تنی چند از حوزویان کرمانی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در کرمان، به بررسی شخصیت حضرت قاسم بن الحسن علیه السلام و الگوگیری نوجوانان و جوانان همچون شهیده حسین فهمیده ها از آن حضرت پرداختند.

حجت الاسلام فرهاد معافی:

ایشان (حضرت قاسم) حدود 3 یا 4 سال داشتند که امام حسن علیه السلام به دست جعده [همسر امام و دختر اشعث] مسموم شده و به شهادت رسیدند، و به وصیت امام حسن مجتبی(ع) حضانت خانواده ایشان از جمله حضرت قاسم بر عهده امام حسین علیه السلام بود.

با توجه به اینکه قاسم بن الحسن(ع) در بخش عمده‎ی عمر خود همراه، ملازم و پرورده‎ی امام حسین(ع) بودند، در بُعد تربیتی صبغه و رنگ و بوی تربیتی ایشان بسیار نزدیک و شبیه به امام حسین(ع) شده بود. و لذا زمانی که در شب عاشورا که حضرت سیدالشهدا علیه السلام از قاسم(ع) سوال می‎کنند شهادت در نزد تو چگونه است و در پاسخ از قاسم جمله "احلی من العسل" می‎شنوند. امام در ادامه به قاسم می‎ فرمایند: تو هم فردا به شهادت می‎رسی اما به بلایی عظیم؛ اما حضرت قاسم همچون امام خود نه می‎هراسد و نه در راه مبارزه و شهادت در رکاب امام خود لحظه‎ای تردید به دل راه می‎دهد.

حجت الاسلام محمدمهدی صنعتی‎زاده:

یکی از درس‌هایی که از قیام عاشورا برداشت می‎شود درس اعتقاد به خدا (توحید، یعنی خدا باوری) است و این خصوصیت نه فقط در وجود شخصِ ابا عبدالله علیه السلام بود بلکه در وجود تمامی یاران حضرت نیز وجود داشت.

زندگی حضرت قاسم بن الحسن(ع) سراسر خداباوری و توحید بود و همیشه اعتقاد به خدا در عمل ایشان جریان داشت و همان‎طور که امیرالمومنین ع فرمودند: یَنْبَغِی لِمَنْ عَرَفَ اللَّهَ سُبْحَانَهُ أَنْ یَرْغَبَ فِیمَا لَدَیْه‏ [غرر الحکم و درر الکلم / ص : 796] کسی که به خدا شناخت (باور و اعتقاد) دارد رغبتش به خدا (و عبادت خدا) زیاد می‎شود و به سمت عبادات روی می‎آورد؛ شما ببینید رغبت حضرت قاسم بن الحسن در کربلا نیز این بود به نحوی‎که وقتی حضرت قاسم(ع) می‌بیند همه اصحاب جایگاه شهادتشان را دیدند سؤالی که از وجود مقدس امام حسین علیه‎السلام می‎کند این است که آقاجان، آیا من هم جزء این شهدا خواهم بود و وقتی اباعبدالله(ع) از ایشان پرسیدند یا بُنَیَّ کَیْفَ الْمَوْتُ عِنْدَکَ (مرگ در نزد تو چگونه است) حضرت قاسم(ع) فرمود «احلی من العسل (مرگ در نزد من شیرین تر از عسل است)» و این رغبت به عبادت مرگ در نزد خدا را از عسل شیرین تر می کند.

«احلی من العسل» گفتن حضرت قاسم(ع) بود که ۱۴۰۰ سال بعد امثال حسین فهمیده‎ها، مهرداد عزیزاللهی‎ها و ... را تربیت می‎کند، به طوری‎که بدن خودشان را مقابل تانک‎های دشمن قرار می‎دهند، چون مرگ در راه خدا را از عسل شیرین‎تر می دانند، چراکه این روحیه توحید و خداباوری اصحاب در کربلا به این جوانان و نوجوانان منتقل شده است.

حجت‎الاسلام سیدتقی مهدوی:

در شب عاشورا امام حسین علیه السلام خطاب به قاسم بن الحسن پرسیدند نظرت در مورد مرگ و مردن چیست و حضرت قاسم(ع) در جواب عمو فرمودند مرگ برای من و در نزد من از عسل شیرین‎تر است. ممکن است بعضی بگویند که مرگ تلخ است، مرگ نابودی و رفتن از این دنیا است، چه‎طور یک نوجوان می‎گوید احلی من العسل؟ در جواب می‎گوییم چراکه مرگ هم در راه ولایت و امام معصوم و همراه با ولایت احلی من العسل است و این مرگ نابودی و رفتن و پاک شدن از ذهن‎ها نیست بلکه ماندگاری تا قیام قیامت است.

