خبرگزاری«حوزه» مرتضی نجفی قدسی مدیر دارالقرآن علامه طباطبائی در یادداشتی به مناسبت دومین سالگرد ارتحال مرحوم آیت الله خزعلی به برخی از ویژگی های این عالم ربانی پرداخته که به این شرح است:

 « مَن عَمِلَ صالِحًا مِن ذَکَرٍ أَو أُنثی وَهُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً  وَ لَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ ما کانُوا يَعْمَلُونَ » (نحل ، 94 ) 

هر کس از مرد و زن که عمل صالح و شایسته‌ای انجام دهد و مؤمن باشد ، قطعاً او را با زندگی پاکیزه‌ای حیات می‌بخشیم و مسلماً به آنان نیکوتر از آنچه می‌کرده‌اند ،‌ پاداش خواهیم داد .

راهیابی به « حیات طیبه‌ » همواره از مهمترین آمال و آرزو‌های مردان الهی است و آنان با مجاهدت‌های بسیاری که بر خود تحمیل می‌کنند ، سعی دارند تا به « حیات طیبه »  ورود پیدا کنند .

حیات طیبه یعنی زندگی پاکیزه و مطهر و بدون آلودگی ، و لازمه حیات طیبه ، داشتن اعمال صالح است ، یک انسان اگر سعی کند تحت تعلیم و تربیت قرآن قرار گیرد و دستورات اولیای الهی را آویزه گوش خود کند و در مراقبت نفس بکوشد و مسیر تهذیب را طی کند و فردی مهذّب گردد و زندگی‌‌اش مشحون از اعمال صالح باشد ،‌ می‌تواند وارد حیات طیبه شود و از زندگی و بندگی خود لذت ببرد .

مطالعه زندگی اولیای الهی و ائمه هدی (ع) در درجه اول و نگاه به شیوه زندگی و سیر و سلوک علمای ربانی در مرحله بعدی می‌تواند برای یک انسان سالک وجویای حیات طیبه درس‌آموز باشد و راه را برای رسیدن به سر منزل مقصود کمک کند .

اینکه قرآن کریم می فرماید: « لَقَد كانَ لَكُم في رَسولِ اللَّهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ » (احزاب ،  21) از این جهت است که او را  الگو بگیریم و سنن او را عمل کنیم ، پس بنابراین در رسیدن به حیات طیبه ، نگاه به شیوة زندگی اولیای الهی ضروری است تا انسان به خطا نرود و در صراط مستقیم قرار گیرد .

مرحوم آیت الله خزعلی (ره‌)‌ که در آستانه دومین سالگرد ارتحال ایشان هستیم ، یکی از بزرگانی است که در پرتو مجاهدت‌‌های طولانی توانسته بود به منطقه « حیات طیبه» ورود پیدا کند و آثار آن را کسانی که با ایشان حشر و نشر داشتند ، می توانستند حس کنند .

 مثلاً ایشان به عبادات و نمازهایش بسیار اهمیت می‌داد و آنها را طوری مؤدبانه و عاشقانه می‌خواند ، کانّا خدا را می‌بیند ، از عباد‌ت‌های طولانی لذت می‌برد ، از سحر‌خیزی و شب زنده‌داری فیض می‌برد ، در بسیاری از اوقات به فرمایش قرآن که می‌فرماید: « فَاقْرَءُ وا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ » (مزمل ، 206 )  یعنی هر چه می توانید قرآن بخوانید ، او هم هر چه می توانست قرآن می خواند ، در بین راه قرآن می‌خواند ، در هر فرصتی که پدید می‌آمد به تلاوت قرآن و ذکر الهی مشغول می‌شد ، اینها آثار حیات طیبه است ، انسان مؤمن از عبادت ، کسل و خسته نمی‌شود ، بلکه لذت می ‌برد ، انسان مؤمن در محراب و مسجد مانند ماهی در دریا غواصی می‌کند ،

آیت الله خزعلی چگونه عالم ربانی شد ؟

اما آیت الله خزعلی چگونه عالم ربانی شد ؟! با مطالعه زندگی ایشان درمی‌یابیم که وی مسیری طولانی را در تهذیب نفس و همزمان کسب علم در حوزه‌های مشهد و قم طی کرده و اساتید بسیار بزرگ و برجسته‌ای داشته است و این تلمّذ از محضر بزرگانی چون میرزا مهدی اصفهانی ، حاج شیخ هاشم قزوینی ، حاج شیخ مجتبی قزوینی در مشهد و حضرات آیات عظام بروجردی ، امام خمینی (ره) ،‌ محقق داماد ،‌ بهجت و علامه طباطبائی در قم در شکل‌گیری شخصیت او بسیار مؤثر بوده‌اند .

