به گزارش خبرگزاری حوزه، صبح یک روز نسبتاً گرم تابستانی به دیدار حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی سجودی، معاون آموزش جامعةالزهرا در ساختمان این مجموعه آموزشی رفتیم تا درباره برنامه‌های این مرکز آموزشی در ایام کرونا گپ و گفتی داشته باشیم.
متن زیر حاصل این گفت‌وگو است:
_ برنامه‌های آموزشی جامعه‌الزهرا در سال گذشته به چه شکل بود؟
با شیوع بیماری کرونا از بهمن‌ماه سال گذشته جامعه‌الزهرا نیز مثل بقیه مراکز آموزشی اقداماتی در زمینه برگزاری آموزش به صورت غیرحضوری داشت و کرونا مانع تحصیل خواهران طلبه نشد و نمی‌شود.
برنامه‌های آموزشی ما متناسب با مصوبات ستاد کرونا و وضعیت قم و کشور برنامه‌ریزی و نظارت شد. این مسأله با توجه به اینکه جامعه‌الزهرا هم دارای طلاب ایرانی و هم طلاب خارجی است، از اهمیت زیادی برخوردار بود.
به همین دلیل و با توجه به این اقتضائات ستاد برنامه‌ریزی و نظارت بر آموزش از راه دور و آموزش غیرحضوری تشکیل شد و این ستاد با همکاری کلیه واحدهای صفی و ستادی اعم از مدارس و مراکز و گروه‌های علمی و فناوری و اطلاعاتی و دیگر واحدهای مرتبط تشکیل شد و برنامه‌ریزی خود را شروع کرد.
_ دروس در ایام کرونا به چه صورتی ارائه می‌شد؟
سرفصل‌های آموزشی در جامعةالزهرا به سه شیوه کاملاً حضوری، غیرحضوری و مجازی ارائه می‌شود.
در شیوه غیرحضوری و مجازی که از سابق بر این نیز داشتیم مشکل خاصی به وجود نیامد و برنامه‌ها به همان شکل ادامه پیدا کرد. در شیوه حضوری که طلاب چه ایرانی و چه غیر ایرانی در شیفت صبح و عصر در سطوح دو، سه و چهار سر کلاس حاضر می‌شدند نیاز بود که برنامه‌ریزی ویژه دوران کرونا را اجرا کنیم به همین دلیل شیوه غیرحضوری و مجازی را اجرا کردیم.
در مرحله اول که ترم دوم یا نیمسال دوم سال تحصیلی ۹۸ و ۹۹ بود، برخی از دروس به صورت آنلاین یا برخط برگزار شد و بخشی دیگر به صورت غیرحضوری یا آفلاین. به این صورت که اساتید صوت و محتوای آموزشی را در سامانه محتوا بارگذاری می‌کردند و مورد استفاده طلاب قرار می‌گرفت.
اساس آموزش‌های ما در بخش حضوری در سال جدید، بر حضور طلاب سر کلاس درس است، اما به دلیل وضعیت موجود، امکان برگزاری کلاس به صورت حضوری مقدور نیست، به همین دلیل ستاد برنامه‌ریزی و نظارت بر آموزش از راه دور و آموزش غیرحضوری به فعالیت خود در سال جدید ادامه داد و برنامه‌ریزی‌های مناسب برای سال جدید صورت گرفت.
آیا برنامه‌های سال گذشته ارزیابی و آسیب‌شناسی شده است؟
با توجه به اینکه در مرحله اول تجربه لازم و کافی نداشتیم و برخی زیرساخت‌ها نیز فراهم نبود، در برخی از بخش‌ها نقص‌هایی در اجرا داشتیم که مورد ارزیابی و آسیب‌شناسی قرار گرفت و در برخی از آن‌ها تجدیدنظر شد. به‌طور مثال یکی از راه‌های نظارتی بر طلاب خلاصه‌نویسی بود؛ متوجه شدیم خلاصه‌نویسی تکلیفی افزون بر تکالیفی است که خواهران در منزل به عهده دارند به همین دلیل بحث خلاصه‌نویسی برای ترم اول حذف شد و فعالیت‌های کلاسی جایگزین آن شد. آزمون میان‌ترم نیز مورد ارزیابی قرار گرفت و اصلاح شد.
در برگزاری کلاس به صورت آفلاین به این دلیل که طلاب با منابع و اساتید آشنا نبودند، ارتباط مناسبی میان طلاب و اساتید برقرار نمی‌شد به همین دلیل امسال دروس را به صورت آنلاین برگزار می‌کنیم.
در همین راستا سامانه گفت‌وگو یا تالار گفت‌وگو ایجاد شد تا ارتباط اساتید با طلاب و طلاب با اساتید به راحتی برقرار شود.
