به گزارش خبرگزاری «حوزه» محمد تقی معروف به ادیب در سال ۱۳۱۵ قمری در خیرآباد نیشابور دیده به جهان گشود. پدر وی مرحوم اسدالله خیاط از مداحان آن دیار حدود سن ۱۶ سالگی در سال ۱۲۳۱ قمری برای اشتغال به علوم حوزوی وارد شهر مشهد مقدس شد و در آن دیار سکنی گزید.

محمد تقی در ابتدا علوم مقدماتی را نزد آقامیرزا محمد؛ دایی خود فرا گرفت و در ادبیات فقه و اصول، حکمت، هیئت و نجوم از اساتیدی همچون: شیخ محمد کدکنی، سیدجواد شهرستانی، شیخ حسن برسی، سید محمدباقر مدرس، حکیم شهیر آقابزرگ حکیم، شیخ اسدالله عارف یزدی بهره برد و تحصیلات خود را به پایان رساند.

وی در طول تحصیل با جدیت به امر تحصیل و همزمان تدریس اشتغال داشت و حتی تا آخر عمر نیز به سبب شدت علاقه به درس بسیار اندک سفر کرد. هر چند وی در بین علما مشهور به ادیب بود ولیکن در برخی از علوم دیگر نیز ید طولایی داشت و خود نیز گه گاه این ادعا را بیان می کرد.

مرحوم ادیب از جهت حافظه خود را برتر از ابن سینا می پنداشت و در شعر نیز خود را برتر از امثال نظامی و فردوسی می پنداشت:

در این دوره اگر بودی نظامی      مرا خواندی بزرگ استاد نامی

بکوی گفته پردازان سر آرم        از فردوسی بسی زیباتر آرم

محل تدریس استاد در ابتدا در مدرسه فردوسی بود و سالیان بعد در اتاق سردر مدرسه خیرات خان و در چند سال آخر عمر خود نیز در کنار مقبره شیخ بهایی و سپس در منزل خود تدریس می نمود.

* ویژگی های تدریس استاد

وی اول هر ماه از طلاب ثبت نام به عمل آورده و شهریه ای مقرر کرده بود و به وسیله آن شهریه نیز امرار معاش می کرد.

 در سال ۲۴ شمسی ماهی ۲ تومان برای درس سیوطی و ۳ تومان برای مُطَوّل می گرفت و در گرفتن آن شهریه در اول هر ماه بر طلاب هم بسیار سخت می گرفت و گاهی در جواب طلابی که پول نداشته و عذر می آوردند می گفت من نمی دانم؛ شهریه را بدهید همین امروز هم بدهید اگر ندارید کتابتان را بفروشید و شهریه را بدهید.

در هنگام تدریس با توجه به احاطه ای که داشتند؛ مطلب را توضیح داده و با عبارت تطبیق می دادند و مطلب را به گونه ای واضح بیان می کردند که سؤالی در ذهن شاگرد باقی نمی ماند و کم کم شاگرد نیز به تبحر نسبی دست می یافت.

مشهد در ادبیات به خاطر وجود امثال چنین ادیبانی به قوت ادبیات طلاب آن مشهور گشت و استاد آیت الله میرزا حسن مدرسی در این باره می گفتند: روش شیخ محمد تقی ادیب تأثیر مثبتی در روند تحصیل طلاب داشت و در آن زمان این روش بسیار موثر بود و طلبه هایی که پول می دادند برای درس ارزش قائل بودند (از جمله شاگردان وی: دکتر محمد جعفر جعفری لنگرودی، استاد محمدرضا حکیمی، حجت الاسلام والمسلمین محمد حکیمی، آیت الله سید جعفر سیدان و...)

* اخلاق مرحوم ادیب

مرحوم ادیب قلبی مهربان داشت و سخت در تربیت طلاب کوشا بود، کرارا تذکر به احترام اساتید و مؤدب نشستن و خصوصا دو زانو را می داد و کم کم با رعایت کردن آن توسط طلاب جوان این گونه رفتار کردن کأنّه عادت و ناخودآگاه مؤدب به مبادی می شدند. مرحوم ادیب پس از عمری نسبتا طولانی در شب یکشنبه بیستم ذی الحجه سال 1396 مطابق با بیست و یک آبان 1355 شمسی دیده از جهان فرو بست و در صحن عتیق حرم امام رضا(ع) در جانب غربی در غرفه آخرمدفون گردید.

منبع: هفته نامه "حریم امام" روح الله عربشاهی