حجت الاسلام والمسلمین محمد هادی رحیمی صادق در گفتگوی تفصیلی با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در تهران ضمن تبیین جایگاه حوزه علمیه تهران در پایتخت نظام اسلامی، به ارائه گزارشی از اهم اقدامات صورت گرفته در حوزه تهران پرداخت.

متن گفتگوی خبرنگار خبرگزاری «حوزه» با مدیر حوزه علمیه استان تهران را در ادامه می خوانید:

 

* با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید، اگر موافق باشید ابتدا خودتان را معرفی نموده و مختصری از سوابق علمی و اجرائی تان را بیان کنید.

بنده در سال 1347 در یک خانواده مذهبی در شهر کرمان متولد شدم. بعد از گذراندن دوران ابتدایی و راهنمایی از سال 1362 وارد حوزه علمیه کرمان شدم و بعد از دو سال تحصیل در این حوزه، از سال 64 در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل شدم.

همزمان با حضور در حوزه علمیه قم؛ در موسسه امام صادق(ع) در رشته تخصصی کلام تا مقطع سطح 4، و در رشته تربیت مدرس دانشگاه قم تا مقطع کارشناسی ارشد تحصیل کردم.

از سال 72 در کنار تحصیل علوم دینی و حوزوی، وارد برخی کارهای اجرائی شدم. از این رو از سال 72 تا سال 80 در تیپ امام صادق(ع) حضور داشتم که آخرین فعالیت ام در تیپ امام صادق(ع) فرماندهی گردان و مسئولیت معاونت بسیج بود.

همچنین همزمان با فعالیت های علمی و اجرائی از سال 80 در محافل علمی شهر تهران همچون دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، دانشگاه علوم پزشکی ایران و نیز برخی مدارس علمیه قم اشتغال به تدریس داشتم.

در مدت 20 سال حضور در شهر مقدس قم یعنی از سال 64 الی 84، علاوه بر تحصیل در حوزه و اتمام سطح و تحصیل در دانشگاه و رشته تخصصی کلام؛ حدود 15 سال نیز در درس خارج اساتید و مراجع بزرگوار حضور داشتم و از برکات علمی، اخلاقی و فلسفی حضرات آیات بهجت، جوادی آملی، مکارم شیرازی، جعفر سبحانی، بهاءالدینی، مشکینی و احمدی میانجی بهرمند شدم.

در سال 1384 بنا به درخواست و تاکید شورای سیاست گذاری ائمه جمعه، امامت جمعه شهرستان فسا در استان فارس را به عهده گرفتم و توفیق داشتم به مدت 6 سال به عنوان امام جمعه در خدمت مردم مومن و انقلابی این شهرستان باشم.

در این مدت علاوه بر تدریس در حوزه و دانشگاه، موفق به تاسیس حوزه علمیه سفیران هدایت صادق آل محمد(ص) شدم و همچنان مسئولیت و توفیق خدمت گزاری به طلاب عزیز این حوزه علمیه را بر عهده دارم. همچنین تا پایان مدت امامت جمعه شهرستان فسا مسئولیت حوزه علمیه فاطمه الزهرا(س) خواهران را نیز بر عهده داشتم. و در کنار امامت جمعه شهرستان فسا، دبیر ائمه جمعه شرق استان فارس هم بر عهده اینجانب بود.

 از سال 88 به تاکید و درخواست نماینده ولی فقیه در استان فارس و درخواست عزیزان مرکز مدیریت، توفیق داشتم به عنوان مدیر حوزه علمیه استان فارس در خدمت طلاب، اساتید و مبلغان این استان باشم. البته به دلیل کثرت کارها بعد از اتمام دوره دوم امامت جمعه در سال 90، تمرکز اصلی کارها را بر فعالیت در مدیریت حوزه علمیه استان فارس گذاشتم. در ادامه و در سال 94 برای پرداختن به مباحث علمی و تدریس به قم مراجعت کردم و در سطوح عالی حوزه مشغول تدریس شدم.

همزمان با تدریس در حوزه علمیه قم؛ به عنوان مشاور علمی و داور پایان نامه های سطح سه فعالیت داشتم و هم اکنون هم ادامه دارد. در این مدت ده ها پایان نامه علمی و پژوهشی حوزوی و دانشگاهی را در موضوعات مختلفی اعم از علوم قرآنی، فلسفه و... را داوری، مشاوره و راهنمایی کرده ام.

