خبرگزاری « حوزه» - بجنورد/ بیانیه گام دوم را می‌توان در یک نگاه کلان «دایرة‌المعارف» انقلاب اسلامی نامید؛ زیرا در این بیانیه مهم ترین و سرنوشت سازترین حوادث و رخدادهای پیش از انقلاب و شکل‌گیری آن و رخدادهای پس از آن و تحولات تاریخی و تأثیرگذاری آنها در ایران و جهان و نیز معجزات این پدیده بزرگ و برکات و دستاوردهای آن سخن به میان آمده است.
این کمترین بر آن شدم تا با استخراج واژه‌ها و سرفصل‌های این منشور حکیمانه و شرحی اندک بر آنها از این زاویه توجه همگان را به محتوای سرشار از نکته‌های حکیمانه و رهنمودهای راهگشای این بیانیه جلب نمایم.
ازاین‌رو در قالب حروف الفبا به شکل موضوعی به موضوعات گوناگون بیانیه اشاره‌ای گذرا خواهم داشت، امید است مورد استفاده و توجه خوانندگان عزیز قرار گیرد.
بیشتر بخوانید:
درنگی در بیانیه گام دوم انقلاب| بخش اول
بخش های اول تا پنجم این نوشتار پیش از این ارائه شد آنچه در پی می آید ادامه سخن و سرفصل های مربوط به حروف «ز» و «س» در بیانیه گام دوم انقلاب است.
«ز»
· زانو زدن در برابر دشمن
در فرهنگ شیعی و در آموزه‌های اسلام ناب محمدی (ص) ذلیل شدن و زانو زدن در برابر ستمگران و قلدران و قدرت‌های استکباری، نه تنها روا نیست بلکه ننگ و عار به شمار می‌رود.
امام حسین (ع) فرمود: «هَیْهَاتَ مِنَّا الذِّلَّة» و «الموت اولی من رکوب العار»؛ ذلت از من به دور است و مرگ از عار و ننگ بهتر است.
این یک اصل حاکم بر همه آموزه‌های دینی است و مفهوم و معنایش این است که مؤمن مسلمان حق ندارد تن به ذلت و خواری دهد و زیر پرچم کسی برود که کرامت او را سلب می‌کند، تن به خواری و پستی دادن در قلمرو زندگی مؤمن راه پیدا نمی‌کند.
- «لَنْ یجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرِینَ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا»؛ هرگز خداوند کافران را بر مؤمنان مسلط قرار نداده است.
- «لِلهِ العِزَّةُ وَ لِرَسولِهِ وَ لِلمُؤِمنین»؛ عزت از آن خدا و پیامبرش و مؤمنان است.
- امام حسین (ع) یکی از لقب‌هایش «اباة الضیم» است؛ یعنی غیرت دینی داشتن و زیر باز زور و ستم نرفتن.
بیشتر بخوانید:
کنکاشی در بیانیه گام دوم انقلاب| بخش دوم
مقام معظم رهبری در بیانیه می‌فرمایند:
«جوانان عزیز در سراسر کشور بدانند که همه راه‌حل‌ها در داخل کشور است. اینکه کسی گمان کند که «مشکلات اقتصادی صرفاً ناشی از تحریم است و علّت تحریم هم مقاومت ضدّ استکباری و تسلیم نشدن در برابر دشمن است؛ پس راه‌حل، زانو زدن در برابر دشمن و بوسه‌زدن بر پنجه گرگ است» خطایی نابخشودنی است. این تحلیل سراپا غلط، هرچند گاه از زبان و قلم برخی غفلت‌زدگان داخلی صادر می‌شود، امّا منشأ آن، کانون‌های فکر و توطئه خارجی است که با صد زبان به تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران و افکار عمومی داخلی القاء می‌شود.»
سردمداران کفر و استکبار با تفرعن و تکبر می‌خواهند سیاست‌های استعماری و استثماری خود را بر ملت‌های ضعیف تحمیل کنند، اما غافل از آن هستند که بدانند امروز ملت ایران در موضع قدرت و برتر در منطقه و جهان قرار گرفته، گذشت آن زمانی که آمریکا از ملت ما حق توحش دریافت می‌کرد و ثروت‌های طبیعی و انسانی ما را به غارت می‌برد و کرامت و جایگاه ملت ایران را تنزل داده و آنان را از سر تا به کف پا وابسته به خود و تولیدات خود کرده بود.
