به گزارش خبرگزاری«حوزه»، سید عبد القیوم سجادی، رئیس دانشگاه خاتم النبیین(ص) افغانستان در کارگاه اسلامی سازی علوم انسانی که در سالن اجتماعات مجتمع امین قم برگزار شد، به برخی از رسالت های اولیه دانش پژوهان حوزه علوم اسلامی در اسلامی سازی علوم اشاره نمود و ابراز داشت: وقتی سخن از امکان اسلامی سازی علوم اجتماعی به میان می آید، دیدگاه های مختلفی اعم از موافق و مخالف مطرح می شود، اسلامی سازی علوم اجتماعی ضمن امکان، امری مطلوب و لازم است.
وی در ادامه ضمن ارائه تعاریفی از علم، نظریه پردازی و اسلامی سازی علوم، تاکید کرد: علوم اجتماعی از دوره های قطعی، فراگیر و ثابت و فرازمانی، از ذهنیت و شخصیت عالم و دانشمند متأثر است.
دکتر سجادی با بیان این که علوم اجتماعی تحت تاثیر سه عنصر ذهنیت، شخصیت و موقعیت عالم و دانشمند است، خاطرنشان کرد: امر علمی با ذهنیت متفاوت، شخصیت متفاوت و موقعیت های تازه چهره و نمودی متمایز به خود گرفته، زمان مند بودن و نسبی بودن آن، نشان دهنده تغییراتش در گذاره های اجتماعی است؛ از شناخت عالم و اندیشمند مسلمان با توجه به موقعیت جغرافیایی و ارزش های اعتقادی مسلمان به اسلامی بودن یاد می شود.
وی تبیین تئوری اسلامی علوم اجتماعی را در گرو شناخت صحیح به اقتضائات سه گانه ذکر شده دانست و یادآور شد: اسلامی سازی در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی و تعاملات اسلامی و غیر اسلامی، به ویژه در فقه اسلامی، از منظر مسئله شناسی تحت عنوان مسائل مستحدثه مطرح می شود؛ لذا از لحاظ مفهومی می توانیم با دو تعریف مختلف؛ اسلامی سازی نظریه ها و دیدگاه های رایج و یا ارائه پاسخ بر اساس مبانی اسلامی را مورد توجه قرار دهیم.
وی با بیان این که هر تئوری، از معارف روش شناختی و هستی شناختی منحصر به فردی برخوردار است، اظهار داشت: اسلامی سازی تئوری های مرسوم و موجود، ارزش چندانی ندارد، زیرا تناقضات فراوانی را از لحاظ مبانی ایجاد می کند.
وی ارائه پاسخ اسلامی بر اساس مبانی اسلامی به پرسش های صورت گرفته را رویکرد دیگر اسلامی سازی عنوان کرد و یادآور شد: تلاش فکری عالمان و دانشمندان برای شناسایی پرسش های جهانی و ارائه پاسخ های اسلامی با استناد به منابع فقهی و دینی ارزشمند است.
رئیس دانشگاه خاتم النبیین(ص) افغانستان به نیازها و ضرورت های اسلامی سازی علوم انسانی در دنیای امروز اشاره نمود و خاطرنشان کرد: رویکرد اندیشگی، ایدئولوژیکی و جامعه شناختی از مهمترین رویکردهای بررسی ضرورت اسلامی سازی علوم است.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به لزوم تناسب رفتارهای آدمی با ارزش ها و باورهای اعتقادی او، ارائه الگوی سکولاریتی در عرصه های اجتماعی، انسان مسلمان را با چالش های مختلفی از جمله تناقضات درونی و بیرونی مواجه می سازد.
دکتر سجادی با بیان این که بحث اسلامی سازی علوم تنها به معنای پایه ریزی تئوری و نظریه سیاسی و اجتماعی متخذ از قرآن و سنت نیست، اظهار داشت: نظریه پردازی اسلامی دیدگاهی است که اندیشمند مسلمان با تلاش دین مدارانه به دست می آورد، تا زمانی که این اندیشه با ارزش های اسلامی سازگار باشد، اسلامی تلقی می شود.
وی ضمن تأکید بر این که سازگاری و مطابقت عقاید درونی با رفتارهای بیرونی ضرورت اسلامی سازی را دو چندان می کند، تصریح کرد: اسلامی سازی علوم اجتماعی برای جامعه اسلامی با عنایت به اصل جامعه شناختی و ارائه الگوی فرهنگی جامعه اسلامی متناسب با فرهنگ عمومی جامعه، هدفی است که باید مهم شمرده شود.