اما در اواخر سال 95 با درخواست و تاکید آیت الله اعرافی، توفیق داشتم به عنوان قائم مقام مدیریت حوزه علمیه تهران در خدمت طلاب و اساتید حوزه تهران باشم و در ادامه با انتخاب حجت الاسلام والمسلمین غفوری به عنوان قائم مقام مدیرحوزه های علمیه کشور در امور استان ها، با موافقت شورای حوزه علمیه تهران و حکم آیت الله اعرافی به عنوان مدیر حوزه  علمیه استان تهران منصوب شدم.

* با چه هدف و انگیزه ای مسیر طلبگی را انتخاب کردید و مشوّق شما برای ورود به حوزه چه کسی بود؟

زمانی که در سال 62  وارد حوزه علمیه شدم، به تازگی سال اول دبیرستان را به اتمام رسانده بودم که البته بعدها تحصیلاتم را به صورت آزاد ادامه دادم و بعد از اخذ دیپلم، تحصیلات دانشگاه را تا مقطع کارشناسی ارشد در رشته مدرسی الهیات و معارف با گرایش فلسفه ادامه دادم. اما ورود ما به حوزه علمیه با یک علاقه و جدیت خاصی بود. قبل از بنده اخوی بزرگترم حجت الاسلام محمدمهدی رحیمی صادق طلبه بودند و در حوزه علمیه قم تحصیل می کردند. ایشان در سال 63 در عملیات میمک به شهادت رسید.

اما برای ورود و تحصیل در حوزه با بررسی های مختلفی که انجام دادم؛ از روی آگاهی، علاقه و جدیت این مسیر را انتخاب کردم. اوایل تحصیل در حوزه علمیه همزمان در جبهه ها نیز حضور داشتم و این حضور تقریباً تا پایان جنگ ادامه داشت. اما با یک جدیتی دروس حوزه را هم می خواندیم مثلاً ایام تابستان که اوج گرما در قم بود، بدون هیچ امکاناتی در حجره می ماندیم و درس ها را مطالعه و مباحثه می کردیم و مقید بودیم کلمه ای از درس را بدون مباحثه و فهم مطلب کنار نگذاریم.

 

* لطفا فضای طلبگی آن دوران که همزمان با جنگ تحمیلی بود را برای ما توصیف کنید.

فضای طلبگی که در آن زمان وجود داشت خیلی فضای مثبت و خوبی بود، طلبه ها به طلبه بودنشان افتخار می کردند. سال اول که ما وارد حوزه شدیم از این که پیراهن های طلبگی داشتیم و در کوچه و محله همه احساسشان این بود که ما طلبه ایم، به خود می بالیدیم و افتخار می کردیم که در این مسیر هستیم و با انگیزه ای قوی و با روحیه ای بالا برای مباحثه دروس حوزوی، مطالعات علمی و جبهه رفتن مان برنامه ریزی می کردیم. اما اصل بر تحصیل در حوزه بود.

بنده همه دروس حوزوی را با نمرات بسیار بالایی گذراندم و سال هایی به عنوان نخبه بسیجی در همایش های علمی و پژوهشی حضور داشتم، زیرا تحصیل در حوزه و اهتمام به دروس و مطالعه دقیق علمی را برای خود یک اصل می دانستم و احساس می کنم اگر الان ظرفیت ناچیزی برای خدمت به طلاب و تدریس در حوزه و دانشگاه دارم مرهون تلاش های علمی است که در دوره طلبگی داشتم و زحماتی که اساتید گرانقدرمان برای ما کشیدند.

 

* خاطره ای هم از دوران حضور در جبهه و تحصیل همزمان در حوزه دارید؟

شیرین ترین خاطرات بنده مربوط به دوران هشت سال دفاع مقدس است که همزمان با اوایل طلبگی ام در حوزه بود. در عین حال که در جبهه و مناطق عملیاتی حضور داشتیم اما اجازه ندادیم حتی یک کلمه از دروس باقی بماند و هر روز مراجعه به کتاب داشته و مباحثه علمی برقرار بود.

یادم است سال اول طلبگی که می خواستم جبهه بروم، مدیر مدرسه به جهت این که احیاناً از دروس عقب نیافتیم نسبت به جبهه رفتن ما مخالف بود خصوصاً این که طلبه سال اول بودیم و 15 سال سن بیشتر نداشتیم. اما بنا به فرموده امام تکلیف خود می دیدم که در جبهه ها حضور داشته باشم.

مدیر مدرسه برای این که ما را از رفتن به جبهه منصرف کند گفت اگر رفتید دیگر به این مدرسه نیایید، چون فکر می کرد با رفتن ما به جبهه دیگر از بحث و درس عقب خواهیم ماند، و یادم است که سال اول جامع المقدمات می خواندیم.

