به گزارش خبرگزاری حوزه، کتاب «آداب معاشرت» به قلم آقایان «سید محمد مقدس نیا» و «محمد مهدی محمدی» به ابعاد مختلف معاشرت در موضوعات گوناگون پرداخته است که در شماره های مختلف تقدیم نگاه شما خوبان خواهد شد.

* جایگاه حسن خلق در اسلام

دیـن مـقـدس اسلام، همواره پیروان خود را به نرمخویی و ملایمت در رفتار با دیگران دعوت می کند و آنان را از درشتی و تندخویی بازمی دارد.

قرآن کریم در ستایش پیغمبر اکرم صلی اللّه علیه و آله می فرماید:

اِنَّکَ لَعَلی خُلُقٍ عَظیمٍ/ بدرستی که تو به اخلاق پسندیده و بزرگی آراسته شده ای. (۹)

حـُسـن خـلق و گـشـاده رویـی از بـارزترین صفاتی است که در معاشرت های اجتماعی باعث نفوذ مـحـبـّت شـده و در تـأثیر سخن اثری شگفت انگیز دارد. به همین جهت خدای مهربان، پیامبران و سـفـیـران خـود را انـسـانهایی عطوف و نرمخو قرار داد تا بهتر بتوانند در مردم اثر گذارند و آنان را به سوی خود جذب نمایند.

این مردان بزرگ برای تحقّق بخشیدن به اهداف الهی خود، بـا بـرخـورداری از حُسن خُلق و شرح صدر، چنان با ملایمت و گشاده رویی با مردم روبه رو مـی شـدنـد کـه نـه تـنـهـا هـر انسان حقیقت جویی را به آسانی شیفته خود می ساختند و او را از زلال هدایت سیراب می کردند، بلکه گاهی دشمنان را نیز شرمنده و منقلب می کردند.

مـصـداق کـامـل ایـن فضیلت، وجود مقدّس رسول گرامی اسلام صلی اللّه علیه و آله است.

قرآن کـریـم، ایـن مزیّت گرانبهای اخلاقی را عنایتی بزرگ از سوی ذات مقدس خداوند دانسته، می فرماید:

(فـَبـِمـا رَحـْمـَةٍ مـِنَ اللّهِ لِنـْتَ لَهـُمْ وَ لَوْ کـُنـْتَ فـَظـّاً غـَلیـظَ الْقـَلْبِ لاَ نـْفـَضُّوا مـِنـْ حَوْلِکَ) (۱۰)

در پـرتـو رحـمـت و لطـف خـدا بـا آنـان مـهـربـان و نـرمـخـو شـده ای و اگـر خـشـن و سنگدل بودی، از گردت پراکنده می شدند.

بـسـیار اتفاق می افتاد که افرادی با قصد دشمنی و به عنوان اهانت و اذیّت به حضور ایشان مـی رفـتـنـد، ولی در مـراجـعـت مـشـاهـده مـی شـد کـه نـه تـنـهـا اهـانـت نـکـرده انـد، بـلکـه بـا کـمـال صـمـیمیّت اسلام را پذیرفته و پس از آن رسول اکرم صلی اللّه علیه و آله محبوبترین فرد در نزد آنان به شمار می رفت.

ارزشـی که اسلام برای انسان خوشرفتار قائل است، تنها به مؤمنان محدود نمی شود، بلکه غـیـر آنـان نـیـز اگـر ایـن فـضیلت را دارا باشند، از مزایای ارزشی آن بهره مند می شوند.

در تاریخ چنین آمده است:

عـلی عـلیـه السـلام از سـوی پـیـامـبـر خدا صلی اللّه علیه و آله مأمور شد تا با سه نفر که برای کشتن ایشان همپیمان شده بودند، پیکار کند. آن حضرت، یکی از سه نفر را کشت و دو نفر دیـگـر را اسـیر کرد و خدمت پیامبرخدا(ص) آورد.

پیامبر(ص)، اسلام را بر آن دو عرضه کرد و چـون نـپـذیـرفـتـنـد، فـرمـان اعـدام آنـان را بـه جـرم تـوطـئه گـری صـادر کـرد. در ایـن هنگام جـبـرئیـل بـر رسـول خـدا (ص) نـازل شـد و عـرض کـرد: خـدای مـتـعال می فرماید، یکی از این دو نفر را که مردی خوش خلق و سخاوتمند است، عفو کن. پیامبر نـیـز از قـتل او صرف نظر کرد، وقتی علّت عفو را به فرد مزبور اعلام کردند و دانست که به خـاطـر داشـتـن ایـن دو صـفـت نـیـکـو مـورد عـفـو الهـی واقـع شـده، شهادتین را گفت و اسلام آورد.

رسول خدا (ص) درباره اش فرمود:

«او از کسانی است که خوشخویی و سخاوتش او را به سمت بهشت کشانید». (۱۱)

پی نوشت ها:

۹- قلم (۶۸)، آیه ۴

۱۰- آل عمران (۳)، آیه ۱۵۹

۱۱- بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۳۹۰