مرحوم آیت الله خزعلی در بیانی اظهار می‌دارد : خاطره جالبی که در مدرسه نواب در مشهد دارم این است که در آنجا با مردی بزرگ به نام میرزا مهدی اصفهانی آشنا شدم ، شخصیتی که ارتباطش با حضرت ولی عصر‌(عج) خیلی محکم بود و به ملاقات حضرت نیز نائل شده بود و حوزه مشهد تا الان هر چه دارد از ایشان است .

از جمله کسانی که در شکل‌گیری علمی و معنوی شخصیت‌ آیت الله خزعلی در حوزه علمیه مشهد بسیار تاثیر‌گذار بودند ، عالمان جلیل‌القدر حضرات آیات حاج شیخ هاشم قزوینی و حاج شیخ مجتبی قزوینی بودند که کتاب‌های رسائل ، مکاسب ، کفایه و بخشی از دروس خارج را نزد آنان فرا می‌گیرند .

آیت الله خزعلی که تحت تاثیر معنویات و ارشادات این دو عالم بزرگوار قرار گرفته بود ، در توصیف شخصیت مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی می گویند « بنده از هنگامی که با مرحوم حاج شیخ مجتبی قزوینی ، این مرد صالح آشنا شدم ، مقید بودم مطالب و ارشادات ایشان را عمل کنم ، حاج شیخ مجتبی از نخبه‌ها بود و ارتباط وسیعی داشت و از مرحوم سید موسی زرآبادی که خویشاوندی داشته‌اند ، استفاده کرده بود و خیلی مقام مرحوم زرآبادی را بالا می‌دانست به طوری که تشرف ایشان را به خدمت حضرت ولی عصر بیان می کرد و در آن باب هم مطالبی دارد . »

آیت الله خزعلی اضافه می‌کنند : « در مجموع یکی از افرادی که پایه گذار عقیده بنده بود ، ایشان یعنی حاج شیخ مجتبی قزوینی و همینطور مرحوم حاج شیخ هاشم قزوینی بودند و در راس این دو بزرگ ، مرحوم میرزا مهدی اصفهانی بود که این دو از مرحوم میرزا خیلی تجلیل می کردند .

مرحوم آیت الله حاج شیخ مجتبی قزوینی به طلاب جوان توصیه داشتند که قران زیاد بخوانند و تصمیم‌بگیرند که روزی لااقل نصف جزء قرآن را بخوانند و حضرت آیت الله خزعلی از همان دوران طلبگی با قرآن مأنوس بودند و بر تلاوت قرآن مداومت داشتند و حتی چند جزء از آخر قرآن را هم در همان دوران جوانی حفظ می‌کنند و مابقی را هم در زمانی که عضو فقهای شورای نگهبان بودند ، حفظ می‌نمایند و حافظ کل قرآن و همچنین نهج‌البلاغه امیرالمؤمنین علی (ع) می‌شوند و حتی در همان زمان که در شورای نگهبان بودند ، در مسابقات سراسری حفظ قرآن در کنار جوانان شرکت می‌کنند و رتبة نخست را کسب می‌نمایند و در مسابقات بین المللی حفظ قرآن کشورمان نیز حائز رتبه دوم می‌شوند .

آیت الله خزعلی در کنار ترویج حفظ قرآن و تشویق حافظان قرآن که آنان را بسیار دوست می‌داشت ، نسبت به تدریس تفسیر قرآن هم همتی والا داشت ، بطوری که در کنار مسئولیت ‌شورای نگهبان و یا بعد از آن برای طلاب حوزه‌های علمیه در قم ، اصفهان و یا دانشجویان دانشگاه امام صادق (ع) بحث و تفسیر قرآن داشت که امیدواریم این مباحث توسط فضلا و شاگردان محترم ایشان تدوین شده و منتشر گردد ،‌ البته تنها اثر تفسیری که از آیت الله خزعلی منتشر گردیده همین تفسیر سوره فاتحه الکتاب است که بخوبی تسلط ایشان رادر این رشته علمی می‌رساند و بسیار مطالب ناب و با ارزشی دارد و امیدواریم نخبگان و علاقمندان مباحث تفسیری  و مدرسان تفسیر قرآن از این کتاب بهرة کافی و وافی ببرند .

آیت الله خزعلی در سال 1328 شمسی وارد حوزه علمیه قم شدند و در درس های فقه و اصول حضرت امام خمینی(ره) و آیت الله العظمی بروجردی سالیان متمادی شرکت داشتند و همچنین شرح منظومه را نزد حضرت علامه طباطبایی (قدس سره) فرا گرفتند.

آیت الله خزعلی به استاد فقه خود یعنی حضرت آیت الله العظمی بروجردی (اعلاالله مقامه) بسیار عشق می ورزید به طوری که حضرت آیت الله سبحانی که حدود هفت سال هم مباحثه ایشان بودند نقل می کردند که بعد از ارتحال حضرت آیت الله العظمی بروجردی حضرت آقای خزعلی از تاثر شدید عکس ایشان را در مقابل خود قرار داده بود و مرتب اشک می ریخت .

آیت الله سبحانی اضافه فرمودند آیت الله خزعلی در فن بیان و ایراد سخنرانی بسیار متبحر بود و در هر شهری وارد می شد با سخنرانی های خود آنجا را تحت تاثیر قرار می داد و حتی در دوران مصدق که توده ای ها اظهار وجود می کردند درمقابل آنها سینه سپر می کرد و علیه آنها با منطق و برهان سخن می گفت و البته گروهی از فدائیان اسلام محافظت او را بر عهده داشتند و در این سفرها او را همراهی میکردند تا به او آسیبی نرسد.

آیت الله خزعلی یکی از یاران صدیق امام خمینی (ره)‌ در انقلاب اسلامی ملت ایران بود به طوری‌که خود می فرماید : « از روزی که امام را  شناختم ، همواره از او اشاره کردن و از ما به سر دویدن بود و از این رو بود که (‌امام به من‌) فرمود : پیام مرا به علمای نجف‌آباد برسان و این زمانی است که هنوز نهضت شروع نشده بود ،‌ بنابراین من خدا را بسیار شاکرم که از یک ماه پیش از نهضت تا شب آخر (14 خرداد 1368 ) در خدمت این مرد بوده‌ام و البته ارتباطم قطع نشد و معمولاً شبها با مهربانی به خوابم می‌آید !! حتی دو شب با فاصله در خواب به من فرمود : بیا کربلا ! گفتم کربلا ؟! چون قبلاً کربلا مشرف شده بودم ، امّا این دفعه‌ای که ایشان دعوت کرد ، چیز دیگری بود ! همه عمرم یک طرف و این کربلایی که ایشان دعوت کرد یک طرف ! »

به هر‌حال ، شیفتگی آیت الله خزعلی به حضرت امام خمینی (ره) مبرهن هست و بارها فرمود : حاضرم تمام ثواب‌های منبر‌هایی که در همه عمرم رفته‌ام را بدهم در عوض ثواب یک اعلامیه امام‌خمینی علیه طاغوت را بگیرم !

سخن در احوالات آیت الله خزعلی و شرح مبارزات ایشان بسیار است که در این زمینه بحمد الله دیگران قلم‌فرسایی کرده‌اند و بنده حقیر نیز مقالات متعددی تحت عناوین : « خاطراتی در بزرگداشت آیت الله خزعلی‌ » ، « در احوالات آیت‌الله خزعلی و عالمان ربانی حاج شیخ هاشم قزوینی و حاج شیخ علی‌اکبر الهیان » و « برای آیت الله خزعلی که هیچگاه خود را ندید » و دیگر مقالات منتشر کرده‌ام که امیدوارم مورد توجه و مطالعه پویندگان حق و حقیقت و جویندگان طریق هدایت قرار گیرد .

خادم القرآن – مرتضی نجفی قدسی