چند ماه در جبهه بودیم ولی درس را هم خوب مطالعه و مباحثه می کردیم، وقتی به مدرسه بازگشتم پیش مدیر رفتم! ابتدا قبول نمی کرد، اما وقتی گفتم همه درس را مطالعه کردم باورش نمی شد و نهایتاً قبول کرد امتحان بدهم. بعد از شرکت در امتحان مدرسه، با این که دیگر دوستان طلبه در کلاس ها حضور داشتند، اما نمره اول امتحان صمدیه را بنده گرفتم. مدیر مدرسه از نتیجه امتحان متعجب بود و به من گفت شما که در کلاس ها حضور نداشتید، چطور نمره شما از همه بهتر شد! بنده هم در همان فضای طلبگی مان به مدیر مدرسه پاسخ دادم؛ بله! «العلم نور يقذفه اللّه فى قلب من يشاء» ما برای تکلیف رفتیم و خداوند عنایت کرد و ذهن مان را برای درک مطالب آماده کرد.

 

* به عنوان مدیر حوزه علمیه تهران، با توجه به ظرفیت های موجود و شرایط خاصی که بر شهر تهران حاکم است، وضعیت کنونی حوزه تهران را چگونه ارزیابی می کنید؟

به نظر بنده حوزه های علمیه در طول عمر چهل ساله نظام انقلاب اسلامی وارد یک عرصه پیشرفت جهشی کمی و کیفی خوبی شدند. قطعاً حوزه امروز را نمی شود با حوزه قبل از انقلاب مقایسه کرد. این که حضرت امام(ره) و مقام معظم رهبری بارها تاکید کرده اند که انقلاب فرزند حوزه است، اما حوزه هم مرهون انقلاب است؛ بین این دو، یک رابطه کاملا دو سویه و دو طرفه برقرار است، و این حرف بسیار دقیقی است.

آنچه امروز در حوزه های علمیه اتفاق افتاده است از جمله؛ راه اندازی رشته های تخصصی و توجه به مباحث جدید، آشنایی با زبان های خارجی و بسیاری دیگر از مسائل و مباحث مختلف مرهون انقلاب اسلامی است. حوزه تهران هم از این قاعده مستثنی نیست، گرچه سابقه بسیار طولانی دارد ولی در عصر انقلاب اسلامی پیشرفت بسیار خوبی داشته است. مقام معظم رهبری هم معتقدند به این که حوزه تهران حوزه عریق و ریشه داری است و واقعیت هم همین است.

بنا بر این حوزه علمیه تهران، یک مجموعه ای است با سابقه بسیار خوب، با ریشه ای مستحکم و با ظرفیت های بسیار بالا و البته با انتظارات شگرفی که از این حوزه وجود دارد. اما این که آیا ما توانسته ایم این انتظارات را پاسخ بدهیم؟ به نظر بنده هنوز آن طور که باید این اتفاق نیافتاده است.

حوزه علمیه تهران در طول تاریخ خود هم از نظر کمی و هم کیفی رشد بسیار خوبی داشته است. این پیشرفت ها همگی مرهون تلاش های خالصانه آحاد علما و تک تک بزرگان حوزه تهران است که از اولین سال های تاسیس حوزه تهران تا کنون همه علمایی که مسئولیت بر عهده داشتند برای رشد و تعالی حوزه تهران تلاش کرده اند. در حال حاضر نیز اعضای محترم شورای حوزه علمیه تهران و مدیران سابق حوزه علمیه تهران در همین مسیر و در راستای ارتقاء و پیشرفت کمی و کیفی حوزه تهران زحمات بسیاری کشیده اند. اما واقعیت این است که تا رسیدن به نقطه مطلوب، فاصله زیادی داریم. همان طور که می دانید نگاه حضرت آقا به حوزه تهران این است که حوزه تهران باید نیروی مورد نیاز نظام اسلامی را تامین کند، و الحمدلله همین نگاه را همه مسئولان حوزه علمیه تهران دارند و برای دستیابی به این هدف برنامه ریزی و تلاش می کنند.

مستحضرید؛ حوزه علمیه تهران در جایی قرار گرفته است که شهر تهران به عنوان پایتخت نظام اسلامی و محل تجمع همه نهادهای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و بین المللی کشور شناخته می شود بنا بر این حوزه تهران اگر بتواند نقش خود را به خوبی ایفا کند می تواند در پیشبرد اهداف همه نهادها، وزارتخانه ها، و دیگر مراکز اجرائی و سیاسی تاثیرگزار باشد و این همان نقطه ایست که باید غایت و مطلوب حوزه علمیه تهران باشد.

