به گزارش خبرگزاری حوزه،  پاسخ به سؤالات و شبهات موجود در جامعه از وظایف مراکز حوزوی و دینی است که این خبرگزاری در شماره های گوناگون به ارائه برخی از پرسش ها و شبهات و پاسخ های آن، برگرفته از «مرکز مطالعات و پاسخگویی به شبهات حوزه علمیه قم» خواهد پرداخت.

- سؤال

نشانه‎های دوزخیان و فردوسیان در روی زمین و بین ما چیست؟

- پاسخ

بهشت و دوزخ سرمنزل و مقصود همة انسان‎هایی است که گام در این دنیا می‎گذارند و پس از گذر از این محل عبور عدّه‎ای وارد بهشت و عدّه‎ای وارد دوزخ می‎شوند.

بهشت و دوزخ، جایگاهی است که انسان بدون علت وارد آن نمی‎شود بلکه بذر آن دو در دنیا کاشته می‎شود شرط اساسی آرمیدن در سایة لطف حق در بهشت، ایمان به خدای متعال و ربوبیت تکوینی و تشریعی او است که مستلزم اعتقاد به معاد و نبوت می‎باشد.

این ایمان، نهال تکامل حقیقی انسان است که اعمال خداپسندانه بسان شاخ و برگ‎هایی است که از آن می‎روید و میوه‎اش سعادت ابدی است که در جهان آخرت ظاهر می‎گردد. پس اگر کسی بذر ایمان را در دل خود نیفشاند و این نهال پربرکت را غرس نکند و به جای آن بذر زهرآگین کفر و عصیان را در دلش بپاشد، استعداد خدادادش را ضایع کرده و درختی را به بار آورده که میوه آن زقّوم دوزخی خواهد بود، چنین کسی راهی به سوی سعادت ابدی نمی‎برد و تأثیر کارهای نیکش از مرز این جهان فراتر نمی‎رود؟

حاصل آن که شرط اساسی بهشتی شدن،   ایمان به خدا و اعمال خداپسندانه است. در مقابل انکار خدای متعال و انجام برخی گناهان کبیره راهی جز سقوط در جهنم نخواهد داشت.

در قرآن کریم و روایات افزون بر این شرط لازم و کلی، به اوصاف جزئی دیگری برای بهشتیان، اشاره شده است. که از این صفت‎ها اولاً اسباب و علل ورود به بهشت ثانیاً: نشانه‎های بهشتیان را می‎توان فهیمد.

برخی از این نشانه با تفصیل بیشتر عبارتند از:

۱. ایمان

چنان که گفتیم نخستین چیزی که سرمایه اصلی نجات و خمیرمایة سعادت و نشانه بهشتیان شمرده شده، ایمان و عمل صالح است: «والذین امنوا و عملوا الصالحات اولئک اصحاب الجنّه هم فیها خالدون»[۱]؛ و کسانی که ایمان آورده و عمل صالح انجام می‎دهند، اصحاب بهشتند و در آن جایگاه ابدی خواهند ماند.

۲. تقوا

نشانه دیگر بهشتیان، پرهیزکار و متقی بودن آنان است که در آیات فراوانی از قرآن مجید روی آن تکیه شده است: «این همان بهشتی است که ما به ارث به بندگان پرهیزکار خود می‎بخشیم. »[۲]

۳. نیکوکاری

نشانة دیگری که برای بهشتیان در قرآن نام بوده شده، احسان و نیکوکاری افراد است. از جمله در آیة ۸۵ سورة مائده پس از اشاره به وضع گروهی از دانشمندان مسیحی که با شنیدن آیات قرآن منقلب شدند و سیلاب اشک از چشمانشان جاری شد و ایمان آوردند و اعتراف به حق کردند، می‎فرماید: «خداوند به خاطر این سخن به آنان باغ‎هایی از بهشت که از زیر درختانش نهرها جاری است بخشید، جاودانه در آن خواهند ماند، و این است پاداش احسان کنندگان. »

