به گزارش خبرگزاری حوزه،  پاسخ به سؤالات و شبهات موجود در جامعه از وظایف مراکز حوزوی و دینی است که این خبرگزاری در شماره های گوناگون به ارائه برخی از پرسش ها و شبهات و پاسخ های آن، برگرفته از «مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم» خواهد پرداخت.

- سؤال

چرا خداوند متعال بهشت را هشت طبقه و جهنم را هفت طبقه قرار داده است؟

- پاسخ

باید گفت که علت خیلی از احکام و افعال خدا بر ما پوشیده است و عقل در می‎یابد که نمی‎تواند به آن‎ها دست یابد و نیازمند به راهنما دارد.

عقل ما تنها کلیات را می‎فهمد؛ مثلاً می‎فهمد که خدایی هست و شکر او واجب است و لازم است که او حکیم باشد و همین که عقل پی می‎برد که خداوند حکیم است می‎فهمد که تمام سخنان و افعال او از روی حکمت و دلیل هستند و کار بیهوده انجام نمی‎دهد، فلذا عقل در مقابل افعال الهی سر تعظیم فرود می‎آورد. عقل انسان خود می فهمد که در جزئیات دین مثل این که چرا نماز صبح دو رکعت است و... درکی ندارد و نمی تواند مستقلا و بدون وحی به این گونه امور پی ببرد «چنان که خواجه نصیر طوسی و دیگران تصریح کرده‎اند که درجزئیات نمی‎توان برهان عقلی اقامه کرد».[۱]

نکته قابل ذکر این است که گاهی وحی همان مسائل جزئی را برای ما تشریح و توضیح می‎دهد و گاهی به جزئی از علت حکم نیز اشاره کرده است مثلاً در قرآن آمده است که: «خوردن شراب باعث دشمنی می‎شود»[۲] در این جا به یکی از علل حرمت شراب و خواص آن اشاره شده است.

حال در مورد سؤال فوق باید عرض کنیم که با عقل نمی‎توان فهمید که چرا جهنم هفت درب و بهشت هشت درب دارد چون از جزئیات دین است و عقل نیز این را درک نمی‎کند.

در احادیث و بعضی از آیات قرآن توضیحی دربارة این سؤال داده شده است، مثلاً درقرآن آمده است: «برای جهنم هفت در وجود دارد»[۳] از امیر المؤمنین روایت شده که «جهنم هفت در یعنی هفت طبقه دارد که روی یکدیگر قرار دارند».[۴] «باز در کتاب در المنثور از پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ روایت شده که فرمودند: برای بهشت هشت در و برای جهنم هفت در است».[۵] «در آیة ۴۴ از سورة حجر آمده که جهنم هفت در دارد و این تعدد درها مانند درهای بهشت اشاره به عوامل گوناگونی است که انسان را به جهنم می‎کشاند. هر نوع از گناهان دری محسوب می‎شود.

 قابل توجه این که در حدیث امام باقر ـ علیه السّلام ـ می‎خوانیم: «بهشت هشت در دارد»[۶] در حالیکه آیه فوق می‎گوید: «جهنم هفت در دارد، این تفاوت اشاره به این است که هر چند درهای ورود به بدبختی وعذاب فراوان باشد، ولی با این حال درهای وصول به سعادت و خوشبختی از آن افزون‎تر است».[۷] «و رحمت خدا بر غضب او پیشی می‎گیرد؛ یا من سبقَتْ رحمته غضبه (جوشن کبیر) [۸]

علامه طباطبایی(ره) می‎فرماید: در این که جهنم هفت باب دارد به خاطر این است که عذاب جهنم هفت نوع است و هر نوعی هم متناسب با اشخاص مربوط به آن است. لازمه این مطلب این است که گناهانی که باعث ورود به جهنم می‎شوند هفت نوع هستند. [۹]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. معاد در قرآن، حسین مظاهری، ص ۲۰۹، چ هفتم، ناشر انتشارات شفق.

۲. فروغ تجلی (حدیث معراج)، ص ۱۰۹، ترجمه: سید امیر معصومی، چ اوّل، ۷۶، انتشارات حدیث.

۳. در دیگر تفاسیر ذیل آیة ۴۴ سوره حجر و ۲۳ از سورة رعد (تفسیر نمونه، کشاف، جامع الجوامع و...).

۴. هشتاد درس از بحث معاد، علی عراقچی همدانی، چ اوّل، ناشر: انتشارات اوج.

پی نوشت ها:

[۱] . جوادی آملی، عبدالله، دین شناسی، نشر اسراء، چاپ اول، ۱۳۸۱، ص ۱۷۲.

[۲] . مائده/ ۹۱.

[۳] . حجر/ ۴۴.

[۴] . طباطبایی‌، سید محمد حسین، ترجمه المیزان، نشر بنیاد علمی و فکری علامه، ج ۱۳، ص ۱۹۱.

[۵] . همان، ج ۱۲، ص ۲۵۹.

[۶] . خصال صدوق، ابواب ثمانیه، به نقل از تفسیر نمونه، ج ۱۱، ص ۷۷.

[۷] . مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، چاپ نهم، نشر دار الکتب الاسلامیه، ج ۱۱، ص ۷۷ ـ ۷۸.

[۸] . همان، ج ۱۰، ص ۱۹.

[۹] . طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، بیروت، ناشر مؤسسه الاعلمی، چاپ دوّم، ج ۱۲، ص ۱۷۰.