حوزه / بحث از حقیقت و روح حکم ظاهری و مؤلفه ‏های آن از مباحثی می باشدکه در علم اصول فقه توسط دانشمندان اصولی به مناسبت ‏های مختلف از آن سخن رانده شده است.   

به گزارش سرویس علمی فرهنگی خبرگزاری «حوزه»، " بررسی نظریه تزاحم حفظی در نگاه شهید صدر(ره)" ، اثر محمد خادمی در جشنواره علامه حلی رتبه 3 را کسب کرد.     

 یکی از مباحثی که در علم اصول فقه توسط دانشمندان اصولی به مناسبت ‏های مختلف از آن سخن رانده شده، بحث از حقیقت و روح حکم ظاهری و مؤلفه ‏های آن می‏ باشد. اگرچه این بحث به صورت مستقل و مفصّل در نگاشته‏ های اصولیون به چشم نمی‏ خورد، اما به مناسبت‏ های مختلف به برخی از زوایای آن اشاره کرده ‏اند.

در این میان، شهید صدر(ره) از دانشمندانی است که تفسیر دیگری از حکم ظاهری طرح نموده، حقیقت و روح حکم ظاهری که در نگاه ایشان، موسوم به نظریه تزاحم حفظی است از ابداعات اصولی ایشان به شمار رفته و ثمرات اصولی مهمّی را بر آن مترتب نموده است.

در این نظریه، حکم ظاهری ـ بر خلاف حکم واقعی ـ برگرفته از ملاک در متعلق خود نمی‏ باشد، بلکه از ملاکات واقعی شارع سرچشمه گرفته به گونه‏ ای که در هنگام تزاحم ملاکات واقعی، شارع بر طبق مهم‏ترین ملاک خویش، حکمی را جعل می‏کند و ملاک مهمّ را فدای ملاک اهمّ خود می‏ نماید.

آنچه در این نوشتار می‏ آید، تبیین و بررسی نظریه تزاحم حفظی و ثمرات مترتب بر آن از نگاه شهید صدر می ‏باشد که از زوایای مختلفی مورد بحث قرار می‏ گیرد.