حجت‎الاسلام سیدقاسم معصومی:

حضرت قاسم(ع) یکی از بهترین نمونه‎های ولایت‎مداری و ولایت‎پذیری است به حدی که پیکار و به مصاف دشمنِ ولی امر مسلمین رفتن از آرزوهای او و مزه شهادتِ در این راه برایش از شرینی عسل نیز بهتر و شیرین‎تر است. از این رو بهترین الگوی نوجوانان ما که می‎تواند موجب رستگاری ایشان شود حضرت قاسم بن الحسن علیه السلام خواهد بود.

حجت الاسلام زمزم زاده:

مهم‎ترین مسئله ای که در خصوص حضرت قاسم علیه السلام مطرح است بحث حمایت ایشان از امام و ولیِ زمان خویش است. ما شاهد آن هستیم که تمامی شهدای کربلا در شرایطی بودند که در بلوغ کامل به سر می بردند و حضرت علی اصغر(ع) نیز در سن طفولیت بودند و در حد و سنی نبودند که از این واقعه درکی داشته باشند. در این میان تنها کسی که به شهادت رسید، در حالی که علیرغم اینکه درک داشت، اما به سن بلوغ و سن وجوب جهاد و دفاع از امام نرسیده بود، فقط حضرت قاسم علیه السلام بود و با اینکه هیچ یک از مراتب جهاد بر ایشان واجب نبود، اما می‎بینیم که جان خود را در راه جهاد امامت و دفاع از امام نثار می‎کند و این درسی است که ما از آن می‎توانیم دریابیم که حتی کسانی که به سن بلوغ نرسیده اند هم می‌توانند عظمت امام و امامت را درک کنند و در این راه نیز جان‎فشانی کنند همچنان که در جنگ تحمیلی ما از این دست نوجوانان کم نداشتیم.

خیلی‎ها برایشان سنگین است که چگونه می‎شود نوجوانان دوازده سیزده ساله‎‎ای می‎روند و به شهادت می‎رسد؟ بحث این است که ولایت و نور ولایت به قدری قوی است که نه تنها افراد دارای کمال عقل و بالغ را در می‎یابد بلکه انوار مقدسه نور امامت و ولایت حتی به خردسالان و کودکان هم نفوذ می‌کند و آن‌ها را به یک جاهد و به یک مدافع از حریم دین و ولایت و امامت تبدیل می‌کند و این مطلبی است که ما از قاسم ابن الحسن علیه‎السلام می توانیم به راحتی درک کنیم و بفهمیم.

حجت الاسلام احمد مؤمنی:

تربیت یکی از جدی‎ترین مباحث حول اجتماع و خانواده است و شاید شاه کلیدی در تشکیل هر اجتماع باشد. خانواده ای که خروجی او فرزندان برومندی است و می‎تواند اجتماع ساز و جامعه ساز باشد بر همین اساس تمدن ساز نیز خواهد شد، از این رو باید شاکله این خانواده یک شاکله صحیح باشد؛ در مسائل تربیتی و این شاکله خانواده ابعاد مختلفی از مسائل اقتصادی و تربیتی دارد و همه مواردی که شامل یک جامعه کوچک می‎شود شامل یک خانواده نیز می‎شود. لذا اگر یک خانواده شاکله صحیح داشته باشه خروجی مطلوبی خواهد داشت.

قاسم ابن الحسن علیه السلام خروجی خانواده امام حسن علیه السلام است که در دوران طفولیت و در حدود چهار سالگی پدر گرامیشان را از دست داده و بعد از آن تربیت یافته‎ی دست سیدالشهدا علیه السلام بودند. خانواده‎ای با این‎چنین مربیانی می‎تواند فردی مثل قاسم ابن الحسن را تحویل جامعه بدهد که آنچنان شاخص شود، به‎طوری‎که در یاری ولی امام زمان خودش گوی سبقت را از تمامی هم‎سالان خودش که شاید در کوچه های کوفه و مدینه مشغول بازی بودند را بربایند و در این راه جان فدا بشود. با این ویژگی که نگاهی که به قیامت و نگاهی که به عالم عقبا دارد و سختی‌ها، مرارت ها و در نهایت شهادت را از عسل شیرین‎تر می پندارد و این نتیجه تربیت صحیح یک فرد در خانواده است حالا چه به واسطه پدر که تا سه چهار سالگی بالای سر ایشان بودند و یا عمو (حضرت سیدالشهدا علیه السلام) که در بقیه مسائل تربیتی با ایشان بوده و باید توجه داشت درس های مختلفی را می‎شود از حادثه کربلا گرفت و خروجی ها را می‎شود نگاه کرد؛ قاسم ابن الحسن یکی از این خروجی هاست حضرت علی اکبر علیه السلام، حضرت ابوالفضل علیه السلام، همه اینها خروجی تربیت صحیح خانواده هستند که به این مقامات و این درجات معنوی و بصیرتی رسیدند.