 

* برنامه های راهبردی حوزه علمیه تهران برای رسیدن به این هدف چیست؟

یکی از ظرفیت های عظیمی که در حوزه علمیه تهران وجود دارد و باید به فعلیت رسیده و محقق شود، ارتباط حوزه با نهادهای دیگر اعم از دولتی و غیر دولتی است. البته ارتباط حوزه با مردم به عنوان نهاد اصلی جامعه اسلامی در جایگاه و اهمیت ویژه ای قرار دارد. اما ایجاد ارتباط با دیگر نهادها هم جزو وظایف ما است، زیرا حوزه علمیه فقط یک چهار دیواری که صرفا طلاب در آن درس بخوانند و به منزل بروند نیست، بلکه حوزه تهران یک نهاد دائما مرتبط با متن جامعه است و باید بتواند نیازهای جامعه را به روز و به لحظه جواب بدهد.

در همین راستا و برای تحقق ارتباط جامع با متن مردم، استان تهران را به مناطق جغرافیایی با محوریت مدارس علمیه تعریف کرده ایم، بنابراین هر حوزه علمیه در هر منطقه جغرافیایی که قرار دارد به عنوان یک قرارگاه مرکزی فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و... با همکاری مساجد و مدارس وابسته به حوزه فعالیت خواهد نمود یعنی این سه ضلع مهم وظیفه دارند با بررسی ظرفیت ها و رصد نقاط قوت و ضعف، برنامه ریزی فرهنگی و دینی متناسب با آن منطقه را ارائه و پیگیری نمایند.

تصویر اجلاسیه مدیران و اساتید حوزه تهران

* نقش اساتید و طلاب را در پیشبرد اهداف حوزه علمیه تهران چگونه ارزیابی می کنید؟

همانطور که می دانید حوزه علمیه تهران از نظر جمعیتی جزو بزرگترین حوزه های علمیه کشور است. هم اکنون بیش از 8000 نفر طلبه برادر در حوزه علمیه استان تهران اشتغال به تحصیل، و بیش از 800 استاد حوزوی در مدارس علمیه اشتغال به تدریس دارند. همچنین بیش از 70 مدرسه علمیه و مراکز متعدد رشته های تخصصی در استان فعالیت دارند. و دیگر مبلغان و روحانیون بزرگواری که در سطح استان تهران مشغول فعالیت های تبلیغی و تربیت دینی هستند.

نکته مهم دیگر این که هم اکنون 15 درس خارج در حوزه علمیه استان تهران برگزار می شود که در صدد هستیم تا مقدمات رسمیت پیدا کردن آن ها را یکی پس از دیگری فراهم کنیم. خب! همه این ها ظرفیت های عظیمی را تشکیل می دهند و مجموعه مرکز مدیریت حوزه علمیه تهران برای استفاده بهینه از این ظرفیت و ارتقاء سطح کیفی آن، برنامه های جدی و هدفمندی دارد.

 

* اخیراً شاهد تشکیل مجمع اساتید حوزه علمیه تهران بودیم، لطفا درباره مجامع حوزوی حوزه علمیه استان تهران و نقش این مجامع در برنامه های آتی حوزه علمیه تهران را توضیح دهید.

برای اولین بار در کشور همه مجامع و شوراهای حوزوی در حوزه علمیه استان تهران، با مساعدت ویژه ریاست محترم شورا استاد رشاد و با ارشاد و راهنمایی اعضای محترم شورای حوزه علمیه استان تهران، تاسیس و راه اندازی شدند.

اولین مجمع، مجمع مسئولین حوزه علمیه استان تهران است که جلسات آن به طور منظم و هر فصل یکبار تشکیل می شود و مسائل کلان حوزوی در جمع مسئولان مدارس علمیه استان تهران مطرح و با مشورت اعضاء راهکارهای اجرائی شدن آن بررسی می شود.

مجمع دوم، مجمع مدیران مدارس علمیه استان تهران است و جلسات آن 45 روز یکبار، با حضور همه مدیران مدارس علمیه استان، مدیر و معاونین مرکز مدیریت و اعضای شورای حوزه علمیه استان تشکیل می شود و مسائل مدارس علمیه به طور دقیق و مفصل مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

مجمع سوم، مجمع اساتید حوزه علمیه استان تهران است و الحمدلله اعضای 9 نفره شورای دبیرخانه این مجمع نیز بعد از برگزاری انتخابات بین 100 نفر از نمایندگان منتخب اساتید مدارس علمیه انتخاب و مشخص شدند و با انتخاب دبیر مجمع، ساختار مجمع اساتید حوزه علمیه تهران تکمیل شده و جلسات آن ماهیانه برگزار می شود.

