چهارشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۳ |۴ جمادی‌الاول ۱۴۴۶ | Nov 6, 2024
بهشت و جهنم

حوزه/ قرآن می‎گوید وسعت بهشت به اندازة وسعت آسمانها و زمین است به خاطر آن است که انسان چیزی وسیعتر از آسمان و زمین نمی‎شناسد تا مقیاس سنجش قرار داده شود، لذا قرآن برای این که وسعت و عظمت بهشت را ترسیم کند آن را به پهنه آسمان‎ها و زمین تشبیه کرده است.

به گزارش خبرگزاری حوزه پاسخ به سؤالات و شبهات موجود در جامعه از وظایف مراکز حوزوی و دینی است که این خبرگزاری در شماره های گوناگون به ارائه برخی از پرسش ها و شبهات و پاسخ های آن، برگرفته از «مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم» خواهد پرداخت.

- سؤال

مکان بهشت و جهنم در کجاست؟

- پاسخ

بهشت و دوزخ در باطن و درون این جهانند. ما این آسمان و زمین و کرات مختلف را با چشم خود می‎بینیم امّا عوالمی که در درون این جهان قرار دارند نمی‎بینیم و اگر دید و درک دیگری داشتیم هم اکنون می‎توانستیم آنها را ببینیم چنانچه در این عالم موجودات بسیاری هستند که امواج آنها با چشم ما قابل درک نیستند، همچنین ملکوت و باطن عالم دنیا برای ما قابل درک نیست چنانچه قرآن می فرماید: «کَلاَّ لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْیَقِینِ لَتَرَوُنَّ الْجَحِیمَ» اگر علم الیقین داشتید، دوزخ را مشاهد می‎کردید ...

از پاره‎ای از احادیث استفاده می‎شود که بعضی از مردان خدا درک و دیدی در این جهان داشتند که بهشت و دوزخ را نیز با چشم حقیقت می‎دیدند. برای این موضوع می‎توان مثالی ذکر کرد: فرض کنید فرستندة نیرومندی در یک نقطه زمین وجود داشته باشد که به کمک ماهواره‎های فضائی امواج آن به سراسر زمین پخش شود و به وسیلة آن نغمة دل انگیز تلاوت قرآن با صدائی فوق العاده دلنشین و روح‎پرور در همه جا پخش گردد، و در نقطه دیگری از زمین فرستنده دیگری با همان قدرت وجود داشته باشد که صدائی فوق العاده گوش خراش و ناراحت کننده روی امواج دیگری در همه جا پراکنده شود.

هنگامی که ما در یک مجلس عادی نشسته‎ایم صدای گفتگوی اطرافیان خود را می‎شنویم امّا از آن دو دسته امواج «روح‎پرور» و «آزار دهنده» که در درون محیط ما است و همه جا را پر کرده است هیچ خبری نداریم، ولی اگر دستگاه گیرنده‎ای می‎داشتیم که موج آن با یکی از این دو فرستنده تطبیق می‎کرد فوراً در برابر ما آشکار می‎شدند امّا دستگاه شنوائی ما در حال عادی ازدرک آنها عاجز است.

عالم آخرت و بهشت و دوزخ، محیط بر این عالم هستند، و به اصطلاح این جهان در شکم و درون آن جهان قرار گرفته، درست همانند عالم جنین که در درون عالم دنیا است، زیرا می‎دانیم عالم جنین برای خود عالم مستقلی است، امّا جدای از این عالمی که در آن هستیم نیست، بلکه در درون آن واقع شده است، عالم دنیا نیز نسبت به عالم آخرت، همین حال را دارد، یعنی در درون آن قرار گرفته است.

اگر می‎بینیم قرآن می‎گوید وسعت بهشت به اندازة وسعت آسمانها و زمین است به خاطر آن است که انسان چیزی وسیعتر از آسمان و زمین نمی‎شناسد تا مقیاس سنجش قرار داده شود، لذا قرآن برای این که وسعت و عظمت بهشت را ترسیم کند آن را به پهنه آسمان‎ها و زمین تشبیه کرده است، و چاره‎ای غیر از این نبوده، همانطور که اگر کودکی که در شکم مادر قرار دارد عقل می‎داشت و می‎خواستیم با او سخن بگوئیم باید با منطقی صحبت کنیم که برای او در آن محیط قابل درک باشد.

