خبرگزاری «حوزه»، شمه ای از زندگی عالم پارسا مرحوم حاج شیخ علی پناه اشتهاردی را به قلم محمدقائم عابدی منتشر می کند.

هفتم محرم الحرام ۱۳۴۰ هجری قمری، مصادف با ۱۲۹۶ هجری شمسی، در حالی که پدر و مادر، عزادار سالار شهیدان بودند و آماده عزاداری تاسوعا و عاشورای حسینی می شدند، خداوند متعال به پاس دلباختگی به اهل بیت علیهم السلام، فرزندی ولایت مدار نصیب خانواده اشتهاردی کرد، او را علی پناه نام نهادند، تا پیرو اهل بیت و در پناه مولا علی علیه السلام، عالم وارسته و مخلص روزگار خویش گردد. علی پناه، کودک نه ماهه بود که از سایه مهر پدر محروم شد و از همان کودکی در کنار مادر مهربان و با مشکلات معیشتی فراوان، زندگی را سپری کرد.

دوران کودکی از آنجایی که پدرش ارث چندانی از خود باقی نگذاشته بود او، خواهر و برادرش با بهره گیری از تلاش و دسترنج مادر گذراندند.

مادر علی آقا با وجود فقر و محرومیت، وی را جهت فراگیری قرآن کریم به بانویی پرهیزگار به نام «آسیه» سپرد و او قرآن را از محضرآن بانو فرا گرفت وعلاوه بر آن  بعضی از کتاب های ادعیه  مانند زادالمعاد» علامه مجلسی و برخی کتابهای دیگر از مصائب اهل بیت و حضرت سیدالشهداء را تا سن یازده سالگی آموخت. در این سن، مختصری از ادبیات، اشعار، ریاضیات و منطق را نیز فرا گرفت.

ورود به حوزه علمیه

پس از سپری کردن آن دوران سخت، مادرش وی را برای فراگیری علوم عربی و دانش حوزوی به عالم وارسته حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ یحیی تقوی سپرد، و نزد آن عالم کتابهای مقدمات، لمعه و شرح لمعه، قانون و غیره را آموخت و سپس به دلیل اینکه امکان ادامه زندگی و تحصیلی در اشتهارد وجود نداشت، جهت امرار معاش و تدریس، عازم قریه سلیمان از توابع اشتهارد شد، در آنجا به مدت سه سال و نیم به کودکان آن دیار قران و معارف یاد می داد. ارادت خاصی نسبت به استاد خویش شیخ یحیی تقوی داشت.

پس از گذشت این دوران آیت الله اشتهاردی جهت ادامه تحصیل وارد حوزه علمیه قم شد، ولی به دلیل اختناق دوران ستمشاهی به ناچار دوباره به اشتهارد بازگشت و پای درس استاد ارجمند حاج شیخ یحیی تقوی حاضر گردید. پس از مدتی در سال ۱۳۲۰ شمسی با اذن مادربزرگوارش دوباره برای ادامه تحصیل عازم شهر مقدس قم گردید و باتکمیل سطوح عالی حوزه علمیه به عنوان طلبه ای کوشا ،جدی و فاضل به تحصیل درس خارج حوزه علمیه پرداخت و به مقام رفیع اجتهاد نایل آمد.

اساتید

برخی از اساتید پایه سطح ایشان عبارتند از:  آیات عظام حضرت امام خمینی (ره). مرعشی نجفی ، گلپایگانی و شیخ مرتضی حائری وآیات حائری کرمانی، قائینی ،سید احمد خوانساری، درس اخلاق را نزد امام راحل  و درس  فلسفه را نیز نزد علامه طباطبایی گذراند.

برخی از اساتید درس خارج ایشان نیز آیت الله العظمی حسین بروجردی، امام خمینی، آیت الله العظمی حاج شیخ محمد علی اراکی، آیت الله حجت کوه کمره ای، آیت الله محمد تقی خوانساری و آیت الله صدر بودند.

تدریس

آیت الله اشتهاردی بیش از پنجاه سال شرح لمعه را تدریس می کرد و با اینکه می توانست در سطوح عالی، خارج فقه و اصول تدریس نماید، اما سالیان درازی به تدریس شرح لمعه مشغول شد، که این خود حکایت از اخلاص  و مبارزه بانفس دارد. تواضع علمی و دلبستگی وی به امام راحل و مقام معظم رهبری و ولایت فقیه، او را سالیانی در دفتر شورای استفتائات حضرت امام در بیت حضرت امام حاضر کرد و بعد از آن در دفتر مقام معظم رهبری به صورت فعال، متواضعانه و مخلصانه وعالمانه به  پاسخگویی به سئوالات دینی وشرعی اقشار مختلف مردم مشغول بود.

او شاگردی مخلص و مریدی ملازم با امام بود و ارتباطات او با حضرت امام(ره) از بدو ورود به حوزه علمیه آغاز شد در قیام ۱۵ خرداد ۴۲ و دوران شکل گیری انقلاب اسلامی و پس از آن، به ویژه در عرصه دفاع مقدس  نیز ادامه داشت وحضور او در لشکر 17 علی بن ابی طالب ع  از خاطرات به یادماندنی رزمندگان اسلام در دفاع مقدس است.

فعالیتهای دینی

ایشان سالها امام جماعت حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها و مدرسه مبارکه فیضه بود. به خاطر اینکه به عنوان خادم وماندگار به ساحت علم باقی ماند، بسیاری از کتاب های خویش را  برای استفاده طلاب و دیگر اقشار جامعه به کتابخانه ها وقف و هدیه نمود.

