به گزارش خبرگزاری «حوزه»،‌ "ربیع الاول" گرچه سومین ماه از ماه های قمری است اما بهار آن ها به شمار می رود ، به ویژه آن که به عنوان ماه سرور و شادی اهل بیت(ع) توصیف شده است؛ ماهی که طلیعه اش یادآور آغاز هجرت رسول اکرم(ص) و تداعی‌کننده جانفشانی امیرالمؤمنین(ع) در لیله‌‌المبیت است ، نهمین روز آن مصادف با آغاز امامت حجت بن الحسن(ع) می باشند و به خصوص هفدهمین روزش، سالروز میلاد فخر الانبیا و الاولیا محمد مصطفی(ص) و نیز رییس مذهب حقه جعفری امام صادق(ع) است.

در چنین ایام پرسُروری و به بهانه طرح بحث مبنایی چارچوب ها و الزامات شادی و جشن در نگاه آموزه های دینی با تنی چند از اساتید و محققان حوزه علمیه قم به گفتگو پرداخته ایم که در ادامه می آید؛

تاکید اهل بیت(ع) بر شادی در اعیاد مذهبی

حجت الاسلام و المسلمین سید محمد واعظ موسوی، از اساتید حوزه و رییس انجمن تبلیغ و ارتباطات حوزه با اشاره به این که دین مبین اسلام به عنوان خاتم ادیان و کامل ترین دین به همه ابعاد فردی و اجتماعی انسان توجه لازم را داشته است، ابراز داشت: از زمان پیامبر(ص) و بقیه معصومین (ع) برای ایام الله و اعیاد مذهبی سعی می شده که با برنامه های شاد و پوشیدن لباس های نو و استفاده از وسایل جدید ، ائمه اطهار(ع) شادی خود را ابراز کنند کما این که در مناسبت ها در تاریخ داریم که حضرت زهرا(س) لباس های نو، تمیز و پاکیزه بر تن حسنین (ع) می پوشانید و آن ها را برای عرض تبریک به خدمت پیامبر(ص) می فرستاد.

وی افزود: در واقع در اسلام تاکید بر این شده که در کنار غم ها نباید از شادی کردن غافل شد، اما آنچه لازم است این که می بایست در برنامه های مفرح و شاد از یک سری خرافات و بدعت ها و نیز آمیخته شدن با گناهان به شدت پرهیز کرد؛ چه بسا بر اثر سو تدبیر برخی فکر کنند شادی و سرور فقط در گناه و انجام کارهای خلاف شرع و منافی عفت است و حال این که واقعاً این طور نیست.

شادی حلال و سالم؛ نشاط آور برای فرد و جامعه

وی همچنین گفت: استفاده از شادی حلال و سالم، حق هر انسانی است تا در پرتو شادی و شور و شعف ایام خوشی برای خود و خانواده و دوستانش فراهم کند، ضمن آن که خود دور هم جمع شدن ها و انجام سنت حسنه صله ارحام ، نقل حکایات شیرین و استفاده از مداحی های صحیح با مضامین عالی اشعار که غالبا در بین متدینین رایج است، از جمله کارهایی است که بسیار هم مورد تاکید می باشد

وی ادامه داد: در این میان، وظیفه رسانه های عمومی به ویژه صدا و سیما برای معرفی جشن و شادی اسلامی و ترویج آن سنگین تر است ، به خصوص برای روزهای عید که می بایست برنامه های آموزنده و سازنده و فرح بخش آماده کنند تا در عین ایجاد فرح و شادی از صحنه های گناه و خلاف شرع به دور باشند.

نشاط و شادی ؛ عامل پویایی و تحرک مطلوب

 حجت الاسلام و المسلمین دکتر علیرضا پیروزمند عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی نیز با اشاره به این که فرح و شادی باعث انبساط خاطر و تحرک و نشاط و شادابی در میان انسان ها می شود، اظهار داشت: از سویی با وجود نشاط و شادابی ، فرد بهتر می تواند آمادگی پذیرش مسئولیت های بیشتر در اجتماع را پیدا کند.

وی افزود: اساساً در سیره ائمه اطهار(ع) و علمای ما نیز مزاح و فراهم سازی اسباب فرح و نشاط مومن مورد توجه و توصیه واقع شده و از همین روست که ادخال السرور و ایجاد انبساط خاطر در برادر مومن البته با رعایت چارچوب های شرعی و اخلاقی ، به عنوان یک فضیلت برشمرده شده و اولیای دین نسبت به آن این همه توصیه و سفارش کرده اند.

جایگاه ویژه شادی معقول و متعارف در سیره حضرات معصومین

این استاد حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: در رویه و سیره حضرات معصومین (ع) هم که بنگریم به خوبی متوجه می شویم که شادی به نحو تعریف شده و متعادلی مورد توجه بوده و خود این بزرگواران هم به آن اهتمام داشته اند؛ اتفاقاً یکی از ایراداتی و خُرده هایی که مخالفان به امیرالمومنین(ع) بعد از قضیه نصب ولایت می گرفتند و از نگاه آن ها به عنوان نقطه ضعف و عدم شایستگی حضرت در این جایگاه مطرح می شد، این بود که حضرت شخصی بذله گو و شوخ طبع است.