«دولت جمهوری اسلامی باید مرزبندی خود را با آنها با دقّت حفظ کند؛ از ارزش‌های انقلابی و ملّی خود، یک گام هم عقب‌نشینی نکند؛ از تهدیدهای پوچ آنان نهراسد؛ و در همه حال، عزّت کشور و ملّت خود را در نظر داشته باشد و حکیمانه و مصلحت‌جویانه و البتّه از موضع انقلابی، مشکلات قابل حل خود را با آنان حل کند. در مورد آمریکا حلّ هیچ مشکلی متصوّر نیست و مذاکره با آن جز زیان مادّی و معنوی محصولی نخواهد داشت.»
در این سخنان عزت و عظمت و هیبت و کرامت ملت ایران موج می‌زند، تهدیدها را پوچ می‌پندارند و از عزت ملت ایران با تمام توان حمایت می‌کنند و از مسئولان همین را می‌خواهند. از موضع غیرانقلابی و از روی زبونی و ذلت به شدت نهی می‌نمایند و در پایان بر سر بت بزرگ تبر کلام را فرود می‌آورد و می‌فرماید: «در مورد آمریکا حلّ هیچ مشکلی متصوّر نیست و مذاکره با آن جز زیان مادّی و معنوی محصولی نخواهد داشت.» «فاعتبروا یا اولی الابصار».
زایش درونی اقتصاد
اقتصاد در مکتب و انقلاب ما هدف نیست، لکن وسیله‌ای برای استقلال و استقامت ماست، ثروت در دنیای امروز قدرت آفرین است، اقتصاد قوی اقتدار و سلطه ناپذیری می‌آورد و نفوذپذیری را به حداقل می‌رساند. اگر جامعه‌ای از لحاظ اقتصاد فربه شود از لحاظ معنوی نیز به فلاح می‌رسد چه اینکه معاش و معاد، دنیا و آخرت و رشد مادی و معنوی از دوگانه‌های به هم پیوسته‌ای هستند که اسلام آنها را به رسمیت شناخته است.
در دنیای کنونی اگر کشوری اقتصادش درون‌زا نباشد، اسیر سلطه قدرتمندان می‌شود و اگر اقتصادش قوی باشد اما نفتی باشد گاو شیرده می‌شود، بنابراین هیچ راهبردی سالم‌تر و خردمندانه‌تر از این نیست که «اقتصاد مقاومتی» را با زایش درونی و تکیه بر «ما می‌توانیم» ایجاد کنیم و در این رابطه توصیه‌های امام خامنه‌ای را آویزه گوش قرار دهیم:
«راه‌حلّ این مشکلات، سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است که باید برنامه‌های اجرائی برای همه بخش‌های آن تهیّه و با قدرت و نشاط کاری و احساس مسئولیّت، در دولت‌ها پیگیری و اقدام شود. درون‌زایی اقتصاد کشور، مولّد شدن و دانش‌بنیان شدن آن، مردمی کردن اقتصاد و تصدّیگری نکردن دولت، برون‌گرایی با استفاده از ظرفیّتهایی که قبلاً به آن اشاره شد، بخش‌های مهمّ این راه‌حل‌ها است. بی‌گمان یک مجموعه جوان و دانا و مؤمن و مسلّط بر دانسته‌های اقتصادی در درون دولت خواهند توانست به این مقاصد برسند. دوران پیشِ رو باید میدان فعّالیّت چنین مجموعه‌ای باشد.»
استقلال اقتصادی به معنای زندانی کردن اقتصاد در کشور نیست؛ بلکه به معنای جلوگیری از تحمیل و زورگویی قدرت‌های سلطه جهان است که با روش‌هایی مانند تحریم نفت و دیگر تحریم‌ها و یا تهدید و عربده‌کشی‌ها نتوانند این راست‌قامتان را به زانو درآورند بلکه همچون سرو بلندقامت و پرافتخار زندگی کنند.