در بحث آموزش آفلاین نیز این ارتباط در بخش پاسخگویی به سؤالات ایجاد شده است بنابراین در این مرحله اصلاحاتی انجام شد و زیرساخت‌های کار از نظر فن‌آوری مرتب‌تر و بیشتر شده است.
بنا بر شیوه‌های قبلی آموزشی برنامه‌ها در صبح و عصر در طول ده ساعت درسی پیش‌بینی شده است. چون بخشی از طلاب شیفت صبحی و برخی شیفت عصر و برخی تمام‌وقت هستند. برای تمام گروه‌های مختلف و سطوح مختلف برنامه‌ریزی خاص خود را داشتیم. در نتیجه دروس جامعه‌الزهرا در سطوح حضوری در نیمسال اول به صورت آنلاین و آفلاین برگزار می‌شود.
در حال حاضر چند طلبه در جامعةالزهرا تحصیل می‌کنند؟
جامعه‌الزهرا دو بخش طلاب جاری و راکد دارد. مجموع طلابی که الآن در آمار ما وجود دارد در سه سطح دو، سه و چهار بالای بیست هزار نفر هستند که در حال تحصیل و گذراندن دوره‌های خود هستند. بخشی از این افراد طلاب بین‌الملل و غیر ایرانی هستند و بخشی طلاب ایرانی و طبیعی است که طلاب ایرانی بیشتر هستند.
آیا سال تحصیلی جدید آغاز شده است؟
در روز ۱۶ شهریورماه برنامه آغاز سال تحصیلی شروع شد و در این هفته در حال انتخاب درس هستیم و هفته آینده که از ۲۲ شهریور به بعد است کلیه دروس ما به صورت آفلاین و آنلاین در سطوح مختلف برگزار می‌شود. جزئیات اجرایی در اطلاعیه‌های مختلفی به اطلاع عموم طلاب و اساتید محترم از طریق پایگاه جامعه‌الزهرا رسانده می‌شود.
جامعه‌الزهرا دوره‌های مختلفی همچون تربیت مدرس و دوره‌های عالی فقه و اصول دارد. با توجه به اقتضائات خاص دوره تربیت مدرس که عمده برنامه‌های آن پژوهشی و تحقیقی و دوره عالی فقه و اصول که هدف آن مجتهد پروری است و عمده برنامه‌ها تحقیقاتی، علمی و پژوهشی است، به صورت حضوری برگزار می‌شود.
به غیر از دوره عالی فقه و اصول بقیه سطوح ما به صورت آنلاین انجام می‌شود. سطح چهار نیز به دلیل ویژگی‌های خاصی که دارد و معادل سطح دکتری است، به صورت آنلاین برگزار می‌شود.
برای طلابی که دسترسی به اینترنت ندارند، تدبیری اندیشیده شده است؟
بخشی از طلاب ما با توجه به آنلاین بودن دروس نیاز به دسترسی اینترنتی دارند. در برخی از مناطق دسترسی به اینترنت وجود ندارد و یا امکانات و وسایلی که به این جهت لازم است در اختیار آن‌ها نیست برای آن‌ها هم فکر کرده‌ایم و بنا شد افرادی که برای ما محرز است و قطعاً می‌دانیم که امکانات لازم را ندارند در بخش غیرحضوری مهمان می‌شوند و از طریق سی دی و به صورت آفلاین از دروس استفاده کنند. لذا طلاب محترم هیچ دغدغه‌ای نخواهند داشت.
همچنین طلابی که برای انتخاب درس مشکل داشتند و دسترسی آن‌ها به اینترنت مقدور نبود و عذر موجه داشتند، می‌توانند از طریق ارتباط با مدیران مراکز و نیروهای ستادی ما مشکلات خود را مطرح کنند تا پس از بررسی مجدداً ثبت‌نام شوند و انتخاب درس کنند.
برای امتحانات چه تدبیری اندیشیده شده است؟
امتحانات میان‌ترم به صورت آنلاین برگزار می‌شود. امتحانات پایان‌ترم بسته به وضعیت کرونا و نظر ستاد کرونا و در صورتی که شرایط به‌گونه‌ای باشد که حضور برای شرکت در امتحانات مشکلی نداشته باشد، به صورت حضوری برگزار می‌شود.
اصل بر این است که برنامه‌های ما به صورت حضوری باشد ولی به دلیل کرونا و اقتضائات ایجاد شده به سمت‌وسوی کلاس‌های غیرحضوری رفته‌ایم. هر زمان زمینه اجرای کلاس‌های حضوری پیش آمد اعم از برگزاری دروس و امتحانات فوراً برنامه را به آن سمت می‌بریم.