از آنچه گفتیم پاسخ این سؤال نیز روشن شد که اگر وسعت بهشت به اندازه زمین و آسمان‎ها است پس دوزخ کجاست؟ زیرا طبق نظر اوّل دوزخ نیز در درون همین جهان قرار گرفته و وجود آن در درون این جهان منافاتی با وجود بهشت در درون آن ندارد (همان‎طور که در مثال امواج فرستندة صوتی ذکر شد) و امّا طبق پاسخ دوّم که بهشت و دوزخ محیط بر این جهان باشند جواب باز هم روشنتر است زیرا دوزخ می‎تواند محیط بر این جهان باشد و بهشت محیط بر آن، و از آن هم وسیع‎تر. [۱]

جایگاه بهشت برای انسانی که در نشئه مادة عنصری زندگی می‎کند و بسیاری از داوری‎ها و انتظارات او صبغة عنصری و مادی دارد. برای هر چیز، جا و مکان مادی تصور می‎کند و فرایند همه چیز را در راستای زمان و مکان طبیعی می‎نگرد.

حال اگر از او پرسیده شود جای مسئلة ۴ = ۲ + ۲ کجاست؟ خواهد گفت برای این مسائل جائی نیست اساساً علوم و دانش‎های بشری ذاتاً مجرد از ماده است و زمان و مکان ندارد و از جان انسان بیرون نیست ـ بهشت و جهنم نیز از محدودة تاریخ دنیایی و زمان و مکان خارج است و قبل، بعد. کی و کجای دنیوی بر نمی دارد، ....

بنابراین دیدگاه نباید بهشت و جهنم و بسیاری از معارف قطعی اسلام را در چارچوب زمان و مکان دنیایی ارزیابی کرد. آنها آسمانی است و اندیشة آسمانی می‎طلبد و برای نامحرمان هرگز درهای آسمان گشوده نخواهد شد، .... مراد از آسمان‎ها همان مقام یا مقام‎های عالی انسانیت است که بهشت را در خود جای داده است، [۲]...

مشهور بین متکلمین  این است که بهشت در آسمان‎ها و زیر عرش قرار دارد امّا جهنم زیر طبقات زمین می‎باشد.

از خواجه نصیر طوسی نقل شده که از مکان بهشت و جهنم اطلاع نداریم امّا ممکن است از آیه (عندها جنة المأوی) عند سدره المنتهی استفاده شود در آسمان‎ها است و هم‎چنین از (و فی السماء رزقکم و ما توعدون) [۳]

در کتاب گرانسنگ بحارالانوار می‎فرمایند: دلیل روشنی در رابطه با مکان بهشت و جهنم نداریم. اکثر بزرگان می‎گویند در بالای آسمان‎ها و زیر عرش قرار دارد زیرا که خداوند می‎فرمایند: «عند سدرة المنتهی عندها جنة المأوی» و پیامبر فرموده: سقف بهشت عرش خداوند است و امّا جهنم زیر طبقات زمین است؛ امّا خود علامة مجلسی می‎فرمایند: حق این است که بگوییم علم اینها در انحصار خداوند است ما نمی‎دانیم. [۴]

و هم‎چنین سعدالدین تفتازانی می‎فرمایند: ما قطع نداریم به مکان بهشت و جهنم ولی اکثر علما می‎گویند بهشت در بالای آسمان‎ها و جهنم در زیر طبقات زمین قرار دارد. [۵]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. تفسیر نمونه، آیة الله مکارم و عده‎ای از نویسندگان، تهران، دارالکتب الاسلامیة، جلد ۳، ذیل آیه ۱۳۴، سورة آل عمران.

۲. معاد و جهان پس از مرگ، آیه الله مکارم شیرازی، قم، انتشارات هدف، ص ۳۹ و بعد از آن.

