دکتر محمد زمان رستمی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه با اشاره به این که یکی از تحولات نظام اقتصادی غرب بعد از رنسانس این بود که ثروت های انباشته شده از سوی افراد غیر مولد به سمت افراد مولد حرکت کرد، ابراز داشت: البته تحقق این هدف چند دهه به طول انجامید و مبارزات بسیاری انجام شد و از سویی بسیاری از مباحث اجتماعی و فرهنگی نیز به کمک آمد تا در نهایت سرمایه های انباشته شده نزد فئودال ها به سمت فعالیت های مولد از جمله فعالان صنعتی سوق پیدا کند و لذا رنسانس به این مساله کمک کرد که انقلاب صنعتی یکی از ثمرات آن بود.
وی افزود: ناگفته نماند که بانک ها نیز به تحقق این مساله کمک شایان توجهی کردند و انقلاب صنعتی و پیشرفت غرب زمانی شکل گرفت که سرمایه ها از سوی افراد غیر مولد به سمت افراد مولد سوق پیدا کرد و به این وسیله بساط نظام فئودالی برچیده شد و حتی جایگزین نظام دینی در غرب پس از رنسانس نیز به حمایت از ساختار سرمایه داری اهتمام ورزید.
فعالیت های مولد و بزرگ شدن کیک اقتصاد
عضو هیئت علمی دانشگاه قم همچنین گفت: آن چه قابل توجه است این که فعالیت های مولد اقتصادی باعث ایجاد ارزش افزوده شده و به رشد و توسعه کیک اقتصاد جامعه کمک می کند.
وی اضافه کرد: البته در نظام سرمایه داری غرب، افرادی هستند که از اختراعات و نوآوری ها و کشف و توسعه معادن چه در داخل و چه خارج در راستای تحقق هدف اصلی خود که همانا بزرگتر کردن کیک اقتصاد است، بهره می برند هر چند که در این راستا متاسفانه استثمار نیز صورت می گیرد اما با این حال هدف اصلی شان را تحول اقتصادی قرار می دهند.
اهمیت بانک و بورس در نظام سرمایه داری
این کارشناس و تحلیلگر مسایل اقتصادی همچنین بیان داشت: یکی از نهادهایی که در این راستا مورد استفاده نظام سرمایه داری قرار گرفت، سیستم بانکی بود که با ابزارهای بسیار متنوعی سعی می کرد نقدینگی نزد مردم را به سمت فعالیت های مولد سوق دهد و البته بعد از بانک، بورس شکل گرفت و این نهاد هم به تحقق این هدف کمک قابل توجهی کرد.
وی افزود: فعالیت بورس در عین حال موجب شد که سلایق دیگری که چه بسا نسبت به بانک تمایل کمتری داشتند به این سمت بیایند، هر چند که بورس و بانک هر دو مکمل هم بودند تا وجوه مازاد مردم به سمت اقتصاد مولد گرایش پیدا کند، چرا اگر وجوه مازاد نزد مردم بماند احتمال این که به سمت فعالیت هایی چون سفته بازی و یا مصارف غیرضروری برود، بسیار زیاد است.
سفته بازی؛ آفتی فراروی تحول اقتصادی
وی خاطرنشان کرد: این مساله تا حدود زیادی در غرب شکل گرفت، منتهای مراتب در غرب سفته بازی آبروی نظام سرمایه داری غربی را بُرده، هر چند که باید توجه داشت این مساله جزو مبانی علمی آن ها نیست و بسیاری از اندیشمندان کشور ما سفته بازی را جزئی از نظام سرمایه داری تلقی می کنند و حال آن که این طور نیست.
رستمی همچنین اظهار داشت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز دو ابزار بانک و بورس به خصوص مورد توجه قرار گرفت و این دو مورد اهتمام اقتصاددانان بوده چرا که رونق این دو به رونق اقتصاد کشور می انجامد، از این بابت که بانک و بورس می توانند وجوه مازاد دست مردم را به جای آن که به سمت مصارف غیر مولد برود به سمت اقتصاد مولد سوق دهد و به این وسیله زمینه رونق اقتصادی کشور را فراهم کند.
وی افزود: با این حال مساله مهم این است که هر چیزی باید یک ارزش تعادلی و نرخ تعادلی داشته باشد و از این منظر نیز نظام اقتصادی زمانی به رفاه حداکثری توأم با رشد حداکثری می رسد که نرخ ها تعادلی باشد و در بورس نیز توجه به این مهم حائز اهمیت است.
انواع نرخ ها در نظام بورس
عضو انجمن اقتصاد اسلامی حوزه علمیه قم گفت: نرخ هایی که در بازار بورس برای هر سهم مشخص می شود، معمولاً دو نوع است که شامل نرخ بازاری و نرخ ذاتی می شود؛ نرخ ذاتی به معنای ارزش حقیقی سهام است و لذا وقتی سهام از ارزش ذاتی خود فاصله گیرد، ایجاد عدم تعادل می کند.
وی تأکید کرد: نکته مهم این است که ارزش ذاتی باید برای هر سهم در نظر گرفته شود و گرچه این بازار هر چقدر رونق بگیرد به معنای ورود وجوه مازاد به این سمت است و طبعاً به نفع اقتصاد است، اما با این حال چنانچه نرخ ها از نرخ ذاتی بالاتر رود، این مساله برای اقتصاد مفید نخواهد بود.
وی بیان داشت: مسأله مهم دیگر این است که آنچه از طریق سهام به سمت تولید مولد و کارخانه ها می رود فقط پولی است که بابت عرضه اولیه سهام دریافت می شود، یعنی سهام وقتی در بازار بورس برای اولین بار خرید و فروش می شود، همان پول به تولیدکننده می رسد و پس از آن هر وقت که خرید و فروشی صورت گیرد، پول این خرید و فروش و این مابه التفاوت ها به جیب کسانی می رود که سهام خرید و فروش می کنند و نه تولیدکننده و کارخانه دار.
اهمیت حمایت از تولیدکننده واقعی در اقتصاد
عضو هیئت علمی دانشگاه قم همچنین گفت: بر اساس منطق اقتصادی، آنچه موجب رونق است این که پول به جیب تولید کننده برود، چرا که او متولی تولید است و ماشین آلات می خرد و می آورد و به این وسیله به رشد و توسعه فرآیند تولید کشور کمک می کند و همین مساله است که باعث بزرگ شدن کیک اقتصاد می شود.
وی تصریح کرد: در واقع رونق به معنای واقعی وقتی محقق می شود که کیک اقتصاد جامعه بزرگتر شود، اما اگر حجم زیادی پول مردم در بازار سرمایه باشد، اما در اختیار تولیدکننده قرار نگیرد و تنها میان خریداران و فروشندگان سهام، دست به دست شود، طبعاً این مساله باعث رونق نیست بلکه گاهی اوقات به سفته بازی منجر می شود که خودش زمینه ساز اختلالات و مشکلات بعدی است.
رستمی در خاتمه در جمع بندی صحبت های خود گفت: نفس حرکت سرمایه ها به سمت بازار بورس، باید مورد اهتمام باشد اما می بایست شرایطی فراهم شود که پولی که وارد این بازار می شود، به دست تولید کننده واقعی برسد تا این مهم باعث تولید واقعی شود، نه این که صرفاً در بازار بورس، دست به دست شده تا قیمت سهام بالا رود اما از آن سو تولیدکننده از افزایش این قیمت ها سودی نداشته باشد و نتواند به توسعه کار خود فکر کند.
۳۱۳/۸
