خبرگزاری «حوزه» بجنورد/ بیانیه گام دوم را می‌توان در یک نگاه کلان «دایرة‌المعارف» انقلاب اسلامی نامید، زیرا در این بیانیه مهم ترین و سرنوشت سازترین حوادث و رخدادهای پیش از انقلاب و شکل‌گیری آن و رخدادهای پس از آن و تحولات تاریخی و تأثیرگذاری آنها در ایران و جهان و نیز معجزات این پدیده بزرگ و برکات و دستاوردهای آن سخن به میان آمده است.
بر آن شدم تا با استخراج واژه‌ها و سرفصل‌های این منشور حکیمانه و شرحی اندک بر آنها از این زاویه توجه همگان را به محتوای سرشار از نکته‌های حکیمانه و رهنمودهای راهگشای این بیانیه جلب نمایم.
از این رو در قالب حروف الفبا به شکل موضوعی به موضوعات گوناگون بیانیه اشاره‌ای گذرا خواهم داشت، امید است مورد استفاده و توجه خوانندگان عزیز قرار گیرد.
بخش های اول تا هجدهم این نوشتار پیش از این ارائه شد آنچه در پی می آید، پایان سخن و سرفصل های مربوط به حروف «ه» و «ی» در بیانیه گام دوم انقلاب است.
«ه»
همت و همت های بلند
یکی از پرکاربردترین واژه‌ها در بیانیه گام دوم کلیدواژه (همت) است. همت یکی از ویژگی‌های انسان‌های بلندنظر و آرمان‌خواه و عاقبت‌اندیش است. آنان که نگاه ژرف دارند و از روزمرگی خود را نجات داده‌اند، همواره به پایان راه می‌اندیشند، قله‌ها را مدنظر دارند و از دون‌همتی و پست‌همتی خود را جدا می‌سازند و دور نگاه می‌دارند؛
امام حسین (ع) که از متعالی‌ترین انسان‌های جامعه بشری است در این زمینه می‌فرماید: «ان الله یحب معالی الامور»(1)؛ خداوند کارهای بزرگ و همت‌های بلند را دوست می‌دارد.
و در جای دیگری می‌فرماید:
«سبقت العالمین الی المعالی بحسن خلیفه و علو همته»(2)؛ من به دو چیز گوی سبقت را درحرکت به‌سوی قله‌ها و والایی‌ها، ربودم 1- حسن خلق و خوی نیک 2- بلندهمتی
اصولاً دین مبین اسلام از انگیزه‌های عالی و هدف‌های متعالی و نگاه‌های بلند و هدف‌های برتر و والاتر، به نیکی یادکرده و آن را ستوده است. مسلمان بلندهمت تن به وضع موجود نمی‌دهد و همواره در پی وضع مطلوب است و خود را به پستی و پشتی گرفتار نمی‌سازد و به‌سوی عزت‌ها و تعالی ها زندگی‌اش را تنظیم می‌کند.
«از میان همه ملت‌های زیر ستم، کمتر ملتی به انقلاب همت می‌گمارد و در میان ملت‌هایی که به خواسته و انقلاب کرده‌اند، کمتر دیده می‌شود که توانسته باشند کار را به نهایت رسانده و به جزء تغییر حکومت‌ها، آرمان‌های انقلابی را حفظ کرده باشند»
در این بیان زیبا و جامع به چندگونه همت عالی و بلند از ملت ایران اشاره شده است:
الف: همت تأسیس نظام اسلامی
ب: همت دفاع و حراست از نظام با تمام وجود
ج: همت تغییر حکومت و ساختار طاغوتی به ساختار اسلامی
د: همت حفاظت از آرمان‌ها در همه شرایط سخت و سهل
«آینده‌سازان در کشوری زندگی می‌کنند که از نظر ظرفیّت‌های طبیعی و انسانی، کم‌نظیر است و بسیاری از این ظرفیّت‌ها با غفلت دست‌اندرکاران تاکنون بی‌استفاده یا کم‌استفاده مانده است. همّت‌های بلند و انگیزه‌های جوان و انقلابی، خواهند توانست آنها را فعّال و در پیشرفت مادّی و معنوی کشور به معنی واقعی جهش ایجاد کنند.»
همت و هوشیاری:
رهبر فرزانه همت و هشیاری و سرعت عمل و ابتکار را به‌عنوان چهار عنصر مؤثر در ادامه راه انقلاب ضروری می‌دانند و می‌فرماید:
«امّا راه طی‌شده فقط قطعه‌ای از مسیر افتخارآمیز به سوی آرمان‌های بلند نظام جمهوری اسلامی است. دنباله این مسیر که به گمان زیاد، به دشواریِ گذشته‌ها نیست، باید با همّت و هشیاری و سرعت عمل و ابتکار شما جوانان طی شود. مدیران جوان، کارگزاران جوان، اندیشمندان جوان، فعّالان جوان، در همه میدان‌های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی و بین‌المللی و نیز در عرصه‌های دین و اخلاق و معنویّت و عدالت، باید شانه‌های خود را به زیر بار مسئولیّت دهند، از تجربه‌ها و عبرت‌های گذشته بهره گیرند، نگاه انقلابی و روحیه انقلابی و عمل جهادی را به کار بندند و ایران عزیز را الگوی کامل نظام پیشرفته اسلامی بسازند.»