مجمع چهارمی که انتخابات آن إن شاء الله اوایل سال تحصیلی به همان شیوه مجمع اساتید برگزار خواهد شد، تاسیس مجمع طلاب حوزه علمیه استان تهران است.

در کنار این مجامع چهارگانه، سه شورای آموزش و پژوهش، شورای تهذیب و تبلیغ، و شورای پشتیبانی و امور رفاهی هستند که برخی تشکیل شده و برخی دیگر در آستانه تاسیس می باشند.

دبیران مجامع 4 گانه و این سه شورا، برخی شخصیت های حوزوی و مدیر حوزه علمیه تهران، شورایی را بنام شورای معین حوزه علمیه استان تهران تشکیل می دهند، و این برای اولین بار در حوزه های علمیه کشور اتفاق افتاده است.

شورای معین با جمع بندی نظرات مجامع 4 گانه و شوراها، نظرات خود را در قالب طرح هایی برای تصویب به شورای حوزه علمیه استان تهران ارسال می کند. با این اتفاق مهم و جدید همه ارکان و اعضای حوزه علمیه تهران در اداره حوزه تهران برای خود نقش قائلند و این اتفاق مبارک اولین و مهمترین گام برای پیشبرد اهداف و پیشرفت کیفی حوزه علمیه تهران در همه عرصه ها است. زیرا ترکیب جدید، شرایط را برای بررسی دقیق تر نقاط قوت و ضعف حوزه تهران فراهم نموده و می توان با همفکری و همکاری همه ارکان و اعضاء، مشکلات و موانع را یکی پس از دیگری برطرف نمود و نقاط ضعف را به حداقل رسانده و نقاط قوت را تقویت و تثبیت کرد.

 

* با توجه به تاسیس مجمع اساتید در حوزه علمیه استان تهران، مهمترین وظایف مجمع اساتید چه خواهد بود؟

مجمع اساتید نقش مهمی در پیشبرد اهداف حوزه علمیه تهران دارد. یکی از وظایف مجمع اساتید تشکیل انجمن های علمی اساتید مدارس علمیه است. زیرا استاد نقش مهمی در تربیت علمی و معنوی طلاب دارند. بنا بر این انتقال تجارب و همفکری بین اساتید حوزه می تواند اثرات خوب و مثبتی در پیشرفت کیفی طلاب مدارس علمیه داشته باشد.

بحث مهم دیگر دانش افزایی اساتید است که از تابستان امسال با ورود جدی مجمع اساتید و با همراهی و پشتیبانی حوزه علمیه تهران، نشست ها و کارگاه های دانش افزایی اساتید در حال برگزای است. بنا بر این بنا داریم امسال همه اساتید حوزه را در دو محور مباحث علمی و مهارتی و شیوه تدریس تقویت کنیم، و این آموزش ها در موضوعات مختلف و در طول سال ارائه خواهد شد.

البته دانش افزایی در حوزه علمیه تهران فقط مختص اساتید حوزه نیست، بلکه آنچه مورد نظر مرکز مدیریت حوزه علمیه تهران است، دانش افزایی همه ارکان و اعضاء حوزه تهران را شامل می شود. یعنی علاوه بر اساتید؛ همه مشاورین، مبلغین، مدیران، معاونان، خادمان، کارکنان اجرائی، نگهبانان و حتی آشپزهای مدارس و همه افرادی که به نوعی در مدرسه علمیه فعالیت دارند، نیازمند دانش افزایی بوده و کارگاه های آموزشی برای همه این عزیزان برنامه ریزی و تدارک دیده شده است که برخی هم اکنون در حال برگزاری است و برخی دیگر به مرور برگزار خواهد شد.

 

* با تشکیل مجمع اساتید و دیگر شوراهای علمی، لطفا به صورت دقیق تر بفرمائید شاهد چه نوع تحولاتی در سطح مدارس علمیه استان تهران خواهیم بود؟

 تشکیل گروه های هدایت تحصیلی و شوراهای علمی تربیتی مدارس علمیه استان تهران از جمله تحولات مهمی است که مورد تاکید آیت الله اعرافی نیز قرار دارد. به این صورت که در هر مدرسه ای، شورای علمی و تربیتی با حضور اساتید آن مدرسه باید تشکیل شود که اکثر مدارس این شورا را راه اندازی کرده اند و حکم رؤسای این شوراها نیز از طرف آیت الله اعرافی صادر خواهد شد.

مهمترین وظیفه شوراهای علمی و تربیتی، هدایت تحصیلی طلاب مدارس علمیه است و همه مباحث علمی و پژوهشی، بصیرتی، اخلاقی، تربیتی و دیگر امور طلبه با هدایت و مسئولیت اساتید عضو این شورا خواهد بود که در صورت موفقیت آمیز بودن این طرح، حوزه علمیه تهران در همه عرصه ها به یک جهش و پیشرفت عقلایی و منطقی که مورد انتظار است خواهد رسید.

