به گزارش گروه ترجمه خبرگزاری «حوزه» ، ماه مبارک رمضان ریشه در فرهنگ و ایمان مسلمانان در سرتاسر جهان داشته و هر کشور و سرزمینی آداب و رسوم ویژه ای برای ایام ماه مبارک رمضان دارد. یکی از بهترین نمونه های فرهنگ رمضان از کشور عراق سرچشمه می گیرد.

عراقی ها معمولا پیش از آغاز ماه رمضان به خرید می شتابند و مواد مورد نیاز برای تهیه افطار و سحری به ویژه حبوبات، عدس، برنج، ادویه جات، خرما، آجیل، گوشت و مرغ و غیره را تهیه می کنند تا با استفاده از آن ها غذاهای سنتی و شیرینی ها و شربت های مخصوص این ایام را تدارک ببینند.

یکی از سنت های مهم رمضان صله رحم بین خویشاوندان، همسایگان و دید و بازدید است. که در ایام جنگ به دلیل ناامنی ها این سنت دیرینه  به شدت  آسیب دید.

غذاهای ماه رمضان

در طول افطار ، عراقی ها علاقه خاصی به شیرینی دارند ، به ویژه شیرینی هایی مانند کلچا که خرمای زیادی دارند و مخصوص این ایام تدارک دیده شده اند.

یکی از مهمترین غذاهای اصلی افطار در عراق و مخصـوصـاً شهـر بغداد سوپ دال عدس است. همچنین آبگوشت، حلیم، شله زرد، کباب و غذاهایی چون (کبّه، همس، مخلمح، دلمه) و همچنین شیرینی ها و شربت ها در سفره افطار اهل بغداد جایگاه خاصی دارد. باقلوا، زولبیا و بامیه، برمه، قطایف، دهین، محلبی و حلوای خرما برخی از این شیرینی ها هستند.

حلوای پخته شده از خرمای خشک و کنجد (حلوای مدکوکه) نیز بسیار مرسوم است. این حلوا از خمیر زرد رنگی تهیه شده و یکی از شیرینی جات افطاری عراقی ها محسوب می شود.

مسکوف یا همان ماهی پخته شده بر روی ذغال چوب یکی از غذاهای مشهور بغدادی است که رستوران های زیادی در این شهر ماهی را به این شیوه پخته و با ترشی، پیاز و نان تنوری تازه سرو می کنند. نوشیدنی ها و شربت های مخصوص رمضان نیز شامل شربت لیمو عمانی، شربت کشمش، سکنجبین و تمر هندی هستند که در دمای هوای بالای شهرهای عراق برای فرونشاندن عطش روزه داران از اهمیت بالایی برخوردار است.

بازی های پس از افطار در ایام رمضان

بسیاری از عراقی ها از کودکان گرفته تا بزرگسالان، پس از افطار به شرکت در بازی های محلی و خلاقانه در داخل و خارج از خانه علاقه دارند.  

 «محیبس» بازی محلی مردم عراق و اعراب جنوب کشور ایران است. این بازی که در بغداد، بصره و سایر مناطق مانند کربلا محبوب شده، در حقیقت همان گل یا پوچ می باشد اما به صورت گروهی برگزار می شود. این بازی به صورت سنتی در میان شیعیان و سنی ها برگزار شده و نماد مثبتی برای اتحاد در کشور است. تیم ها اغلب شامل دو گروه با ۴۰ تا ۲۵۰ بازیکن هستند و هر کدام به ترتیب به مخفی کردن گل (که یک انگشتر می باشد) اقدام می کنند.  در بازی محیبس، یک انگشتر در میان دستان یک گروه دست به دست می‌چرخد. آنقدر دست به دست می‌شود تا حریف گمراه شود. این چرخش انگشتر در زیر پارچه یا چفیه انجام می‌شود. یک گروه که در کنار یکدیگر نشسته‌اند بر روی دستانشان رواندازی پهن می‌کنند تا مبادا حریف بداند که انگشتر در کدام دست نهفته شده‌است. از طرفی یکی از اعضای گروه مقابل از روی چهره خوانی که تیزبین و زرنگ است به نمایندگی از گروهش وارد میدان بازی می‌شود. او باید انگشتر را از میان ده‌ها دست پیدا کند.