۴. جهاد و شهادت

هر کس مختصر آشنایی با منطق قرآن و اسلام داشته باشد می‎داند مقام مجاهدان و شهیدان در اسلام فوق‎العاده والا است و در آیات و روایات به صراحت وعده بهشت به این گروه ایثارگر داده شده است. [۳]

۵. ترک هواپرستی

از دیگر نشانه‎های بهشتیان ترس از خدا و مبارزه با هوای نفس است در آیه ۴۰ و ۴۱ نازعات آمده است «و امّا من خاف مقام ربه و نهی النفس عن الهوی فان الجنة هی المأوی» و اما کسی که از ایستادن در برابر پروردگارش هراسید و نفس خود را از هوس بازداشت، پس جایگاه او همان بهشت است.

۶. صبر و تحمل در برابر شدائد

مسئله استقامت خمیرمایه همة کارهای مثبت، و پایة اصلی هرگونه اطاعت و ترک معصیت است، بنابراین جای تعجب نیست که یکی از اسباب و نشانه‎های مهم ورود در بهشت این وصف شمرده شده است: «خداوند به آنان (نیکان) به خاطر صبرشان بهشت و لباس‎های حریر (بهشتی) پاداش داده است. »[۴]

۷. اطاعت خدا و رسول ـ صلّی الله علیه و آله ـ

از دیگر نشانه‎های اهل بهشت اطاعت فرمان خدا و پیامبر است. در آیة ۱۳ سورة نساء آمده است، «هر کس اطاعت خدا و رسولش را کند، او را در باغ‎هایی ازبهشت وارد می‎سازد که همواره از زیر درختانش نهرها جاری است، جاودانه در آن می‎مانند و این پیروزی بزرگی است. »

۸. صدق و راستی

در میان اعمال انسان کم‎تر عملی به زیبایی و جذابیت «درستی و راست کرداری» است. از آیه‎ها و روایتها برداشت می‎شود که وزن آن در ترازوی عمل نیز بسیار سنگین است و از عمده‎ترین کلیدها و نشانه‎های بهشتیان است. [۵]

۹. خودسازی و تزکیه [۶]

۱۰. انفاق و استغفار [۷]

۱۱. اهتمام به نماز [۸]

آنچه که در برابر نشانه‎های بهشتیان است، نشانه‎های جهنمیان خواهد بود. برخی از آنها عبارتند از:

۱. کفر و شرک [۹]؛ ۲. ارتداد [۱۰]؛ ۳. احاطه گناه بر انسان؛ [۱۱] ۴. رباخواری [۱۲]؛ ۵. استکبار در برابر خداوند و آیات الهی؛ [۱۳] ۶. ظلم و بیدادگری [۱۴]؛ ۷. زراندوزی؛ [۱۵] ۸. ترک نماز؛ [۱۶]

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:

۱. سیری در جهان پس از مرگ، حبیب الله طاهری، ص ۴۷۴، انتشارات جامعة مدرسین.

۲. آموزش عقاید، آیت الله مصباح یزدی، بخش معاد.

۳. پیام قرآن، آیت الله مکارم شیرازی، ج ۶، ص ۱۹۷، ۲۲۵، دار الکتب الاسلامیه.

پی نوشت ها:

[۱] . بقره/ ۸۲.

[۲] . مریم/ ۶۳.

[۳] . توبه/ ۱۱۱.

[۴] . دهر/ ۱۲.

[۵] . مائده/ ۱۱۹.

[۶] . طه/ ۷۵ و ۷۶.

[۷] . آل عمران/ ۱۳۳، ۱۳۶.

[۸] . معارج/ ۲۲، ۳۴.

[۹] . بقره/ ۳۹.

[۱۰] . بقره/ ۲۱۷.

[۱۱] . بقره/ ۸۱.

[۱۲] . بقره/ ۲۷۵.

[۱۳] . اعراف/ ۳۶.

[۱۴] . کهف/ ۲۹.

[۱۵] . توبه/ ۳۴ و ۳۵.

[۱۶] . مدثر/ ۳۹، ۴۶.