البته با بودجه های بسیار اندک حوزه علمیه اجرای چنین طرح هایی دشوار است، اما معتقدیم صاحب حوزه علمیه حضرت حجت(عج) است و او هیچوقت حوزه و سربازانش را به حال خود رها نمی کند و چنانچه همه ارکان حوزه خالصانه و مجاهدانه قدم بردارند قطعاً مورد لطف و عنایت حضرت واقع خواهیم شد.

بنا بر این کمبود بودجه نباید مانع از برنامه ریزی ها و تداوم حرکت ما باشد، در عین حال ما سعی می کنیم با احیاء موقوفات و دیگر کمک های مردمی بخشی از کسری های مالی را جبران کنیم.

 

* با توجه به تاکیدات مقام معظم رهبری مبنی بر انقلابی بودن و انقلابی ماندن حوزه های علمیه، نقش بسیج اساتید را در تحقق این هدف چگونه ارزیابی می کنید و چه برنامه هایی در این راستا دارید؟

از اقدامات مهم مدیریت حوزه علمیه تهران در راستای عمل به توصیه های رهبر معظم انقلاب، تشکیل بسیج اساتید بود که نقش مهمی در احیاء تفکر انقلابی و بصیرت افزایی در حوزه علمیه تهران دارد. بسیج طلاب هم قبلا وجود داشت اما نیاز به یک بازنگری و تحول در برنامه ها داشت و جلسات متعددی در شورای بسیج طلاب برای همین منظور تشکیل شد و مباحث مهم و خوبی برای تقویت بسیج طلاب و اساتید مطرح شد و الحمدلله قدم های خوبی در این راستا برداشته شده است.

معتقدیم بسیج در مدارس علمیه باید پرچمدار احیاء تفکر انقلابی و پاسدار اصول نه شرقی نه غربی نظام اسلامی باشد و توجه به مشکلات آحاد مردم را در اولویت خود قرار دهد و با نقد عالمانه عملکردهای مسئولین، آن ها را در انجام وظایف خود یاری دهند.

تصویر بازدید از مدارس تهران با حضور معاون ارتباطات حوزوی دفتر مقام معظم رهبری

* با توجه به بعد بین المللی شهر تهران، حوزه علمیه استان چه تدابیری برای تربیت طلاب زباندان اتخاذ کرده است؟ و مهمترین اولویت های مبلغان زباندان چه خواهد بود؟

مسئله زبان در حوزه های علمیه و آشنایی طلاب حداقل با یک زبان خارجی، از ضرورت های بسیار جدی است که حوزه های علمیه با آن مواجه هستند. بزرگان حوزه اعم از حضرت امام، مقام معظم رهبری و مراجع بزرگوار تقلید بر آشنایی طلاب با حداقل زبان عربی و حتی الامکان با زبان های دیگر تاکید دارند.

امروز دنیای بشریت به شدت نیازمند و منتظر دریافت پیام اسلام و مکتب ناب اهل بیت(علیهم السلام) است و طلاب عزیز که سربازان امام زمان عج و شاگردان مکتب امام صادق هستند، به عنوان یک وظیفه ذاتی باید به این موضوع مهم توجه کنند زیرا باید بتوانند زیبایی های مکتب اهل بیت را به دیگران بیان و تبیین کنند و این انتظار و خواسته ای است که اهل بیت(علیهم السلام) از همه شیعیانشان دارند و فرموده اند زیبایی های مکتب ما را به دیگران بیان کنید، آنها شیفته و علاقمند به اسلام ناب محمدی خواهند شد.

حوزه های علمیه اگر بخواهند رسالت خود را به طور کامل انجام بدهند و پیام رسان گفتمان انقلاب اسلامی و ارزش های قرآنی به سراسر عالم باشند، نمی توانند درون کشوری فکر کنند یا فکرشان را محدود به یک منطقه جغرافیایی کنند، از این رو ضرورت دارد حوزه علمیه جهانی بیاندیشند و در ابعاد جهانی برنامه ریزی کنند.

الحمدلله در حوزه علمیه استان تهران به مسئله زبان توجه ویژه ای صورت گرفته است و در یکسال گذشته مدیریت حوزه علمیه تهران، مدیران مدارس و طلاب عزیز اهتمام جدی به این مسئله داشته اند اما با نقطه مطلوب در این زمینه فاصله داریم.