«دولت جمهوری اسلامی- موظّف به حراست از آن با همه وجودند. بدیهی است که «استقلال» نباید به معنی زندانی کردن سیاست و اقتصاد کشور در میان مرزهای خود و «آزادی» نباید در تقابل با اخلاق و قانون و ارزش‌های الهی و حقوق عمومی تعریف شود.»
«س»
سربلندی ایران و ایرانی
سروری، سربلندی، سیادت و آقایی و گردن برافراشتگی در برابر زورگویان زرمدار و تزویرگران عوام‌فریب یکی از برجستگی‌های نهضت امام و از ثمرات و دستاوردهای انقلاب اسلامی است، این واقعیت اجتماعی و جهانی را رهبری در بیانیه گام دوم به زیبایی تبیین و ترسیم نموده‌اند:
«{در جمهوری اسلامی} نماد پر ابّهت و باشکوه و افتخارآمیز ایستادگی در برابر قلدران و زورگویان و مستکبران جهان و در رأس آنان آمریکای جهان خوار و جنایت‌کار، روزبه‌روز برجسته‌تر شد. در تمام این چهل سال، تسلیم‌ناپذیری و صیانت و پاسداری از انقلاب و عظمت و هیبت الهی آن و گردن برافراشته آن در مقابل دولت‌های متکبّر و مستکبر، خصوصیّت شناخته‌شده ایران و ایرانی به‌ویژه جوانان این مرز و بوم به شمار می‌رفته است.»
سرو گونه زیستن و راست‌قامتی و سر تسلیم فرود نیاوردن در برابر عربده‌ها و تهدیدها و تحریم‌های دشمنان انقلاب فصل درخشان و شاخص شخیص این نظام اسلامی و انقلابی است که دشمنان کینه‌توز نیز به آن اعتراف کرده و به ناتوانی خود اقرار نموده‌اند.
«قدرت‌های انحصارگر جهان که همواره حیات خود را در دست‌اندازی به استقلال دیگر کشورها و پایمال کردن منافع حیاتی آنها برای مقاصد شوم خود دانسته‌اند، در برابر ایران اسلامی و انقلابی، اعتراف به ناتوانی کردند. ملّت ایران در فضای حیات‌بخش انقلاب توانست نخست دست‌نشانده آمریکا و عنصر خائن به ملّت را از کشور برانَد و پس از آن هم تا امروز از سلطه دوباره قلدران جهانی بر کشور با قدرت و شدّت جلوگیری کند.»
بیشتر بخوانید:
تأملاتی پیرامون بیانیه گام دوم انقلاب| بخش سوم
رسول گرامی اسلام فرمود: «اغزوا تورثوا ابناءکم مجدا»(1)؛ مبارزه کنید (با دشمنان) تا مجد و عظمت و سیاست را به فرزندانتان به ارث دهید.
مجد و شرف، عظمت و غلظت و شدت و عزت، کلیدواژه‌هایی هستند که بار معنای سروری و سروقامتی را در خود دارند و به این جهت واژه‌های هم افق به شمار می‌روند، اسلام در آموزه‌های خود مؤمن سرفراز و مسلمان سربلند و جامعه متعالی را ترسیم کرده تا در تار و پود جامعه دینی بزرگواری و بزرگی، سیادت و سروری موج بزند و گردن برافراشتگی امت اسلام در برابر گردن‌فرازان مستکبر نمود و ظهور پیدا کند.
رهبر معظم عوامل این سربلندی ملت ایران را این‌گونه برشمرده‌اند:
- صراحت
- شجاعت
- جوانمردی
- مروت انقلابی
- صداقت
- اقتدار
«این انقلاب ... با صراحت و شجاعت در برابر زورگویان و گردنکشان ایستاده و از مظلومان و مستضعفان دفاع کرده است. این جوانمردی و مروّت انقلابی، این صداقت و صراحت و اقتدار، این دامنه عمل جهانی و منطقه‌ای در کنار مظلومان جهان، مایه سربلندی ایران و ایرانی است».