تألیفات

از این عالم ربانی آثار متعددی به جای مانده است اکثر آثار ایشان به عربی است وآثار او در سه بخش عبارتنداز

1. تقریرات درس خارج آیت الله بروجردی

2. تقریرات دروس امام خمینی

3. تقریرات دروس آیت الله العظمی گلپایگانی  

 ۴. تقریرات دروس دیگر اساتید.

در بخش تألیفات مهمترین آثار ایشان عبارتنداز:

 ۱. مدارک العروه الوثقی، که به عنوان موسوعه عظیم فقهی در ۳۰ مجلد در انتشارات اسوه به چاپ رسیده است. اصل این کتاب بیش از شصت سال است که تدوین شده و در دهه بیست به صورت خطی بوده، ولی در دهه سی و در زمان آیت الله بروجردی برخی از مباحث آن به چاپ رسیده است.

 2. کتاب تعلیمات اخلاقی که به صورت فارسی وعربی است در سال ۱۳۹۲ قمری به چاپ رسیده است.

 ۳. کتاب هفت ساله چرا صدا در آورد، (این کتاب پاسخ شبهات وهابیت علیه تشیع است).

 ۴ کتاب و رساله ای در بیان واثبات حکومت انبیاء و ائمه علیهم السلام است .

۵. رساله ای در وظایف مجلس خبرگان،

 ۶. رساله ای در وظایف مجلس شورای اسلامی،

 ۷. رساله ای با عنوان غربگرایی چرا؟

 ۸. رساله ای در بیان و معرفی برخی دستاوردهای انقلاب اسلامی

 ۹. کتاب اربعون حدیث که چهل حدیث از چهارده معصوم علیه است

 ۱۰. مباحث اخلاقی در کتاب اخلاق کارگزاران، که مجموعه ای از مباحث اخلاقی ایشان در نشریه افق حوزه به چاپ رسیده است. بخش تعلیقات (مشارکت در تحقیقات)؛ ایشان تلاش و کوشش زیادی در این زمینه نموده و به کتابهای زیادی تعلیقه زده است که - :برخی از آنها عبارتند از

1.تعلیقه علی العروه الوثقی(مخطوط بوده و بخشی از آن به چاپ رسیده است)

۲. تعلیقه علی وسیله النجاه (مخطوط بوده و بخشی از آن به چاپ رسیده است)

۳. تعلیقه، تحقیق و تصحیح کتاب «ایقاع الفوائد فی حل اشکالات القواعد»، (که متن از علامه حلی و شرح آن از فرزندش فخر المحققین) است، که در چهار مجلد وبا نگارش مقدمه ای، با عنوان «کلمه حول الفقه» به چاپ رسیده است.

 ۴. تعلیقه، تحقیق و تصحیح کتاب «روضة المتقين في شرح من لا یحضره الفقیه ( متن کتاب از شیخ صدوق و شرح آن از علامه محمدتقی مجلسی) است که در چهارده جلد به چاپ رسیده است.

 ۵. تعلیقه، تحقیق و تصحیح وتفسیر شریف: «القرآن والعقل» أثر حاج اقا نورالدین اراکی که با اشراف و هدایت علامه طباطبایی در سه جلد به چاپ رسیده که چاپ و نام این کتاب به امر آیت الله العظمی اراکی بوده است.

 ۶ تعلیقه، تحقیق و تصحیح کتاب «مجمع الفائده والبرهان وشرح الارشاد»، که متن از علامه حلی و شرح آن از محقق اردبیلی است. که این کتاب نیز مانند «روضه المتقین» مجموعاً چهارده جلد به چاپ رسیده است.

 ۷. تعلیقه، تحقیق و تصحیح کتاب «کشف الرموز»، اثری که متن آن از محقق حلی و شرح آن از یکی از شاگردان محقق است، که این کتاب در دو مجلد به چاپ رسیده است.

۸. کتاب لغات القران،

۹. کشکول زمان که به زبان فارسی است.

ارتحال

سرانجام این عالم متقی و ربانی در روز سه شنبه مورخه 18 تیر 7   مصادف با پنجم رجب المرجب پس از اقامه نماز جماعت مغرب در مدرسه مبارکه فیضیه و در حال ذکر تسبیح حضرت زهرا و دعای «یا من ارجوه لکل خیر» و در حالی که مؤذن اذان نماز عشاء را گفته بود، این مرد خدایی و مجسمه اخلاص ، تقوا و تواضع پس از آنکه سجدہ شکر رابجا آورد و در حال برخاستن برای نماز عشاء بود، به زمین افتاد و بر اثر ایست قلبی میان نماز مغرب و عشا به دیدار پروردگار خویش شتافت. مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای در بخشی از پیام خود به مناسبت رحلت این عالم ربانی می فرماید: «ایشان از بندگان صالح خداوند و عالمی مهذب و پاک و برخوردار از سجایای اخلاقی و صلاح و سواد عملی بودند و نه تتها درس اخلاق ایشان در حوزه علمیه، که شیوه زندگی و رفتار ایشان نیز آموزنده تقوا و پارسایی محسوب می گشت». پیکر پاک او پس از تشییع باشکوه توسط طلاب، فضلا و حضرت آیات عظام و عموم مؤمنین در جوار کریمه اهل بیت به خاک سپرده شد.