هم اکنون در بیش از ده مدرسه علمیه بحث زبان و تربیت مبلغ زباندان به صورت جدی پیگیری می شود و در ایام تعطیلات اردوهای یکماهه ای نیز به همین منظور در شهرهای عراق همچون نجف برگزار گردید.

البته عدم وجود معاونت بین الملل در مدیریت حوزه تهران به معنای بی توجهی به این امر مهم نیست، و مسئله آموزش زبان خارجی و برنامه ریزی برای بهرمندی از آن هم اکنون توسط معاونت آموزش در حال پیگیری است. البته در صدد هستیم جایگاه دفتر امور بین الملل را بزودی در مدیریت حوزه تهران تعریف و راه اندازی کنیم تا سیاست های کلان تبلیغ بین الملل از طریق همین دفتر پیگیری و ساماندهی شود.

 

* با توجه به اهمیت فضای مجازی و تأکیدات مقام معظم رهبری در این عرصه، آیا حوزه علمیه تهران در این موضوع ورود کرده است؟

فضای مجازی امروز به فضای حقیقی زندگی مردم مبدل شده است و این اهمیت ویژه آن را می رساند. فضای مجازی با وجود همه ظرفیت هایی که دارد، دارای ظرافت های خاصی است از این رو باید کسانی به مدیریت فکری فضای مجازی ورود پیدا کنند که توانایی شناگری در این دریای عمیق و مواج را داشته باشند.

شاید امروز بزرگترین منبرها و تریبون ها در فضای مجازی شکل می گیرد و این فرصت بسیاری مناسبی برای فضلای توانمند و مبلغان دینی است زیرا در شرایطی که دشمنان از این فرصت برای نابودی ارزش های انسانی و الهی استفاده می کند، مبلغان توانمند ما باید بتوانند از این تهدید، فرصت بسازند و مدیریت فکری و معنوی فضای مجازی را به دست بگیرند.

مرکز مدیریت حوزه علمیه تهران در صدد است به زودی شورای فضای مجازی حوزه علمیه استان را تاسیس نماید تا سیاست گزاری های کلان، نظارت، هدایت، ساماندهی فعالیت های تبلیغی مبلغان و دیگر امور مربوط به فضای مجازی را تدوین، پیگیری و اجرائی نماید.

 

* یکی از مطالبات طلاب و اساتید حوزه ایجاد فضایی صمیمانه و آزاد برای ابراز نظرات، انتقادات و پیشنهادات است. حوزه علمیه تهران در این راستا چه اقداماتی را انجام داده است؟

تشکیل انجمن های علمی و راه اندازی کرسی های آزاد اندیشی که از توصیه های مهم مقام معظم رهبری است الحمدلله مورد توجه جدی مدیریت حوزه های علمیه حضرت آیت الله اعرافی قرار گرفته است. در همین راستا مرکز مدیریت حوزه علمیه تهران اقدام به تشکیل شورای برنامه ریزی کرسی های آزاد اندیشی در مدارس علمیه کرده است و با پیشنهاد مدیریت حوزه تهران و با موافقت اعضای شورای حوزه علمیه استان تهران، سه نفر از اساتید برتر حوزه علمیه تهران به عنوان اعضای اصلی این شورا معرفی شده اند و به زودی احکام ایشان از طرف مدیریت حوزه های علمیه کشور صادر خواهد شد.

 

* به نظر حضرتعالی علوم عقلی از جمله فلسفه، حکمت، کلام و تفسیر امروزه چه جایگاهی در حوزه علمیه تهران دارند؟ و این که در سیاست‌گذاری‌های کلان حوزه و نهادهای تصمیم‌گیر، مثل شورای‌عالی حوزه علمیه استان تهران و مرکز مدیریت حوزه چقدر برای توجه به علوم عقلی برنامه‌ریزی شده است؟

مباحث عقلی، کلامی و فلسفی در دنیای امروز یکی از ضرورت های بسیار جدی است. امروز در حوزه های علمیه طلبه های عزیز علاوه بر دروس متداول حوزوی، برخی متون فلسفی و کلامی را هم تحصیل می نمایند اما این مقدار کافی نیست.

معقتدیم حوزه علمیه تهران نیازمند راه اندازی کرسی های فلسفی، حکمی و کلامی است و ضرورت دارد متون فلسفه و حکمت در سطوح عالی و در حد درس خارج در حوزه تهران مورد تدریس قرار بگیرد، الحمدلله زمینه های آن در حوزه تهران فراهم شده است و ان شاءالله با حضور اساتید اندیشمندی همچون آیت الله تحریری، آیت الله ممدوحی، آیت الله فیاضی ولو به صورت پاره وقت و دیگر اساتید بزرگوار در مباحث فلسفی، کلامی و حکمی که سال ها در حوزه علمیه تهران مشغول نورافشانی و مباحثات علمی هستند، به طور جدی و رسمی در حوزه تهران پیگیری و تدریس خواهد شد.