البته این سروری و سیادت را ما از مکتب اهل‌بیت آموخته و وام گرفته‌ایم، امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «بنا اهتدیتم فی الظلماء و تسنّمتم ذروة العلیاء و بنا افجرتم عن السرار»(1 مکرر)؛ شما مردم به وسیله ما از تاریکی جهالت نجات یافته و هدایت شدید و به کمک ما به اوج ترقی رسیدید و صبح سعادت شما با نور ما درخشید.
«مَنْ کانَ یرِیدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِیعًا إِلَیهِ یصْعَدُ الْکلِمُ الطَّیبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ یرْفَعُهُ وَالَّذِینَ یمْکرُونَ السَّیئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَکرُ أُولَئِک هُوَ یبُورُ»(2)؛ کسی که خواهان عزت و سربلندی است باید از خدا بخواهد چراکه تمام عزت و توانایی برای خداست، سخنان پاکیزه به‌سوی او صعود می‌کند و عمل صالح را بالا می‌برد و آنها که نقشه بد می‌کشند عذاب سختی برای آن‌هاست و مکر و توطئه آنان نابود می‌شود و به جایی نمی‌رسد.
حافظ چه زیبا سروده است:
در آستان جانان گر سر توان نهادن/ گلبانگ سربلندی در آسمان توان زد
قد خمیده ما سهلت نماید اما/ در چشم دشمنان تیر از این کمان توان زد
پاک اندیشی، پاک رفتاری، پاک‌زیستی و پرواپیشگی آدمی را به قله سروری و سیادت می‌رساند و ملت ایران این راه را پیمود و امام پرهیزگارش که امام متقین بود و جانشین شایسته و حکیمش که امید مستضعفین است این درس بزرگی و بزرگواری و سروری را در عمل به مردم شریف و نجیب ایران آموختند.
امام علی (ع) فرمود: «اَلشَّریفُ کُلُّ الشَّرِیفِ مَنْ شَرَّفَهُ عِلْمُهُ وَ السُّودَدُ کُلُّ السُّودَدِ، لِمَنِ اتَّقی اللهَ رَبَّه»(3)؛ شرافت و سروری حقیقی از آن کسی است که دانشش به او عزت بخشیده و سیادت و سروری حقیقی در حق کسی ثابت است که تقوا پیشه است.
سرآمدی در حوزه‌های گوناگون
سرآمد یعنی برگزیده و برتر و بالاتر از دیگران، این کلیدواژه نیز در بیانیه گام دوم به کار رفته است. مقصود از آن این است که ملت ایران به وسیله این انقلاب شکوهمند در خیلی از زمینه‌ها به سرآمدی رسیده و از سرافکندگی رهیده است.
مقام معظم رهبری حوزه‌های سرآمدی را این‌گونه ترسیم نموده‌اند:
الف: سرآمدی در گسترش خدمات اجتماعی.
ب: سرآمدی در انگیزه‌های جهادی
ج: سرآمدی در جمعیت جوان کارآمد.
متن بیان و کلام این است:
«کشور و ملتی ... سرآمد در گسترش خدمات اجتماعی، سرآمد در انگیزه‌های جهادی میان جوانان، سرآمد در جمعیّت جوان کارآمد و بسی ویژگی‌های افتخارآمیز دیگر که همگی محصول انقلاب و نتیجه جهت‌گیری‌های انقلابی و جهادی است».
در حوزه خدمات اجتماعی کارهای بزرگی صورت گرفته و قدم‌های مهمی برداشته شده است که برای همگان ملموس و محسوس است. خدمات، برق، آب، گاز، مخابرات، جاده، بهداشت و درمان و بسیاری از این گونه خدمات و از آن مهم‌تر روحیه خدمت‌رسانی و به تعبیر مقام معظم رهبری مسابقه در خدمت‌رسانی و نیکوکاری در کشور به اوج رسیده است.
این‌ها همه از برکات انقلاب اسلامی است که مردم را به‌عنوان پایه و زیربنای حکومت به رسمیت شناخته و به نظام «مردم‌سالار» افتخار می‌کند.