اگر در نیمسال دوم امکان برگزاری به صورت حضوری فراهم بود اطلاعات مربوطه قطعاً اعلام خواهد شد. بنابراین برنامه‌های ما بستگی به وضعیت و شرایط کرونا و تصمیمات ستاد کرونا در کشور دارد. این تصمیمات برای حفظ صحت و سلامت طلاب و برای رفع دغدغه‌های خانواده‌های آن‌ها است.
برنامه‌های شما برای اساتید به چه صورت است؟
در شرایط فعلی شاید نتوانیم از برخی از اساتید در شیوه غیرحضوری استفاده کنیم. برای استفاده حداکثری از اساتید محترم کارگاه‌های آموزشی مجازی برای اساتید در کلیه سطوح داشتیم و اساتید در این کارگاه‌ها شرکت می‌کنند و آموزش‌های لازم را می‌بینند تا با مهارت و اطلاعات بیشتری بتوانند درس‌ها را به صورت مجازی ارائه کنند.
معاونت آموزش به این توجه داشته تا از اساتید به صورت حداکثری استفاده کند. همین‌جا از اساتیدی که به دلیل آماده نبودن زیرساخت‌ها و نبود امکانات لازم امکان بهره‌مندی از آنان فراهم نشد، عذرخواهی می‌کنیم.
برخی می‌گویند قوانین موجود در جامعةالزهرا سبب ریزش طلاب می‌شود؟ این مطلب درست است؟
اقتضائات خواهران طلبه در تمام شئون و برنامه‌های جامعه‌الزهرا دیده شده است. آیین‌نامه‌هایی که داریم به‌طور کامل به مباحث بانوان و بحث شوهرداری و فرزند داری پرداخته است. ما مرخصی افزایش جمعیت داریم که چه در ایام بارداری و چه در ایام شیردهی و فرزند پروری برای هر فرزند در نظر گرفته شده است.
در صورت بروز هرگونه مشکل و یا بیماری باز هم می‌توانند از مرخصی‌های موردی استفاده کنند. همچنین سه مرحله مشروطی برای آن‌ها گذاشته شده و می‌توانند تا سه مرحله مشروط شوند در نهایت اگر طلبه‌ای تمام این مراحل را رفت و موفق به فارغ‌التحصیلی نشد، اگر امکان ارفاق وجود داشت لحاظ می‌شود.
جامعه‌الزهرا موسسه‌ای آموزشی است و ضوابطی دارد و از نظر علمی و از نظر پایان‌نامه محدودیت‌هایی وجود دارد. اگرچه طلبه‌ای هم که از همه این ارفاق‌ها استفاده کرده و باز هم موفق نشده است می‌تواند انصراف بدهد و باز پذیرش شود. یعنی در این شرایط باز هم مجدداً او را پذیرش می‌کنیم و واحدهایی را که قبلاً گذرانده می‌پذیریم.
امروز ما بیش از ۷ تا ۸ هزار نفر محصل در بخش غیرحضوری و مجازی داریم. این آمار بیش از طلاب حضوری است. بنابراین اقتضائات خواهران دیده شده و ارفاقات لازم بیش از برادران و بیش از حد داده شده است. لذا اگر کسانی اشکال می‌کنند باید موردی، بررسی شود.
یکی دیگر از اشکالاتی که مطرح می‌کنند، سخت‌گیری در بحث پایان‌نامه‌ها است. این اشکال وارد است؟
بخش مدارج علمی ما دو بخش است. یک بخش اجرایی و بخش دیگر علمی است. در بخش‌های اجرایی اگر امکان ارفاقانی وجود داشته باشد به معاونت آموزش نامه می‌نویسند و پیگیری می‌شود و اگر راه‌حلی دارد ارفاق می‌شود ولی در بخش‌های علمی باید اساتیدی که در گروه‌های علمی هستند نظر بدهند که آن‌ها تا حدی که ضرر علمی وجود نداشته باشد ارفاق می‌کنند. زمینه ارتقای علمی تا اجتهاد فراهم شده است و هیچ محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
ماحصل تحصیل در جامعةالزهرا چیست و آیا مدرکی که یک طلبه خواهر اخذ می‌کند می‌تواند به بحث اشتغال او کمک کند؟
هر طلبه‌ای بعد از پایان دوره مدرک اخذ می‌کند. مدرک جامعه‌الزهرا ارزش علمی و استخدامی دارد و مورد تأیید آموزش عالی است و اعتبار کشوری دارد. در بخش بین‌الملل نیز طلابی که مدرک می‌گیرند از طریق جامعه‌الزهرا مدرکی رسمی اخذ می‌کنند. مدارک معتبر و مورد تائید است و می‌توانند در نهادها و ارگان‌های مختلف استخدام شوند و یا استفاده علمی داشته باشند لذا طلاب ما الآن در مراکز علمی و پژوهشی حضور دارند. بحث جذب نیرو به مشکلات کشوری مرتبط است و برای همه اقشار وجود دارد. خواهران جامعه‌الزهرا از نظر مدرک هیچ مشکلی ندارند و می‌توانند به راحتی جذب ارگان و نهادی شوند.