۳. تاریخ جهنم، جورج مینوا، ترجمه حسین علی عربی، قم، ناشر مؤسسه پژوهش امام خمینی، ۱۳۷۹.

پی نوشت ها:

[۱] . مکارم شیرازی، ناصر و عده‎ای از نویسندگان، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، ج۳، ذیل آیه ۱۳۴، سورة آل عمران.

[۲] . جوادی آملی، عبدالله، معاد در قرآن، قم، نشر اسراء، چاپخانه اسوه، ۱۳۸۱، ج ۵، ص ۲۴۲ ـ ۲۴۴.

[۳] . سبحانی، جعفر، محاضرات فی الالهیات، قم، انتشارات جامعه مدرسین، ص ۶۶۸.

[۴] . مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفا، ج ۸، ص ۲۰۶.

[۵] . تفتازانی، شرح المقاصد، عالم الکتب، بیروت، جزء ۵، ص ۱۱۲.

ارسال نظر

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha

نظرات

  • اعظم طباطبائی IR ۱۶:۱۴ - ۱۳۹۹/۰۳/۱۱
    6 3
    باسلام بهشت بالای هفت آسمان است .
    • QA ۲۰:۲۶ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۲
      13 5
      باسلام وعرض ادب دنبال بهشت یا جهنم نباشیم عقل ما نمیرسه باید بدونیم که الله هست وهرچی گفته درسته ما فقط باید انسان باشیم وبس وگرنه الله تبارک وتعالی بشرهایی زیادی خلق کرده است . انسان بودن وبنده بودن مهم هست نه جهنمو بهشت
  • شهرام IR ۱۹:۳۱ - ۱۳۹۹/۰۴/۲۱
    6 5
    بنام خداوند مال حرام نخوریدنماربخوانیدگناه نکنیدببین واردبهشت میشی یانه این وامی که سودداردومابدون هیچ کاری میگیریمش ازنظرامام خمینی وایت الله بهجت حرام
  • احسان فرامرزی IR ۲۲:۱۵ - ۱۳۹۹/۱۱/۰۲
    3 2
    حتما همین طور هست که مثال زدید.ما هم بر همین نظر هستیم و شما مثال بسیار خوبی زدید.به نظر ما در مورد حواس دیگر هم مثل همین مثال بالا در مورد فرکانس شنیداری ، میباشد. یعنی بهشت با این لامسه و چشم دنیایی لمس و دیده نمیشود ولی حتی شدیدتر و خیلی شدیدتر و محیط تر از ماده ی دنیایی وجود دارد .و لا شک فیه .با تشکر از نظریه ی دقیق و قانع کننده تان.یا علی
  • ستایش عباسی IR ۱۵:۱۰ - ۱۳۹۹/۱۱/۱۹
    3 0
    واقعا عالیه لطفا تصاویر بیشتری در باره بهشت بگذارید
  • ستایش عباسی IR ۱۵:۱۰ - ۱۳۹۹/۱۱/۱۹
    5 2
    واقعا عالیه لطفا تصاویر بیشتری در باره بهشت بگذارید
  • 09045242920 IR ۱۰:۲۵ - ۱۴۰۰/۰۱/۰۵
    6 0
    ایا‌تا‌بهال‌در‌این‌دنیا‌ادمایی‌هستند که‌اثری‌از‌جهنم‌دیده‌باشند؟
  • محمد IR ۱۹:۰۷ - ۱۴۰۰/۰۳/۱۴
    10 2
    حتی برزخ بهشت و برزخ جهنم جدا از یکدیگرند مثلا در قرآن خداوند مهربان فرموده عیسی را به بالا بردم که پیامبر و فرد بهشتی است و در جایی دیگر از قرآن فرموده اند هر کس با کردار زشتش برای انسانها نقشه بکشد همه آنها را به درون زمین فرو میبرم پس برزخ جهنمیان درون و زیر زمین است در تاریکی و آتش حالا اگر تجربه های نزدیک به مرگ را ببینید آن کس که مثلا خودکشی کرده هیچ گاه نمیگوید به بالا کشانده شدم میگوید درون زمین فرو رفتم و در تاریکی بودم و فرد خوب میگوید به طرف بالا رفتم