تصویر بازدید از محله هرندی تهران

* به نظر شما حوزه های علمیه در پیگیری مطالبات مردم از مسئولین چگونه باید عمل کنند تا ضمن حضور روحانیت در کنار مردم، از مسائل حاشیه ای نیز پرهیز شود؟

حوزه علمیه به هیچ وجه نمی تواند سکولار باشد، زیرا حوزه مادر نظام است و نظام اسلامی از درون حوزه شکل گرفته است و علمای بزرگواری که سال ها متحمل زحمات و رنج ها شده اند و مراجع بزرگواری که برای رشد و شکوفایی حوزه خون دل ها خورده اند، و همواره در کنار امام(ره) و رهبری مدافع نظام و انقلاب و مردم و محرومین بودند. امروز هم حوزه علمیه خود را در قبال انقلاب اسلامی مسئول می داند و لذا نمی تواند بی تفاوت باشد.

بصیرت افزایی، دفاع منطقی از مبانی انقلاب و نظام اسلامی، تبیین مبانی گفتمان انقلاب اسلامی، پاسخگو بودن نسبت به شبهات و دیگر امور مربوط به دین، نظام و انقلاب اسلامی از رسالت های سنگینی است که بر دوش طلاب و فضلای توانمند و انقلابی حوزه های علمیه قرار دارد.

از طرفی یکی از نقاط قوت حوزه های علمیه در طول تاریخ این است که همواره در کنار مردم بوده اند، یعنی حوزه در متن مردم بود و توسط مردم حمایت و اداره شده است. روحانیت در کنار مردم و با حمایت آنان توانسته رسالت خود را برعهده بگیرد و بدان عمل نماید. امام راحل نیز انقلاب اسلامی را با توکل بر خداوند متعال و با تلاش یاران باوفایش و با حمایت جدی و حضور گسترده مردم در صحنه، توانستند به پیروزی برسانند. بنا بر این مردم باید همواره احساس کنند که حوزه در کنار آن هاست و در همه احوال و شرایط شریک غم و شادی آن ها هستند.

لذا روحانیت باید ضمن حفظ وحدت در جامعه، مدافع حقوق مردم بوده و مطالبات آنان را از مسئولین پیگیری نماید اما باید مراقب باشد تا در زمین دشمن بازی نکند و برای این که روحانیت وظیفه خود را در دفاع از حقوق مردم به درستی انجام دهد و در دام دشمنان گرفتار نشود، باید به منویات و توصیه های مقام معظم رهبری، مراجع عالیقدر و علمای گرانقدر حوزه عمل نماید.

 

* به عنوان سؤال پایانی؛ با توجه به این که  آغاز رسمی سال تحصیلی جدید با ایام مبارک غدیر  تقارن داشت، در این باره چه توصیه ای به طلاب و مبلغان دارید؟

این تقارن نویددهنده آن است که ان‌شاءالله سال تحصیلی جدید برای طلاب حوزه‌های علمیه، سال تحقیق و پژوهش علمی در موضوع امامت و ولایت باشد.

بسیاری از اشکالات و شبهاتی که امروز در برخی اذهان وجود دارد، ناشی از عدم درک فرهنگ ولایت و جایگاه آن است و چنان‌چه جایگاه و ضرورت مقام امامت و ولایت به‌درستی برای مردم و جوانان تبیین شود، بسیاری از شبهات فکری جامعه رفع خواهد شد و ما شاهد رشد علمی و معرفتی در جامعه خواهیم بود. از این رو غدیر تنها یک واقعه تاریخی نیست که مربوط به برهه‌ای از زمان خاص باشد؛ بلکه راه سعادت، راه هدایت و راه زندگی همه انسان‌ها را در تمام زمان‌ها ترسیم می‌کند و به همین دلیل است که پیامبر اعظم (ص) از همه مسلمانان حاضر در حجةالوداع در غدیر خم می‌خواهد که پیام غدیر را حاضران به غایبان و پدران به فرزندان خود تا روز رستاخیز برسانند.

بنابراین پیشنهادم می‌دهم، سال تحصیلی جدید را سال رساندن پیام غدیر به جهانیان قرار بدهیم؛ یعنی همان پیامی که پیامبر مکرم اسلام (ص) در خطبه نورانی غدیر آن را بیان کرده‌اند، زیرا زنده نگه‌داشتن مکتب غدیر، وظیفه همه مسلمانان است.

گفتگو: مهدی زارعی