 معروف ترین لیـگ «گل یا پوچ؟» در مـاه رمضان در بغداد در دو محله  مجاور کاظمیه و  اعظمیه برگزار می شود. کاظمیه مدفن امام کاظم (ع) و امام جواد (ع) است و اکثر ساکنان آن را شیعیان تشکیل می دهند. در محله  اعظمیه نیز قبر ابوحنیفه پیشوای مذهب حـنـفـیـه قرار دارد و اکثر ساکنان آن را اهل سنت تشکیل می دهند.

 یکی از زیباترین مراحل این بازی سنتی، پایان آن است. در این مرحله، تیم برنده ترانه های سنتی سر می دهد. سپس دو تیم بازنده و برنده و نیز تماشاچیان به خوردن شیرینی سنتی (زولبیا وبامیه و نیز باقلوا) دعوت می شوند. هزینه پذیرایی را تیم بازنده تقبل می کند. از نظر جامعه شناختی، این بازی، جزیی از رقابت دیرینه  دو محله  شیعی و سنی کاظمیه و اعظمیه است.

کودکان عراقی علاقه خاصی به بازی سنتی ماجینه دارند. که در آن پس از افطار کنار هم جمع شده و درهای منازل اهالی محله را می کوبند. آنها سپس با خواندن آوازهای سنتی، با محتوای دینی و اجتماعی، صاحبان خانه را به باز کردن در منازل و دادن شیرینی و آجیل ترغیب می کنند. آنها در برخی موارد به کودکان وجوه نقدی هدیه می کنند تا کودکان برای خود آبمیوه و شیرینی بخرند. در حـال حـاضـر این بازی کودکانه در مناطق روستایی و در شهرهای جنوب عراق به طور وسیع اجرا می شود، ولی در مناطق مرکزی بغداد تقریباً دیگر اجرا نمی شود.

زیارت حرم مطهر ائمه در رمضان

زیارت حضرت سیدالشهداء (ع) نیز ـ مانند بقیه خیرات و عبادات ـ در این ماه فضیلت بیشتری دارد. در اعمال مخصوصه‏ی شب‏های قدر هم تأکید فراوانی بر زیارت امام حسین(ع) شده است؛ لذا جمعیت انبوهی این شب را در کربلا می‏گذرانند طوری که در این شب‎ها جای خالی در کربلا باقی نمی‏‌ماند. زیارت نجف اشرف هم حال و هوای ویژه ‏ای دارد؛ چرا که ایام شهادت و ضربت خوردن امیرالمؤمنین علی (ع) نیز در همین شب‎ها واقع می‏‌شود.

در ایام رمضان شیعیان عراق برای قرآن خوانی در حرم مطهر حضرت عباس (ع) و حرم مطهر امام حسین (ع) در کربلا جمع می شوند.

روزه داران عراقی توجه ویژه ای به افطارهای دسته جمعی دارند. تاکید بر اهمیت خانواده و اجتماع در میان آن ها باعث شده تا سفره های افطاری جمعی در مساجد و خانه به طور وسیعی انداخته شوند.

شب قدر

شب قدر از شب‏های بسیار مهم در عراق است. شیعیان سه شب را به احتمال شب قدر احیاء می‏ گیرند و در آن ها با خواندن قران، ادعیه و زیارت امام حسین(ع) شب زنده‏ داری می‏ کنند.

عید فطر

عید فطر در عراق با شکوه بسیار زیادی برگزار شده و سه روز تعطیل رسمی در این کشور است. مردم عراق از چند روز قبل خودشان را برای عید آماده کرده، لباس جدید می خرند و غذای مناسب آماده می کنند تا در روز عید از میهمانان پذیرایی کنند. کیک «کلیچه» شیرینی مخصوصی است که برای عید پخته می شود و در جشن ها و شادی همگانی خورده می شود.

از مهم‏ترین برنامه های عید فطر برگزاری نماز عید فطر است. بعد از نماز هم مردم به دیدار یکدیگر می‏روند و بزرگ‏ترها به کوچک‏ترها عیدی می‏دهند. خیابان‏ها شلوغ است و مردم در حال رفت و آمد هستند. بچه ‏ها هم بازی ‏های مخصوصی در این روزها دارند. همچنین مردم فطریه را نیز به فقرا می‏دهند.

مسافرت‏ های زیادی در این سه روز انجام می‏ شود که صد البته زیارت کربلا، نجف و کاظمین در آن جای خاصی دارد به شکلی که در اطراف حرم‏ های مطهر ائمه، از کثرت جمعیت زوار جای نشستن یا پهن کردن بساط باقی نمی ‏ماند.