«جمهوری اسلامی در شمار موفّق‌ترین حاکمیّتهای جهان در جابه‌جایی خدمت و ثروت از مرکز به همه جای کشور و از مناطق مرفّه‌نشین شهرها به مناطق پایین‌دست آن بوده است. آمار بزرگ راه‌سازی و خانه‌سازی و ایجاد مراکز صنعتی و اصلاح امور کشاورزی و رساندن برق و آب و مراکز درمانی و واحدهای دانشگاهی و سدّ و نیروگاه و امثال آن به دورترین مناطق کشور، حقیقتاً افتخارآفرین است».
بیشتر بخوانید:
تأملاتی پیرامون بیانیه گام دوم انقلاب| بخش چهارم
در حوزه انگیزه‌های جهادی جوانان در بیانیه اشارات و صراحت‌های کلامی رهبری پررنگ و پیمانه است تا آنجا که می‌فرمایند:
«دنیا به جوان ایرانی و پایداری ایرانی و ابتکارهای ایرانی، در بسیاری از عرصه‌ها با چشم تکریم و احترام می‌نگرد. قدر خود را بدانید و با قوّت خداداد، به‌سوی آینده خیز بردارید و حماسه بیافرینید.»
درزمینه کارآمدی جوانان و به‌کارگیری آنان در زمینه‌های اقتصادی، اجتماعی و مدیریتی می‌نویسند:
«ولی اینک مطالبه عمومی من از شما جوانان آن است که این راه را با احساس مسئولیّت بیشتر و همچون یک جهاد در پیش گیرید. ... به پا خیزید و دشمن بدخواه و کینه‌توز را که از جهاد علمی شما به شدّت بیمناک است ناکام سازید.»
در حوزه مدیریتی و کارایی جوانان می‌فرمایند:
«بی‌گمان یک مجموعه جوان و دانا و مؤمن و مسلّط بر دانسته‌های اقتصادی در درون دولت خواهند توانست به این مقاصد برسند. دوران پیشِ رو باید میدان فعّالیّت چنین مجموعه‌ای باشد.»
سبک زندگی
سبک زندگی واژه‌ای است که در این دهه اخیر بیشتر بر سر زبان‌ها افتاد، به‌ویژه بعد از سفر مقام معظم رهبری به استان خراسان شمالی در سال ۱۳۹۱ و طرح مبسوط و مبنایی سبک زندگی اسلامی و فرق آن با سبک زندگی غربی، این موضوع به‌عنوان موضوع کشوری و ملی در محافل و مجالس حوزوی، دانشگاهی و تبلیغی مطرح گردید.
در خراسان شمالی و در جمع پرنشاط جوانان دانشجو و اساتید و فرهیختگان استان، بحث سبک زندگی را به تفسیر کلید زدند و فصل نوینی را در این رابطه در سراسر کشور و در سطح جهان گشودند.
در این سخنرانی تاریخی سبک زندگی غربی را به نقد کشیدند و خروجی آن را تربیت «حیوان سیر و مرفه» دانستند و از سوی دیگر سبک زندگی اسلامی را پرورش «انسان موفق» برشمردند و بن‌مایه‌های فرهنگی پایه‌های این سبک از زندگی را بر سه محور «خردورزی، اخلاق و حقوق» تبیین و ترسیم نمودند. در این سبک زندگی اسلامی سه گونه تربیت وجود دارد؛ «تربیت عقلانی، تربیت اخلاقی و تربیت قانونی».
در مفهوم سبک زندگی فرمودند این نوعی ضرورت است «در هر برداشتی (چه مادی و چه معنوی) از مفهوم توقف‌ناپذیر پیشرفت، سبک زندگی، رفتار اجتماعی و شیوه زیستن اهمیت فراوانی دارد.»
در ادامه به نبایدهایی که در سبک زندگی اسلامی فعلی ما وجود دارد مانند «مسائل خانوادگی، تجرد زیستی، طلاق، کوتاهی در تولید نسل و در مسائل اجتماعی دروغ‌گویی در کسب‌وکار، پرخاشگری و خشونت، اسراف و ...» برشمردند.
و در ترسیم سبک زندگی اسلامی فرمودند:
«در معارف اسلامی، اصطلاح عقل معاش در مفهوم جامع خود، مترادف مفهوم سبک و فرهنگ زندگی است و در قرآن کریم نیز آیات فراوانی در این زمینه وجود دارد.»
