به گزارش سرویس بین المل خبرگزاری حوزه مجموعه ۱۰ جلدی "رسائل الشعائر الحسینیة" به تازگی از سوی انتشارات دلیل ما چاپ و منتشر شد؛ اثری که محور آن کتاب رسالة التنزیه مرحوم سید محسن امین است و شامل رساله های موافق و مخالف آن می باشد و بحث در تمام این رساله ها بر سر بایدها و نباید های عزاداری امام حسین علیه السلام از نظر مؤلفان آنها است.
حجت الاسلام و المسلمین شیخ محمد حسون که این محقق اثر است و رساله های مذکور را در این اثر جمع کرده است در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرگزاری حوزه به بیان ماجرای آغاز این کتاب و ویژگی های آن و روند جمع‌آوری آن پرداخت.
لطفا درباره اثر رسائل الشعائر الحسینیة و ویژگی‌های این کتاب توضیحی بفرمایید.
در سال ۱۴۲۳ قمری رسالة التنزیه را دیدم که سید محسن امین آن را در سال ۱۳۴۷ نوشته و در آن از برخی شعائر حسینی انتقاد کرد. این کتاب در آن زمان سر و صدای زیادی به پا کرد و به خاطر آن اختلافات و درگیری هایی در حوزه علمیه شیعه رخ داد.
جالب است با اینکه این کتاب در لبنان نگاشته شد، اما در حوزه نجف صدا کرد!
بله این کتاب سال۱۳۴۷ در شهر صیدای لبنان منتشر شد و نسخه‌های آن به عراق و نجف رسید و شیعیان در آن زمان به دو دسته موافقان و مخالفان این کتاب تقسیم شدند و علما و حتی عموم مردم درباره آن به اظهار نظر پرداختند و رساله ها و کتب زیادی ناظر به آن تالیف شد که موافق یا مخالف آن بودند. من از همان زمان به فکر افتادم که این رساله‌های موافق یا مخالف را یکجا جمع کنم. مشکلی که در آن زمان با آن روبرو شدم این بود که بسیاری از این رساله ها با اینکه چاپ شده بود، اما موجود و در دسترس نبود و همچنین رساله های مخطوط نیز موجود نبود. بسیاری از رسائلی که ناظر به رسالة التنزیه نوشته شده بود در همان زمان چاپ شده بود، اما متاسفانه در کتابخانه ها موجود نبود و در آن زمان من کار کوچکی انجام دادم و کتابی به نام "قراءة فی رسالة التنزیة" نوشتم که شامل بیان مختصر و معرفی مفاد کتاب رسالة التنزیه و مواضع موافق و مخالف حول آن بود و این کتاب را در سال ۱۴۲۳ چاپ کردم که رساله کوچکی درباره رسالة التنزیه بود و پس از آن به دنبال رساله های موافق و مخالف رسالة التنزیه گشتم و در ایران فقط مجموعه ای از آنها را پیدا کردم.
مجموعه رساله هایی که درباره رسالة التنزیه نوشته شده تقریبا بیش از هفتاد رساله بودند که من اسامی آنها را جمع کرده بودم و این کتابها به زبان‌های عربی و فارسی و حتی زبان های دیگر در تایید یا ردّ رسالة التنزیه نوشته شده بود.
چند رساله را پیدا کردید؟
بنده حدود ۹ سال در ایران درپی این نسخه ها بودم و توانستم به ۱۲ رساله از مجموع هفتاد رساله دست پیدا کنم و در سال ۱۴۳۲ آنها را در سه جلد به نام رسائل الشعائر الحسینیة چاپ کردم که شامل رسالة التنزیه سید محسن امین و برخی رساله های موافق یا مخالف او بود.
مشکلی که با آن روبرو شدیم این بود که تقریبا تمام چاپ ها و نسخه های رسالة النزیه که الان موجود است تحریف شده و ناقص هستند. من تقریبا ۲۰ چاپ مختلف از این کتاب پیدا کردم که چاپ ایران یا لبنان بودند و همه ناقص یا تحریف شده بود، زیرا همه این نسخه ها به چاپ دوم رسالة التنزیه مبتنی بود که آن هم پس از وفات سید محسن امین چاپ شد و دست اندرکاران چاپ دوم کتاب نیز ۱۲ صفحه از آن را حذف کرده بودند.
چرا کتاب همانند چاپ اول منتشر نشد؟
زیرا چاپ اول تمامش از دست رفت و تلف شد و مشکل اصلی در چاپ کتاب این بود که به واسطه اختلاف نظری که وجود داشت، برخی آن را جزء کتب ضلال می دانستند و همین باعث شد آن را آتش زده یا پاره کنند و بدین ترتیب به عنوان اینکه جزء کتب ضلال است پاره یا سوزانده شد و به همین خاطر اکنون چاپ اول کتاب وجود ندارد به جز چند نسخه معدود که ما آن را پیدا نکردیم.