    • زهرا IR ۱۳:۲۷ - ۱۴۰۲/۰۱/۲۲
      2 0
      بله کسانی که آدم هایی خیلی بد هستند جهنمی هستند میبینند.
  • ت IR ۱۷:۱۴ - ۱۴۰۰/۰۳/۲۳
    2 0
    اصلا ربطی به این عالم نداره و واقعا موتاه فکرانه ایت که بگیم دور این عالمه خدا قادر به خلق عوالم است و بهشت و جهنمش هم مربوط به اون عالمه نه این دنیا
  • حسن متین IR ۱۹:۲۰ - ۱۴۰۰/۰۳/۲۵
    2 5
    : سلام دوستان خیلی ها نظر من را درخصوص ریسی خواسته بودند درپی استخاره برای رییسی این جواب استخاره آمد جواب استخاره خیلی خوب است در هر صورت ما پیروز انتخابات هستیم ولی رای تو مهم است صبح پیروزی نزدیک است آل عمران وَلَئِن مُّتُّمْ أَوْ قُتِلْتُمْ لَإِلَى اللَّهِ تُحْشَرُونَ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ ﻳﺎ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮﻳﺪ ، ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺧﺪﺍ ﻣﺤﺸﻮﺭ ﺧﻮﺍﻫﻴﺪ ﺷﺪ .(١٥٨)
  • آنسوا GB ۲۱:۳۳ - ۱۴۰۰/۰۴/۱۵
    6 0
    با عرض سلام و تقدیم احترام ، تا انسان به اصطلاح خردمند نتواند تصور روشنی از مفاهیم نامتناهی ؛ بیکرانی و بینهایت داشته باشد، هرگز قادر نخواهد بود که تصور روشنی از خود ؛ انسان ؛ جهان و خدا و حکمت الاهی داشته باشد. بینهایت به یک دلیل بسیار ساده نمیتواند دارای یک مرکزیت واحد و یگانه و منحصر بفرد باشد ، زیرا مرکز داشتن هرچیزی نشانه بارز و آشکار متناهی و محدود بودن آن چیز می باشد. اما بینهایت میتواند دارای مراکز بیشمار محلی و منطقه ای باشد. این دلیل ساده اثبات هندسی وجود جهان های موازی و بیشمار در پهنه بیکرانی و بینهایت می باشد. دلیل دوم : بینهایت هرگز قادر نخواهد بود که از یک حالت کلی به یک حالت کلی دیگر بطور کامل تحول یابد، زیرا برای این کار به بینهایت زمان نیازمند خواهد بود. لذا از طرف خداوند متعال تقسیم هستی و وجود بیکران و بینهایت خویش به هستی ها و وجود های محدود و متناهی یک ضرورت مطلق بوده است. نتیجه اینکه " کثرت پایان ناپذیر ماورایی " هرگز به پایان نخواهد رسید مگر اینکه خداوند بخواهد و اراده نماید و عمل تقسیم را پایان بخشد که احتمال آن نزدیک به صفر خواهد بود. مفید تر خواهد بود که در عصر جدید از زاویه دید علوم طبیعی و تجربی و ریاضیات محض به خداوند بنگریم و به آیات و روایات و احادیث انبیاء و اولیاء اکتفا نکنیم که سَفَر آفرینش بسیار بتوان بسیار دور و دراز و طولانی است و قلندران و رندان علم و صنعت در طول سفر همیشه بیدار و آگاه و هوشیار.
    • برجی IR ۱۰:۰۶ - ۱۴۰۰/۰۵/۲۵
      8 1
      ما وقتی میمریم پیکرمان میماند اما روحمان جدا ازبدن میشود و چیز های که خداوند در قران گفته بیش از تسورات مااست و بهشت در زمین واسمان نیست
