک کند؟

البته به صرف حرف زدن چیزی حل نمی شود و ما باید فراتر از شعارها، کاری کنیم که در مقام عمل این خواسته برآورده شود. در مسجد ما به جرات می گویم؛ در ابتدا چهار نفر میانسال به پایین هم نبود، اما الان بیش از 30 نفر از جوان ها و میانسالان به صورت مرتب به مسجد می آیند.

در همین ایام ماه مبارک رمضان، ما سی شب در مسجد برنامه داریم، ساعت 19 برنامه قرائت قرآن و جزءخوانی شروع می شود و نیم ساعت هم قبل از اذان مغرب، حقیر تفسیر قرآن بیان می کنم و در شب های قدر نیز برنامه مفصل تا نزدیکی های سحر داریم. همین عصر های ماه رمضان که به نماز مغرب ختم می شود، جمعیت زیادی مسجد می آیند که گاه حتی حیاط مسجد نیز پر می شود.

بعد از اذان مغرب هم یک افطار مختصری از سوی خیرین همین مسجد که معمولاً به روزه داران داده می شود. این کار بدون تشریفات خاصی است و در حد مقدور می باشد.

گویا در ایام نیمه رمضان و ولادت امام حسن مجتبی(ع) شما متولی امر خیری شده اید و سنت حسنه ای در منطقه از خود به جا گذاشته اید؟

به لطف الهی بیست سال می شود این کار را انجام می دهیم و در این میان هشت سالی است که رونق خوبی پیدا کرده است.

ببینید امام حسن مجتبی (ع) هم در ولادتش غریب است، چون در ماه رمضان و ایام روزه داری قرار گرفته و هم شهادت ایشان تحت الشعاع ارتحال پیامبر(ص) قرار گرفته و از سویی، قبر مطهر ایشان نیز غریبانه است. این در حالی است که همه ما برای امام حسین(ع) اشک می ریزیم و پول خرج کرده و نذورات داریم اما برای امام حسن(ع) این طور نیست.

از همین رو طرح اکرام روزه داران ماه خدا را از بیست سال پیش با بیست بسته خرما شروع کردیم، اما الان حدود 2500 بسته خرما تهیه کرده و شب ولادت امام حسن مجتبی(ع) به هیئات و مساجد اهدا می کنیم تا مردم روزه دار استفاده کنند و چند روزی که از این خرما استفاده می کنند، بدانند بر سر سفره کریمانه امام حسن(ع) هستند و روزه خود را با نام نامی این امام عزیز و غریب افطار می کنند.

تا آن جایی که اطلاع پیدا کرده ام، در زمینه چاپ و انتشار وصیت نامه در قم و توزیع رایگان آن در سطح شهر و همچنین دیگر شهرها، پیشگام و پیش قدم بوده اید. به عنوان آخرین سوال لطفاً در این خصوص نیز توضیحاتی بفرمایید؟

اگر اشتباه نکنم سال 88 بود به جهت اتفاقی که برای یکی از نزدیکان و اطرافیان ما اُفتاد، مجبور شدیم وصیت نامه بنویسیم؛ البته ناگفته نماند از سال 86 بنده به عنوان روحانی کاروان فعالیت داشته ام و از همان ابتدا یکی از وظایف خود را در این می دانستم به کسانی که برای سفر عتبات عالیات و عمره اعزام می شوند، بگویم که حتماً وصیت نامه بنویسید. خودم هم فرم های خام وصیت نامه می خریدم و به زایران هدیه می دادم. بعد از مدتی وقتی دیدم استقبال خیلی شد، تصمیم گرفتم یک فرم وصیت نامه استاندارد جمع آوری کنم.

برای همین منظور حدود 20 فرم وصیت نامه از قم و مشهد خریداری کرده و تک تک آن ها را بررسی کردم تا با نقص هایشان آشنا شوم.

11 ماه روی این فرم و متن  وصیت نامه کار کردم نه فقط در قم و شهرهای ایران، بلکه آن را به خارج از کشور نیز ارسال کرده ایم.

حتی وقتی خروجی کار را به یکی از کسانی که به طور تخصصی روی وصیت نامه کار می کند نشان دادم، وی گفت؛ شما وصیت نامه ننوشته اید، بلکه در واقع توضیح المسایل وصیت نامه نوشته اید.

به هر حال نکات بسیار مهمی در رابطه با وصیت نامه وجود دارد که باید به آن ها توجه شود، مثلاً یکی از مباحث مبتلابه این است که وقتی یک نفر به کما می رود، می گویند؛ که اعضایش را اهداء کنید و حال آن که با فتوای برخی مراجع تقلید، این کار اساساً حرام است.

بنده در این کتاب جمع و جور مربوط به وصیت نامه، بحث های متفرقه را به روز و جامع، گردآوری کرده ام و حتی به مسایل اقتصادی و سهام و اوراق بهادار و سرقفلی و دیگر مباحث کاربردی روز در آن اشاره نموده ام.

سال اولی که می خواستم این وصیت نامه را چاپ کنم به یکی از دوستان متدین تماس گرفته و گفتم می خواهم این کار را بکنم، اما دنبال پول و سود تجاری و این ها نیستم که ایشان گفت؛ من هزینه اش را می دهم، شما آن را چاپ کنید.

سال اول ده هزار نسخه چاپ کردیم و قیمتش را 14 صلوات به نیت 14 معصوم قرار دادیم.

از چاپ اول تاکنون که در آستانه چاپ نهم آن هستیم، هر سال ده هزار تا بیست هزار جلد چاپ شده و در بسیاری از استان ها نیز توزیع شده است.

متاسفانه مشکل اساسی ما این است، طریقه درست وصیت نامه نویسی که مهم تر از چاپ وصیت نامه است را بلد نیستیم، چون شما از خبرگزاری حوزه هستید و مخاطبان شما عموماً حوزویان هستند، باید عرض کنم برخی عزیزان روحانی، از طریقه وصیت نامه نویسی اطلاع کافی ندارند و هر چه طرف مقابل می گوید را می نویسند و حال آن که این طور درست نیست.

برخی چیزها قانون دارد و ما گفته ایم وصیت نامه باید شرعی باشد و  فقط طرف تا یک سوم از مالش می تواند وصیت کند؛ لذا اگر بتوانیم برای طلاب جوان دوره آموزشی طریقه وصیت نامه نویسی داشته باشیم، بسیار مفید خواهد بود.

در اصفهان برای مدافعان حرم، جلسه آموزشی طریقه درست وصیت نامه نویسی داشتیم، حدود 2 ساعت طول کشید و به نظرم برگزاری کارگاه های آموزشی می تواند به این نیاز مسلم جامعه پاسخ دهد و بنده نیز آماده هستم در این رابطه، تجارب شخصی خود را در اختیار علاقه مندان قرار دهم.

گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی