به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین محسن الویری با اشاره به برگزاری کنگره بین المللی نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی گفت: به نظر بنده این کنگره از سه جنبه حائز اهمیت است. یک جنبه، جنبه درون شیعی است که کنگره ظرفیتی را فراهم می آورد که درباره یکی از ابعاد مهم اجتماعی و بیرونی آئین تشیع که همان نقش علمی است، بررسی صورت بگیرد. وقتی از بیرون به فعالیت عالمان شیعه نگاه می کنیم، این کار ما را به یک خود آگاهی می رساند که در پرتو آن میتوانیم به این پرسش پاسخ دهیم که در فراز و فرود تاریخ سهم ما چه بوده است و چه کاری انجام داده ایم؟

وی افزود: در رابطه با مجموعه تمدن اسلامی گفته می شود و به راستی هم اینطور به نظر می رسد که که این تمدن فراز و نشیب داشته است و پس از این که به یک نقطه اوجی رسیده است، حالت سستی و رخوت به خود گرفته و یا طبق نظر بعضی از افراد انحطاط پیدا کرده است. اما این حکم در باره شیعه صدق نمی¬کند و شیعیان اینگونه نبودند، بلکه در ابعاد مختلف تمدنی که شیعیان نقش داشتند همواره یک مسیر بالنده و رو به کمالی وجود داشته است و هیچ وقت این روند بالنده رنگ سستی را به خود نگرفته است.

مدیر گروه تاریخ این همایش بیان کرد: اگر این دیدگاه وزن علمی لازم را برای این که در کنار دیگر دیدگاهها بنشیند داشته باشد، آن گاه این نوع کنگره ها می تواند این فرضیه را آزمون کند که آیا واقعا اینگنونه هست یا خیر؟ طبعا پاسخ اولیه بنده به این پرسش و در حقیقت فرضیه حقیر این است که واقعا چنین است و این کنگره ها می توانند مستندات بسیار خوبی برای اثبات ادعای روند همواره رو به رشد و بالندگی علمی شیعه فراهم آورند.

وی افزود: بعد دیگر اهمیت کنگره این است که بین پژوهشگران شیعی در داخل و خارج از کشور هم افزایی علمی ایجاد می کند و فرصتی را پدید می آورد که شیعیان همدیگر را بیابند و نیز یک آگاهی از ظرفیت علمی کشور درحیطه شیعه پژوهی پیدا می شود و مصداق این ادعا، مقالات زیادی است که تاکنون به کنگره ارسال شده است.

 حجت الاسلام والمسلمین الویری اظهارکرد: بعد سوم این کار که بسیار مهم است، بعد جهانی این ابتکار و بعد معطوف به امت اسلامی است که فعالیت های این کنگره اگر ان شاء الله به همین شکلی که تا الان خوب انجام شده است، در ادامه هم بدون آفت ها و آسیب ها انجام شود، سبب میشود در تقویت همدلی زیر چتر امت اسلامی گام مهمی برداشته شود. کارهایی که در این کنگره صورت می گیرد، ارائه کار شیعیان در برابر عزیران اهل سنت نیست بلکه ارائه گزارش فعالیت شیعیان به عنوان بخشی از پیکره واحد امت اسلامی است. این رویکرد اگر همچنان در کنگره حاکم باشد که الحمدلله قرائن این را نشان میدهد، میتواند در تقویت همگرایی اسلامی و ایجاد همدلی لازم بین گروه های مختلف مسلمان گامی بسیار مهم به حساب آید.

وی اظهارکرد:  فکر نمی کنم این کنگره سابقه ای به این شکل داشته باشد، ولی از زمان گذشته حتی از قرن نوزدهم کنگره هایی در اروپا با عنوان کنگره های اسلام شناسی برپا می شد و در آن کنگره ها همه گروه ها حتی تاجرها حضور پیدا می کردند. این کنگره­ها در حقیقت یک گردهمایی برای همسان سازی و تبادل اطلاعات درباره شرق بود، که حالا به این جنبه کار ندارم که با چه نیت هایی به شرق نگاه می کردند.

استاد حوزه بیان کرد:پس از پیروزی انقلاب اسلامی نشست های شیعه شناسی نسبتا زیادی در مکان های مختلف جهان برگزار شده است حتی رژیم اشغالگر قدس هم حداقل دو نشست شیعه شناسی در همان سال های اول پیروزی انقلاب برگزار کرد. همچنین نشست ها و همایش هایی به صورت تخصصی برای ائمه علیهم السلام در کشورمان برگزار شده است، به طور مثال برای بررسی سیره امام رضا(ع) کنگره امام رضا(ع) چند نوبت برگزار شد یا در سالی که به نام مبارک امیرالمومنین(ع) بود چند همایش برای امیر المومنین برپا شد یا در سالی که به نام مبارک پیامبر نامیده شده بود یک نشست بزرگ و خوب با عنوان پیامبر اعظم(ص) برگزار شد که این نشست ها و همایش ها شخص محور بود و آنها را با این کنگره نمی توان مقایسه کرد. اما اینکه اینگونه با یک نگاه درون شیعی, از نگاه کسانی که باورمند این آئین هستند و دل در گرو محبت این آئین دارند و بخواهند مانند این کنگره با نگاهی منصفانه گزارشی از فعالیت های علمی خودشان را ارائه بدهند؛ همچنین چیزی قطعا سابقه نداشته است.

وی افزود: اما در مورد اطلاعات بنده در مورد سابقه کنگره می توانم عرض کنم که در اواخر ماه صفر در سال 1395 از برگزاری این همایش مطلع شدم. البته پیش از آن در کنگره مقابله با جریان های افراطی تکفیری نکاتی را به صورت پراکنده شنیده بودم که امکان دارد کنگره ای به شکل دیگری برپا شود.

استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع) افزود: به اعتبار عضویت در هیئت امنای مرکز شیعه شناسی که تحت اشراف مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی فعالیت می­کند، در ملاقاتهای هیئت امنای این مرکز با معظم له شرکت می­کنم و ایشان دو بار اشاره ای به این مطلب داشتند که به دنبال کنگره تکفیریها که در مقام نقد بود در صدد برگزاری یک کنگره هستیم که به صورت ایجابی شیعه را معرفی کند.

مدیر گروه تاریخ این همایش اظهارکرد: در آبان ماه سال 1395 که خارج از کشور بودم، متوجه شدم آقای دکتر رضایی اصفهانی تماس هایی را بنده داشته ­اند. پس از بازگشت به ایران با ایشان تماس گرفتم و ایشان طرح مسئله کردند که کار برگزاری این کنگره کلید خورده است و دبیری این کنگره را ایشان عهده دار شده­اند و از من خواستند تا مدیریت کمیته تاریخ را برعهده بگیرم. این پیشنهاد از معدود کارهایی بود که بنده بدون بررسی های متعارف قبول کردم، زیرا حضرت آیت الله مکارم شیرازی بر گردن بنده حق استادی دارند و بنده توفیق شاگردی ایشان در درس فقه را داشته­ام و همچنین به اعتبار اهمیت کار که تحت اشراف مرجعیت صورت می گیرد برای بنده خیلی مهم بود؛ به همین دلیل بدون هیچ تاملی و بلافاصله این پیشنهاد را قبول کردم.

وی گفت: واقعا باید برای حسن انتخاب حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی که حجت الاسلام و المسلمین دکتر رضایی اصفهانی را برای این کار برگزیدند خداوند را شکر کرد. چرا که ایشان با جان و دل و با اخلاص و با اختصاص وقت خیلی خوب این کار را اداره می کنند. عده ای هستند مسئولیت هایی را قبول می کنند که توان انجام آن کار را هم دارند ولی وقت کافی ندارند و بعضی افراد هم توان و وقت کافی را دارند ولی نسبت به کاری که قبول کرده اند، آن همدلی لازم را ندارند و با کراهت و رودربایستی و با این  تفکر که این کار به نتیجه نخواهد رسید، کار را قبول می کنند. در مقابل هم عده ای کار را باور دارند ولی توان انجام آن را ندارند.

مدیر گروه تاریخ این همایش افزود: دکتر رضایی اصفهانی هم به کار بسیار معتقد است که این امر بسیار مهمی است، هم توانایی انجام کار را دارد، هم حسن خلق و رفتار را دارد و مهم تر از همه اینها وقت کافی را برای این کار می گذارند. این ویژگیها سبب شده است که ایشان در این مسئولیت بسیار خوب بدرخشند. طبیعی است که ایشان در این مدت از خیلی از کارهای علمی متعارفشان باید بازمانده باشد و این امر ایثار زیادی را می طلبد. بنده به کسانی که با وجود کار علمی در حوزه و دانشگاه مسئولیت های این چنینی را حتی به صورت کوتاه مدت قبول می کنند به دیده احترام و تکریم نگاه می کنم. بنابراین روند کار کنگره را تا این تاریخ، بسیار خوب و فراتر از انتظار در مقایسه با کارهای متعارفی که در قم صورت می گیرد، ارزیابی می¬کنم.  البته کارهایی مثل کنگره شیخ مفید هم قبلا در قم بسیار خوب برگزار شده است و قصد بنده کم اهمیت شمردن آنها نیست. ولی این کنگره انصافا کار بسیار برجسته و منظم و امیدوارکننده است که امیدوارم ان شاء الله با همین فرمان کار پیش برود و نتایج آن هم به خوبی به جامعه علمی عرضه شود.

وی اظهارکرد: نکته دیگری که وجود دارد، این است که امیدوارم که همه دست اندرکاران کنگره به میراث علمی شیعیان به عنوان بخشی از پیکره امت اسلامی بنگرند، نه به عنوان کاری که شیعیان در برابر اهل سنت انجام داده اند. اگر این نگاه بر مجموعه فعالیت ها حاکم باشد، با خلوص نیتی که همه عزیزان دارند و با لطف خداوند و عنایت حضرت ولیعصر(ع)، امیدوارم خروجی کار در جهت تقویت امت اسلامی باشد نه تضعیف آن، چرا که بی تردید عمده ترین چالشی که همه ما مسلمانان با آن رو به رو هستیم، همین چندگانگی است که عده ای می کوشند جاهلانه و یا عامدانه در بین امت اسلامی تفرقه ایجاد کنند.

حجت الاسلام والمسلمین الویری اظهارکرد: در کمیته تاریخ، تمدن و جغرافیا وقتی از بنده خواسته شد که افرادی برای عضویت در شورای کمیته معرفی کنم، دو معیار مهم را در پیشنهاد کردن افراد مدنظر داشتم. معیار اول، روزمه علمی این عزیران بود که صاحب کتاب و مقاله چاپ شده باشند و در بین اصحاب تاریخ مقبولیت داشته باشند. البته وقتی از اصحاب تاریخ صحبت می کنم، طبیعی است در درجه اول فضای حوزه علمیه مورد نظرم است و پس از آن به فضای دانشگاهی کشور نظر دارم. معیار دوم این بود که این عزیزان از موسسات و گروه های مختلف علمی فعال در سطح قم باشند و همه متمرکز از یکی دو دانشگاه و موسسه نباشند.

وی افزود: بر اساس این دو معیار افرادی را پیشنهاد کردیم و سرانجام از بین آنها پنج نفر (با محاسبه رئیس کمیته جمعا شش نفر) از جامعه وی گفت: المصطفی العالمیه، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، مرکز تحقیقات کامپیوتری نور، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، دانشگاه ادیان و مذاهب و دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام انتخاب شدند.

 حجت الاسلام والمسلمین الویری برای ارزیابی مقالات، مثل دیگر کمیته ها یک ارزیاب از خاج از کنگره انتخاب می کنیم و یک داور هم از اعضای کمیته انتخاب می کنیم. علت این که یکی از اعضای کمیته مقالات را ارزیابی کند این است که این افراد با رویکرد کنگره بیشتر آشنا هستند و از سوی دیگر یک توازنی در ارزیابی مقالات ایجاد شود که همه مقالات با معیارهای واحدی ارزیابی شوند و ارزیاب های خارج از شورا هم از افرادی انتخاب می شوند که که مدرس آن رشته و یا از قویترین و شناخته شده ترین استادان در رشته تخصصی خودشان هستند.

استاد حوزه بیان کرد: برای شیعه پژوهی در کشور باید چند گام نخستین برداشته شود که برای این کار منابعی را باید پیش بینی و خطوط کلی را ترسیم کنیم. رویکرد حاکم بر مقالات، در واقع یک نگاه کلی به آن موضوع خاص است. در کمیته ما، دانش تاریخ به هجده محور فرعی تقسیم شد و از دل آن شانزده مقاله برای سفارش بیرون آمد، اگر این مقالات آن گونه که پیش¬بینی کرده¬ایم به نگارش درآیند، افرادی که می خواهند در زمینه شیعه پژوهی کار کنند با مراجعه به این مقالات می توانند خطوط کلی پژوهش در آن قلمرو را به دست آورند. امیداورم این مقالات بتوانند این نقش را ایفا کنند و رویکرد تا کنون ما در کنگره همین بوده است و سعی کردیم که از این مسیر خارج نشویم.