خبرگزاری «حوزه» - بجنورد/ بیانیه گام دوم را می‌توان در یک نگاه کلان «دایرة‌المعارف» انقلاب اسلامی نامید، زیرا در این بیانیه مهم ترین و سرنوشت سازترین حوادث و رخدادهای پیش از انقلاب و شکل‌گیری آن و رخدادهای پس از آن و تحولات تاریخی و تأثیرگذاری آنها در ایران و جهان و نیز معجزات این پدیده بزرگ و برکات و دستاوردهای آن سخن به میان آمده است.
این کمترین بر آن شدم تا با استخراج واژه‌ها و سرفصل‌های این منشور حکیمانه و شرحی اندک بر آنها از این زاویه توجه همگان را به محتوای سرشار از نکته‌های حکیمانه و رهنمودهای راهگشای این بیانیه جلب نمایم.
از این رو در قالب حروف الفبا به شکل موضوعی به موضوعات گوناگون بیانیه اشاره‌ای گذرا خواهم داشت، امید است مورد استفاده و توجه خوانندگان عزیز قرار گیرد.
بخش های اول تا دهم این نوشتار پیش از این ارائه شد آنچه در پی می آید ادامه سخن و سرفصل های مربوط به حرف «ظ» در بیانیه گام دوم انقلاب است.
«ظ»
ظرفیت‌ها، فرصت‌ها و غفلت‌ها
کشور عزیز ما ایران کشوری است دارای ظرفیت‌های گوناگون، این ظرفیت‌ها هرکدام فرصتی است برای توسعه و رشد همه‌جانبه و همه‌سویه، سوگمندانه آن‌گونه که باید و شاید از این ظرفیت‌ها بهره درست و به جا گرفته نشده و چه بسا بر اثر غفلت‌ها و ندانم‌کاری‌ها و ضعف عملکردها این ظرفیت‌ها دست‌نخورده باقی مانده است و فرصت‌ها از دست رفته است.
مقام معظم رهبری با نگاه کارشناسانه و ژرف و همه‌جانبه به این ظرفیت‌ها اشاره کرده و از همگان به‌ویژه جوانان خواسته‌اند این ظرفیت‌ها را تبدیل به بهره‌وری و قرار دادن در مسیر پیشرفت مادی معنوی قرار دهند:
«نکته مهمّی که باید آینده‌سازان در نظر داشته باشند، این است که در کشوری زندگی می‌کنند که از نظر ظرفیّتهای طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است و بسیاری از این ظرفیّتها با غفلت دست‌اندرکاران تاکنون بی‌استفاده یا کم‌استفاده مانده است. همّت‌های بلند و انگیزه‌های جوان و انقلابی، خواهند توانست آنها را فعّال و در پیشرفت مادّی و معنوی کشور به معنی واقعی جهش ایجاد کنند.»
رهبر حکیم انقلاب به این نگاه ژرف و کلان اکتفا نکرده بلکه به مصادیق و مواردی از این ظرفیت‌ها نیز اشاره کرده‌اند که در ادامه به چند محور از آن می‌پردازیم:
الف: ظرفیت انسان‌های مستعد
«مهم‌ترین ظرفیّت امیدبخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی است.»
این ظرفیت مهم و کلیدی را با چند ویژگی برجسته معرفی کرده‌اند:
- امیدبخشی
- پراستعدادی
- کارآمدی
- دارای زیربنای عمیق دینی و ایمانی
هر کدام از این ویژگی‌ها در جای خود سرمایه و پشتوانه بزرگی برای کشور اسلامی به شمار می‌روند که ایشان آنها را به‌روزتر و به ریزتر مطرح نموده‌اند:
«جمعیّت جوان زیر ۴۰ سال که بخش مهمّی از آن نتیجه موج جمعیّتی ایجاد شده در دهه ۶۰ است، فرصت ارزشمندی برای کشور است. ۳۶ میلیون نفر در سنین میانه ۱۵ و ۴۰ سالگی، نزدیک به ۱۴ میلیون نفر دارای تحصیلات عالی، رتبه دوّم جهان در دانش‌آموختگان علوم و مهندسی، انبوه جوانانی که با روحیه انقلابی رشد کرده و آماده تلاش جهادی برای کشورند و جمع چشمگیر جوانان محقّق و اندیشمندی که به آفرینش‌های علمی و فرهنگی و صنعتی و ... اشتغال دارند؛ این‌ها ثروت عظیمی برای کشور است که هیچ اندوخته مادّی با آن مقایسه نمی‌تواند شد.»