  • محسن IR ۱۶:۲۷ - ۱۴۰۰/۰۴/۱۷
    1 0
    لااله الا الله
  • IR ۱۰:۲۷ - ۱۴۰۰/۰۷/۰۴
    2 0
    قران میفرماید که اتش جهنم از بدن انسانها وسنگهای مذاب تشکیل شده انسانهای که جهنمی اند زمانی که قیامت برپا میشود ویکی از نشانه های ان که کوهها فرو میریزندهمچون پشم شتران زرد است که همان شرارهای اتش فشانهاستدر درون قبرها با مواد اتشفشان در اتش جهنم که همانا مرکز زمین است ونیز خدا هر چه بخوایم به ما خواهد دادودنیا را به دنیا پرستان خواهد داد
  • علیرضا IR ۱۷:۳۹ - ۱۴۰۰/۱۱/۰۲
    2 0
    سیارات غیر قابل سکونت ،وحشتناک است ، محیط اسیدی و داغ ناهید و سوزان عطارد و یا خشکی مریخ و سرمای اورانوس همه زجر آور است و اگر از خورشید و گرمای وحشتناک آنان بگذریم سیاه چاله ها که ستارگان را می بلعند و تبدیل به پرتوی گاما می کند بسیار وحشتناک تر هستند ، خلاصه برای جهنم همین ها کافی است و بسیار وحشتناک تر از اعماق زمین است ، حالا حقیقت جهنم را خدا می داند و اگر خدا بخواهد بسیاری از سیاره ها قابل سکونت و پر نعمت میشود پس ببینید اگر خدا بخواهد تا چه حد وسعت بهشت بزرگ میشود
  • علی.فیروزمهر NL ۱۲:۰۳ - ۱۴۰۰/۱۲/۱۴
    1 0
    نظری.ندارم
  • 3875727241 IR ۱۷:۲۱ - ۱۴۰۰/۱۲/۲۱
    2 0
    بهشت و جهنم ربطی به این عالم ندارند و بهشت بسیار بزرگ است
  • رضا IR ۱۶:۵۲ - ۱۴۰۱/۰۱/۰۷
    0 1
    بهشت هشت در دارد واز آنجا که آسمانها هفت در دارد شاید اشاره آن یک در به خواست خداوند واراده اوست آنجا که می فرماید ذالک فضل الله یوتیه من یشا
  • محمد IR ۱۷:۱۶ - ۱۴۰۱/۰۱/۳۰
    3 1
    کاش هیچ وقت نمیمردیم حس بدی داره
  • محمد IR ۱۴:۱۵ - ۱۴۰۱/۰۹/۱۸
    1 1
    با سلام ب نظرم هر آسمان بالاتر و یا هر عالم والاتر شامل مجموعه پایین تر از خود نیز میشود عالم رحم مادر ، به جنین اگر گفته شود عالم بعدی بسیار بزرگ و شامل خانه و کوه و باغ و ... می‌باشد حال اینکه هرچند رحم مادر به نسبت دنیا بسیار کوچک است ولی خود نیز در محیط و مکان و زمان این دنیا قرار گرفته است و در نهایت همین تحلیل و همین نسبت به آسمان های دوم ، سوم ، ... هفتم احتمالا صدق کند هرچند در نهایت این عالم مادی و هفت آسمان ، جهان ابدیت و بینهایت خارج از زمان و مکان گسترش یافته است.
  • رضا IR ۱۷:۰۸ - ۱۴۰۱/۱۰/۱۶
    2 0
    درقران‌گفته جهنمیان‌بابهشتیان صحبت میکنندپس‌نزدیک‌هم هستند
  • مجروح IR ۲۱:۳۶ - ۱۴۰۱/۱۱/۱۹
    2 0
    از مرگ نمی‌ترسم از روبرویی باخدا شرم می کنم
  • Parham IR ۱۱:۰۰ - ۱۴۰۲/۰۲/۲۷
    0 0
    جهنم چرا درختش مشکی هست؟
  • مهدی IR ۲۲:۲۰ - ۱۴۰۲/۰۸/۱۰
    1 0
    بهشت و جهنم ربطی به این عالم ندارن
  • مانی IR ۰۰:۰۵ - ۱۴۰۲/۱۱/۲۷
    1 0
    بله