رئیس دانشگاه خاتم النبیین(ص) افغانستان ضمن تاکید بر پرهیز از هنجارشکنی های اجتماعی در نهادینه سازی مبانی اسلامی در جامعه هدف، خاطرنشان کرد: ارائه الگوی سکولاریستی در جامعه دینی ناکارامد بوده، جامعه را با تناقضات و مشکلات فراوانی مواجه می سازد.
وی با بیان این که حضور جامعه جهانی در کشور افغانستان این کشور را در معرص موج عظیم جهانی شدن در ابعاد علمی و تکنولوژیکی قرار داده است، اظهار داشت: گفتمان لیبرالیسم غربی به عنوان گفتمان مسلط در عرصه جهانی،ذهن جوان مسلمان را تحت تأثیر قرار داده، در این حالت حفظ گفتمان اسلامی در این سرزمین نیازمند بازنگری مباحث علمی و آکادمیک وارداتی با رویکرد اسلامی و با استناد به میراث تمدن اسلامی است.
سخنران این نشست علمی ناتوانی گفتمان اسلامی در ارائه الگوی مدیریت و رهبری سیاسی متناسب با ارزشهای اسلامی، جوانان پرشور مسلمان را به سمت حمایت از جریان های انحرافی سوق داده، به واکنش ها و مقاومت های فیزیکی دامن می زند.
وی تببین صحیح گفتمان ناب اسلامی بر اساس اقتضائات اجتماعی را تنها راه درمان تفکرات انحطاطی در جوامع اسلامی عنوان کرد و ابراز داشت: نیاز به پاسخگویی به پرسش های زمانه، از منظر دینی و با رویکرد اسلامی، ضرورت بحث اسلامی سازی در حوزه علوم اجتماعی را مطرح می سازد.
رئیس دانشگاه خاتم النبیین(ص) افغانستان کشف و استخراج نارسایی در تئوری ها را مهم ارزیابی نمود و خاطرنشان کرد: گفتمان غالب گفتمانی است که علاوه بر نقد گفتمان های رقیب، راه حل مسئله را نیز مورد توجه قرار داده، ضمن توجه به موضع سلبی، از موضع ایجابی غافل نباشد.
وی با بیان این که از نگاه کارکردگرایانه اسلامی سازی نتایج و برکات فراوانی دارد، اظهار داشت: حفظ و تحکیم و توانمند سازی گفتمان اسلامی، حفظ و تحکیم هویت اسلامی جوان مسلمان، جلوگیری از ظهور گفتمان افراطی و تکفیری، تقویت مناسبات مذهبی درون اسلامی، تقویت حکومت اسلامی، تحکیم و تقویت هویت ملی و ملیت سازی از مهمترین نتایجی است که می توان اشاره نمود.
دکتر سجادی تئوری اسلام هراسی در غرب را یکی از رویکردهای مواجهه ای تمدن غربی با تمدن اسلامی عنوان کرد و ابراز داشت: تضعیف گفتمان های افراطی و مقابله با هجمه های فرهنگی غرب، نیازمند همدلی امت اسلامی و شیعیان و اهل سنت بوده؛ تلاش برای نظریه پردازی اسلامی در حوزه مسائل سیاسی و اجتماعی امری بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
وی بحران هویت را مسئله ای مهم در هدفمند سازی نظریه های اسلامی در حوزه های اجتماعی دانست و یادآور شد: هویت بخشی اسلامی به عنوان حلقه ای وصل، فراید ملت سازی امت واحده اسلامی را تسهیل می نماید.
رئیس دانشگاه خاتم النبیین(ص) افغانستان الگوی عملی اسلامی سازی علوم اجتماعی را مورد توجه قرار داد و اظهار داشت: ارائه الگوی عملی اسلامی سازی علوم اجتماعی، سخت ترین حوزه در مباحث اسلامی سازی علوم انسانی است.
وی با اشاره به این که نظریه پردازی در علوم انسانی فرایندی فکری، برای تعیین هدف است، خاطرنشان کرد: در نظریه پردازی ها باید قوت ها، ضعف ها، تهدید ها و فرصت ها را احصا نموده، از مجموع تحلیل های ارائه شده، نظریه منجسمی را در حوزه خاص اجتماعی تبیین نماییم.
دکتر سجادی در پایان ضمن تأکید بر اهمیت شناسایی ضعف ها، قوت ها، فرصت ها و تهدیدهای مواجهه ای با گفتمان رقیب، خاطرنشان کرد: استفاده از فرصت ها برای مقابله با تهدید ها، امر تأثیرگذاری است که در نظریه پردازی اسلامی مهم شمرده می شود.