ب: ظرفیت‌های مادی کشور
رهبر عزیز و همه سو نگر و آینده بین و امیدوار به رشد و توسعه کشور فهرست طولانی و پرافتخاری از ظرفیت‌های مادی را در بیانیه نام برده‌اند که همچنان بی استفاده و یا کم استفاده باقی مانده است و دست و بازوی فعال و توانمند جوانان باید آنها را به فعلیت و حاصلخیزی و بهره‌برداری برساند.
«فرصت‌های مادّی کشور نیز فهرستی طولانی را تشکیل می‌دهد که مدیران کارآمد و پُرانگیزه و خردمند می‌توانند با فعّال کردن و بهره‌گیری از آن، درآمدهای ملّی را با جهشی نمایان افزایش داده و کشور را ثروتمند و بی‌نیاز و به معنی واقعی دارای اعتماد به نفس کنند و مشکلات کنونی را برطرف نمایند. ایران با دارا بودن یک درصد جمعیّت جهان، دارای ۷ درصد ذخایر معدنی جهان است: منابع عظیم زیرزمینی، موقعیت استثنائی جغرافیایی میان شرق و غرب و شمال و جنوب، بازار بزرگ ملّی، بازار بزرگ منطقه‌ای با داشتن ۱۵ همسایه با ۶۰۰ میلیون جمعیّت، سواحل دریایی طولانی، حاصلخیزی زمین با محصولات متنوّع کشاورزی و باغی، اقتصاد بزرگ و متنوع، بخش‌هایی از ظرفیّتهای کشور است؛ بسیاری از ظرفیّتها دست‌نخورده مانده است. گفته شده است که ایران از نظر ظرفیّتهای استفاده نشده طبیعی و انسانی در رتبهٔ اوّل جهان است.»
با داشتن این ظرفیت‌های موجود و بکر و دست‌نخورده و در عین حال متنوع نباید ایران در برابر تحریم‌ها دست و پایش را گم کند؛ بلکه این ظرفیت‌ها می‌تواند اقتصاد مقاومتی را شکل دهد و ایران اسلامی را با توجه به نعمت‌های خدادادی‌اش در ردیف غنی‌ترین و پیشرفته‌ترین کشورها قرار دهد، از نگاه رهبر معظم راهکار بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها این است:
«بی‌شک شما جوانان مؤمن و پُرتلاش خواهید توانست این عیب بزرگ را برطرف کنید. دههٔ دوّم چشم‌انداز، باید زمان تمرکز بر بهره‌برداری از دستاوردهای گذشته و نیز ظرفیّتهای استفاده نشده باشد و پیشرفت کشور از جمله در بخش تولید و اقتصاد ملّی ارتقاء یابد.»
در منابع دینی نسبت به ظرفیت‌ها و عدم بهره‌گیری درست از آنها آمده است که:
«مَنْ وَجَدَ مَاءً وَ تُرَاباً ثُمَّ افْتَقَرَ فَأَبْعَدَهُ اللَّه»(3)؛ آنکه آب و خاک داشته باشد و فقیر زندگی کند از رحمت خدا به دور است.
این سخن نورانی امام علی(ع) به عدم بهره‌گیری از ظرفیت‌های طبیعی و خدادادی اشاره دارد، ما نباید آنچه خود داریم زبیگانه تمنا کنیم، کشوری که روی گنج‌ها و معدن‌ها نشسته است و از لحاظ موقعیتی در حساس‌ترین جای دنیا قرار گرفته و از نگاه همسایگان با ۶۰۰ میلیون جمعیت روبرو است اگر نتواند گلیم خودش را از آب بکشد باید در مدیریت‌های میدانی و به‌ویژه اقتصادی‌اش تجدیدنظر کند، ضعف‌ها و غفلت‌هایش را شناسایی و آنها را برطرف کند.
یکی از مراجع معظم تقلید در شرح حدیث فوق می‌نویسد:
«مسلمانان جهان باید از تمام منابع مختلف: دامداری، کشاورزی منابع و معادن زیرزمینی، حرفه و صنعت و تجارت برای مبارزه با فقر استفاده کنند، حتی اگر ملتی تنها یکی از این سرمایه‌ها را در اختیار داشته باشد باید به‌وسیله این، خلأ اقتصادی خود را پر کند تا چه رسد به این‌که همه آنها را در اختیار داشته باشد و اگر چنین نکند ملتی نفرین شده و دور از رحمت خدا و روح اسلام خواهد بود، نیاز به دیگران در هر صورت از نظر اسلام زشت و نکوهیده است.»(4)
منابع:
1- سوره فجر، آیات 6 تا 14.
2- انبیاء، آیه 105.
3- یک صد و 10 سرمشق از سخنان حضرت علی (ع)، آیت‌الله مکارم شیرازی، ص 141.
4- همان.
ابوالقاسم یعقوبی، نماینده ولی فقیه در خراسان شمالی و امام جمعه بجنورد