در اینجا باید نکته ای درباره جلال آل احمد نویسنده ایرانی بگویم که اولین کار او در زمان جوانی او این بود که رسالة التنزیه را به زبان فارسی و با نام "عزاداری های نامشروع" ترجمه کرد. این ترجمه برخی اشتباه ها هم داشت که طبیعی بود، چون جلال آل احمد جوان و این اولین کار او بود. هنگامی که این رساله به کتابخانه ها راه یافت تمام نسخه های آن از بازار فروش رفت و تمام شد و این موجب خوشحالی او شد، اما پس از آن دریافت که یکی از تجار تهران تمام نسخه های این کتاب را خریده و با این باور که جزء کتب ضلال است تمام آنها را سوزانده است و می توان گفت که علت ناموجود بودن رسالة التنزیه و رساله های موافق و مخالف آن همین باید باشد یعنی کسی آنها را از بین برده است و این برای ما یک مشکل است.
اینکه کتب موافق را سوزانده‌اند قابل توجیه است، اما کتب مخالف رساله را چرا باید سوزانده باشند؟
کتب مخالف را هم طرف آخر سوزانده است که موافق با چاپ کتاب و محتوای آن بوده است. من همچنان به دنبال چاپ اول کتاب رسالة التنزیه بودم که در سال ۱۳۴۷ در صیدا و در زمان حیات سید محسن امین چاپ شده بود.
پس از سرنگونی رژیم بعثی در عراق به عراق رفتم و چاپ اول رسالة التنزیه را در کتابخانه آغابزرگ تهرانی پیدا کردم و از آن تصویر برداری کردم و هنگامی که آن را با چاپ‌های موجود تطبیق دادم متوجه شدم که تمام چاپ‌های موجود ۱۲ صفحه کم دارند.
این ۱۲ صفحه در چه موضوعی بوده است؟
کسانی که این ۱۲ صفحه را حذف کرده اند در واقع از موافقان سید محسن امین بوده اند و عباراتی را که از نظر آنها اشکالات واضح داشته حذف کرده اند. من به یاد دارم که به بیروت رفتم و با سید حسن امین پسر سید محسن امین ملاقات کردم و این ملاقات یک یا دو سال پیش از وفات او بود. نزد او رفتم به این امید که شاید چاپ اول رسالة التنزیه را داشته باشد، زیرا سید حسن امین هنگامی که ترجمه و زندگی نامه پدرش را در اعیان الشیعه نوشته، رسالة التنزیه را نیز در کتاب آورده بود و هنگامی من به اعیان الشیعه مراجعه کردم دیدم که آن هم از چاپ تحریف شده گرفته شده است و درباره این مسئله از او پرسیدم و او گفت من نمی دانستم این چاپ تحریف شده است. او همچنین گفت من چاپ اول کتاب را ندارم و نمی‌دانستم بقیه چاپ ها تحریف شده است.
من همچنان به دنبال جستجو بودم تا اینکه اخیرا این موسوعه (رسائل الشعائر الحسینیة) در ده جلد و شامل ۶۶ رساله از رساله های متعلق به رسالة التنزیه چاپ شد. این اثر شامل تمام رساله های ناظر به شعائر حسینی نیست، بلکه شامل رساله های ناظر به رسالة التنزیه است که برخی فارسی یا عربی و برخی نسخه خطی و برخی چاپ شده و یک رساله به زبان آلمانی و یک رساله به زبان فرانسه است که ما به زبان عربی ترجمه کرده ایم.
این رساله ها را در چند کشور پیدا کردید؟
اکثر این رساله ها در ایران و عراق و دو یا سه رساله نیز در لبنان بود. با این حال چند رساله را پیدا نکردیم.
چگونه می توان این کتاب را تهیه کرد؟
این موسوعه توسط انتشارات دلیل ما چاپ شده و قابل تهیه است.
اگر سخنی باقی مانده بفرمایید.
کار من در گردآوری این رساله یعنی رسائل الشعائر الحسینیه اقدامی بی طرفانه بود، زیرا برخی از این رساله ها موافق و برخی مخالف رسالة التنزیه هستند و من فقط به دنبال جمع آوری این رساله‌ها بودم و من در جمع آوری آنها تلاش زیادی انجام دادم و از افراد زیادی پرس وجو کردم و تنها چیزی که برای من مهم بود این رساله ها را گردآوری و تحقیق و تعلیق کردم، اما نظر خود را بیان نکردم.
این کار چند سال از شما وقت گرفت؟
از ابتدا تا چاپ تقریبا ۱۸ سال وقت گرفت. این کار را از سال ۱۴۲۳ یا یک سال قبل از آن شروع کردم و تا اکنون ۱۸ سال طول کشید.
نظر شما