یکی از گلایه‌های بانوان این است که هنوز از بعد از گذشت سال‌ها از اساتید مرد استفاده می‌شود؟ چرا از اساتید خواهر در بخش اساتید استفاده نمی‌شود؟
سیاست جامعه‌الزهرا بر این است که در سطوح مختلف از اساتید خواهر استفاده کند. در ابتدا که جامعه‌الزهرا تأسیس شد و طلبه‌ها شروع به تحصیل کردند تربیت اساتید خواهر کم بود و ناچارا از اساتید آقا استفاده شد.
امروز در سطح دو ۸۰درصد اساتید از خواهران هستند. دوره تربیت مدرس در جامعه‌الزهرا با همین هدف تأسیس شد. امروز در سطح دو و سه جذب از اساتید آقا نداریم مگر اینکه درسی باشد که خواهر متخصص نداشته باشیم.
کم‌کم آمار اساتید آقا کم می‌شود و خواهران در بخش اساتید اضافه می‌شوند که از فارغ‌التحصیلان جامعه‌الزهرا و یا از جاهای دیگر هستند. البته در سطح چهار که سطح بالاتری است و هنوز اساتید زیادی در این سطح نداریم اساتید برادر بیشتر هستند و یا در بخش مدرسه عالی و فقه ما که بحث مجتهد پروری وجود دارد وضعیت به این شکل است. اساتید برادر بیشتر در بخش پایان‌نامه‌ها و هیئت‌علمی و یا اساتید مشاور ما هستند ولی اولویت ما در همه امور خواهران هستند و اگر استاد خواهر نباشد از تخصص برادران استفاده می‌کنیم.
در مورد مدارسی که در جامعةالزهرا وجود دارد توضیح دهید.
ما قبلاً چند مدرسه داشتیم که ادغام شد و به نام مؤمنات در شیفت صبح به‌طور تمام‌وقت و نیمه‌وقت فعالیت می‌کنند.در شیفت بعد ظهر مدرسه فائزات را داریم که نیمه‌وقت است. بخشی نیز به نام مدرسه مشکات به طلاب غیر ایرانی اختصاص دارد و طلاب سطح دو آنجا تحصیل می‌کنند. برای طلاب غیر ایرانی بخش تمهیدیه را داریم که وقتی وارد جامعه‌الزهرا می‌شوند و زبان فارسی نمی‌دانند زبان می‌آموزند و بعد از آن دوره‌ها وارد دوره‌های آموزشی ما می‌شوند. ۵-۶ مدرسه در سطح دو داریم و در سطح ۴ و در دوره تکمیلی و تخصصی ۶ مرکز تخصصی داریم که یکی از مراکز مرکز طلاب غیر ایرانی است و در ۹ رشته تحصیلی طلاب سطوح عالی را آموزش می‌دهد.
شیوه پذیرش طلاب امسال به چه شکل بود؟
بخش پذیرش ما با توجه به وضعیت کرونا آزمون ورودی امسال را به صورت آنلاین برگزار کرد. مرحله بعدی گزینش علمی و پژوهشی بود در سطح دو و سه گزینش به پایان رسید و نتیجه پذیرفته‌شدگان اعلام شد.
در سطح ۴ نیز متعاقباً نتیجه اعلام می‌شود. چون آزمون سطح ۴ حضوری بود و سؤالات تشریحی و توضیحی بود؛ طلاب پذیرفته‌شده برای تطبیق مدارک ارسالی به سامانه پذیرش برای پذیرش نهایی و بررسی مدارک مراجعه می‌کنند تا در مراحل بعدی مشکلی برایشان پیش نیاید.
برای برنامه‌های تربیتی چه تدبیری اندیشیده شده است؟
بخش دیگری که آموزش متکفل است بخش آموزشی و تربیتی است. در بخش قرآن و حدیث به فراخور شرایط کرونا برنامه‌های اخلاقی و تربیتی در زمینه‌های مختلف برای طلاب و اساتید داریم که طبق اطلاعیه‌ها در نیم سال اول برگزار می‌شود و برنامه‌های متنوع و مفصلی اجرا خواهد شد.
گفت وگو: محمد هاشم نعمت الهی