هدف عالی و همت بلند رهبری آن است که به «الگوی کامل نظام پیشرفته اسلامی» برسیم، برای رسیدن به الگوی قابل اقتدا و جهانی به چهار عامل پیش برنده نیاز داریم:
1- همت عالی
2- هوشیاری لازم
3- سرعت عمل
4- ابتکار و خلاقیت
و جوانان این چهار ویژگی رادارند و امید است به این مطالبه عالی و بلند رهبری جامه عمل بپوشانند و قله‌های پیشرفت مادی و معنوی را فتح کنند.
«ی»
یأس زدایی و امیدآفرینی
رهبران دینی در سخن و سیره خود بر دو چیز تأکید دارند و توصیه می‌کنند:
1- زدایش ناامیدی
2- آفرینش امیدواری
مردمی که در مسیر تعالی و تکامل دچار یأس و نومیدی شوند راه به‌جایی نمی‌برند و تلاش و کوشش آنان ابتر و ناتمام می‌ماند؛ لکن اگر عنصر امید به جامعه تزریق شود کارهای صعب و سخت آسان می‌شود و بسیاری از اقدامات ناشدنی، شدنی و عملیاتی می‌گردد.
پیامبران و رهبران الهی تمام همّ‌وغمّ و تلاش و تأکیدشان آن بود و هست که در گام نخست ریشه‌های نومیدی را بخشکانند و آن گاه نهال امیدواری را در دل‌وجان رهروان غرس نمایند.
مقام معظم رهبری به‌عنوان یک رهبر ایده آل و اسوه جامع معاصر در این زمینه در بیانیه گام دوم نوشته‌اند:
«نخستین توصیه من امید و نگاه خوش‌بینانه به آینده است. بدون این کلید اساسیِ همه قفلها، هیچ گامی نمی‌توان برداشت. آنچه میگویم یک امید صادق و متّکی به واقعیّتهای عینی است. اینجانب همواره از امید کاذب و فریبنده دوری جسته‌ام، امّا خود و همه را از نومیدی بیجا و ترس کاذب نیز بر حذر داشته‌ام و بر حذر می‌دارم. در طول این چهل سال -و اکنون مانند همیشه- سیاست تبلیغی و رسانه‌ای دشمن و فعّال‌ترین برنامه‌های آن، مأیوس‌سازی مردم و حتّی مسئولان و مدیران ما از آینده است. خبرهای دروغ، تحلیل‌های مغرضانه، وارونه نشان دادن واقعیّتها، پنهان کردن جلوه‌های امیدبخش، بزرگ کردن عیوب کوچک و کوچک نشان دادن یا انکار محسّنات بزرگ، برنامه همیشگی هزاران رسانه صوتی و تصویری و اینترنتی دشمنان ملّت ایران است؛ و البتّه دنباله‌های آنان در داخل کشور نیز قابل مشاهده‌اند که با استفاده از آزادی‌ها در خدمت دشمن حرکت می‌کنند. شما جوانان باید پیش‌گام در شکستن این محاصره تبلیغاتی باشید. در خود و دیگران نهال امید به آینده را پرورش دهید. ترس و نومیدی را از خود و دیگران برانید. این نخستین و ریشه‌ای‌ترین جهاد شما است.»
دو نکته کاربردی و کلیدی در این نگاه ژرف رهبری قابل‌توجه است:
1- امید و نگاه خوش‌بینانه کلید همه قفل‌هاست.
2- گسترش امید و مبارزه با نومیدی ریشه‌ای‌ترین جهاد است.
یأس و امید دو عامل به هم پیوسته‌ای هستند که مکمل وجود و هموارکننده سختی زندگی انسان در مسیر رویش و رشد بشمار می‌روند:
- یأس از بیگانه و امید به خود
- یأس از شکست و امید به پیروزی
- یأس از وابستگی، امید به ایستادگی
- یأس از تأثیر تحریم، امید به رونق تولید
- یأس از سبک زندگی غربی، امید به سبک زندگی اسلامی و دینی
- یأس از کفار، امید به مبادی غیبی و اولیای الهی
- یأس از نفوذ و نفاق امید به بصیرت و وفاق
قرآن می‌فرماید:
«یا بَنِی اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ یوسُفَ وَأَخِیهِ وَلَا تَیأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا ییأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکافِرُونَ»(3)
(یعقوب گفت) ای فرزندان بروید و از حال یوسف و برادرش تحقیق و تفحص کنید و از رحمت الهی نومید نباشید که هرگز جز مردم کافر از رحمت خدا نومید نمی‌گردد.
این آیه روح آدمی را از امید و تلاش و شور و زندگی سرشار می‌کند و به عبارتی می‌گوید «در ناامیدی بسی امید است پایان شب سیه سفید است»
هان مشو نومید چون واقف نئی از سر غیب/ باشد اندر پرده، بازی‌های پنهان غم مخور (حافظ)
به راه بادیه رفتن به از نشستن باطل/ که گر مراد نیابم به‌قدر وسع بکوشم (سعدی)
مرد غرقه گشته جانی می‌کند/ دست را در هر گیاهی می‌زند
تا کدامش دست گیرد در خطر/ دست و پایی می‌زند از بیم سر
دوست دارد یار این آشفتگی/ کوشش بیهوده به از خفتگی
اندرین ره می تراش و می‌خراش/ تا دم آخر دمی فارغ مباش
انتهای پیام/
ابوالقاسم یعقوبی
منابع:
1- مجموعه آثار شهید مطهری، ج 7، ص 45.
2- موسوعه کلمات الامام الحسین، ص 842.
3- سوره یوسف، آیه 87.