وی گفت: این در حالی است که در مناسبات میان پیامبر اکرم (ص) و امام علی(ع) نیز ما گاه مزاح ها و شوخی هایی می بینیم که شاید معروف ترین آن ها ماجرای خوردن خرما باشد؛ البته این مزاح ها در عین حال توام با حفظ و رعایت حدود بوده به طوری که برای همه ما در شاد بودن و مزاح کردن بهترین و کامل ترین الگوهاست.

شادی در نگاه اسلامی و خط قرمزهای آن

حجت الاسلام و المسلمین پیروزمند افزود: در احوالات نبی مکرم اسلام نیز که دقیق شویم ، به این مساله برمی خوریم که حضرت ابراز شادی و خرسندی شان به حالت قهقهه نبوده بلکه همیشه تبسم نمکین بر لب داشته اند و در عین حال بزرگان، ما را از شادی و شعف آن هم به قیمت توهین ، تهمت و غیبت و گناه به شدت بر حذر داشته اند.

وی اضافه کرد: از منظر آموزه های دینی همچنین نباید شادی ما به بهای تحقیر و تمسخر مومنین باشد و حتی اگر کسی نقطه ضعفی ندارد نباید بیان آن باعث شرمساری او در جمع شود.

پرهیز از افراط و تفریط در پرداختن به جشن و شادی

عضو هیئت علمی فرهنگستان علوم اسلامی همچنین بیان داشت: البته ما در این گونه مقولات نباید دچار افراط و تفریط شویم به این معنا که از یک سو و به اسم توسل به اهل بیت(ع) وضع طوری نباشد که عده ای بهانه پیدا کرده و بگویند متدینین همه اش به دنبال اشک و گریه و عزاداری هستند و از آن سو نیز طوری نباشد که خدای ناکرده به اسم شادی به نام اهل بیت(ع) در دام گناه و تهمت بیفتیم و یا این که بخواهیم وحدت امت اسلامی را خواسته یا ناخواسته خدشه دار سازیم.

وی گفت: آنچه از ما انتظار می رود این است که بنا بر فرمایش نورانی امام صادق(ع) حقیقتاً مصداق "يحزنون لحزننا و يفرحون لفرحنا" باشیم یعنی با شادی اهل بیت (ع) شاد و با حزن آن ها محزون شویم.

شادی و نشاط حقیقی از منظر اسلام کدام است؟

حجت الاسلام و المسلمین دکتر علی سرلک با اشاره به این که شادی ، همان هیجانی است که آدمی به جهت کسب يك موفقيت يا درک و تماشای يك زيبايي از بيرون تجربه می كند، گفت: از نگاه اسلام ، اساساً موفقيت‌ها و درك زيبايي‌ها منشأ شادي می باشند اما طبيعتاً موفقيتي كه بتواند در طول زمان از خودش دفاع كند.

وی افزود: موفقيتي كه به عنوان مثال در نتیجه يك كلاهبرداري و سرقت يا يك زد و بند سياسي به دست آمده باشد هر چند که در مقياس‌هاي روزمره يا حتي مقياس‌هاي مقطعي ممكن است موفقيت به حساب آيد، اما به هيچ وجه پايدار نيست؛ مثل ورزشكاري كه با دوپينگ مدالي كسب كند؛ شايد در ظاهر موفق شده، اما اين فرد مستحق شادي نيست، چون بعدتر آبرويش مي‌رود و مدال را از او مي‌گيرند.

شادی حقیقی در سایه تبعیت از دستورات الهی است

عضو هیئت علمی دانشکده هنر دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: در حقیقت آن زیبایی كه مبتني بر هارموني فطرت انساني باشد و سمفوني دلنشين و دلاراي كل هستي از آن به گوش برسد، پايدار خواهد بود، چنان که قرآن کریم در این باره مي‌فرمايد: به فضل و رحمت خداست كه شادي محقق می شود.

وی گفت: براي دستيابي به «لذت شرب مدام» ‌بايد موفقيت‌هاي ما متصل به اهداف بزرگ باشد و زيبايي‌هايش نيز متناسب با اهداف هستي و هدف آفرينش باشد؛ به همين‌خاطر به‌شدت در جريان ديني، لهب و لهو و سرگرمي‌هاي زودگذر ظاهري مردود شناخته شده است.

متدینین شادترین افراد جامعه بشری هستند

این استاد حوزه و دانشگاه همچنین با اشاره به این که شعف و شادي بزرگ‌ترين دستاورد دينداري به شمار می رود، تصریح کرد: برخلاف القائات عده ای، اساساً انسان‌هاي ديندار شادترين انسان ها هستند چرا که هدفشان خداست و لذا موفقيت‌هايشان را موفقيت مقطعي نمي‌دانند، به این معنا که حتي اگر در به ظاهر شكست هم بخورند، با تعريف بزرگ‌تري شكست به‌حساب نمي‌آيد و در آن شكست هم احساس موفقيت می نمایند؛ مثل همان فرمایش معروف زينب کبری(س) در كاخ يزيد كه فرمود: ما پيروز هستيم و شما شكست خورديد.

گزارش از: سید محمد مهدی موسوی