و آنگاه به دستاوردهای سبک زندگی غربی اشارت داشتند: «سبک زندگیِ مادیِ شهوت‌آلود گناه آفرین هویت زدایِ ضد معنویت است.» در غرب عادی شدن گناه بزرگ هم‌جنس‌بازی در جامعه و حتی در بین مدیران و مسئولان امر معمولی و عادی تلقی می‌شود زندگی خالی و تهی از معنویت، زندگی حیوانی و چراگاهی بیش نیست، گویی غرب در سبک زندگی دنیا را مرتع برای چریدن می‌شناسد و به تعبیر قرآن «الَّذِینَ کفَرُوا یتَمَتَّعُونَ وَ یأْکلُونَ کما تَأْکلُ الْأَنْعامُ»(4)؛ آنان که کافرند زندگی می‌کنند و می‌خورند مانند چهارپایان.
اما در نگاه اسلام زندگی «متجر» است و امام علی (ع) می‌فرماید: «الدنیا مَسْجِدُ اَحِبّاءِ اللّهِ و متجر اولیاء الله» دنیا محل سجده و عبادت دوستان خداست و مؤمنان در بازار دنیا با سرمایه به تجارت سودمند معنوی می پردازند. قرآن نام «حیات طیبه» و زندگی پاک و پاکیزه را مطرح کرده است.
رهبری در ادامه فرمودند: «ما البته بنای بر غرب‌ستیزی نداریم اما بر اساس بررسی و تحقیق تأکید می‌کنیم که تقلید از غرب، هیچ ملتی را به جایی نمی‌رساند... فرهنگ غرب، اصولاً فرهنگی مهاجم است و به هر دلیلی در هر کشوری رواج یابد به‌تدریج فرهنگ و هویت آن ملت را نابود می‌کند. سیاستمداران غربی با استفاده از این روش، به دنبال سلیقه سازی و ترویج سبک زندگی غربی در جوامع دیگر هستند.»
و در پایان آن سخنان تاریخی در مرکز خراسان شمالی، بجنورد فرمودند:
«انقلاب اسلامی دارای توانایی، ظرفیت و انرژی متراکمی است که می‌تواند همه موانع را از سر راه بردارد و تمدن «ممتاز، متعالی، برجسته و باشکوه» اسلامی را در مقابل چشم همه جانیان برپا سازد.»
بیشتر بخوانید:
بیانیه گام دوم؛ «دایرة‌المعارف» انقلاب اسلامی| بخش پنجم
در بیانیه گام دوم نیز هشدارهایی درزمینه تهاجم سبک زندگی غربی به ارزش‌های دینی و اسلامی دارند و مردم و مسئولان را نسبت به این فرهنگ مهاجم آگاه ساخته‌اند و فرموده‌اند:
«تلاش غرب در ترویج سبک زندگی غربی در ایران، زیان‌های بی‌جبران اخلاقی و اقتصادی و دینی و سیاسی به کشور و ملّت ما زده است؛ مقابله با آن، جهادی همه‌جانبه و هوشمندانه می‌طلبد که باز چشم امید در آن به شما جوان‌ها است.»
و در جای دیگر به سابقه دیرینه غرب در تحمیل سبک زندگی غربی می‌فرمایند:
«دنیای غرب به برکت دانش خود بود که توانست برای خود ثروت و نفوذ و قدرت دویست ساله فراهم کند و با وجود تهیدستی در بنیان‌های اخلاقی و اعتقادی، با تحمیل سبک زندگی غربی به جوامع عقب‌مانده از کاروان علم، اختیار سیاست و اقتصاد آنها را به دست گیرد.»
انتهای پیام/
ابوالقاسم یعقوبی، نماینده ولی فقیه در خراسان شمالی و امام جمعه بجنورد
منابع:
1- وسائل الشیعه، ج 11، باب اول کتاب امر به معروف و نهی از منکر/// 1 مکرر: نهج‌البلاغه، خطبه 4.
2- سوره فاطر، آیه 10.
3- بحارالانوار، ج 75، ص 83.
4- سوره محمد، آیه 12.
