به گزارش خبرگزاری حوزه از قزوین؛ در مدرسه علمیه صالحیه قزوین علاوه بر مردان، بانوان نیز در فضای اختصاصی خود، به دانش اندوزی اهتمام داشتند؛ بویژه بانوان خاندان برغانی که همپای مردان این خانواده، مراتب فضل و کمال علمی و عملی را پیموده اند.
آمنه خاتون، همسر ملاصالح برغانی
آمنه دختر شیخ محمد علی بن عبد الکریم بن محمد یحیی بن محمد شفیع قزوینی و متولد ١٢٠٢ ق است. وی خواهر میرزا عبد الوهاب قزوینی، همسر محمدصالح برغانی در حدود سال ١٢١٩ ق نزد برادرش درس خوانده و در درس فقه و اصول همسرش حاضر می‌شده است. حکمت و فلسفه عالی را در حوزه شیخ ملاآقا حکمی قزوینی در مدرسه صالحیه آموخت و در مجلس درس شیخ احمد احسایی در قزوین نیز حضور می‌یافت
ملا صالح به بانوان توصیه می‌کرد که به او اقتدا کنند و برای احکام دین به وی رجوع نمایند. همسر و برادرش و شیخ احمد احسایی به وی اجازه روایت داده بودند. (محدثات شیعه، غروی نایینی، نهله، ص۲۵).
آمنه، حوزه درسی برای بانوان عصر خویش در کربلا و قزوین دایر کرده بود و او قصیده‌ای طولانی مشتمل بر ۴٨٠ بیت از زبان حضرت زینب کبری (ع) درباره حوادث کربلا سروده و صاحب رساله‌هایی نیز بوده است.
(مستدرک اعیان الشیعه سیدمحسن امین، ج۲، ص ۲۶)
ربابه برغانی قزوینی
وی دختر شیخ محمدصالح برغانی بود و ربابه خانم بانویی عالم، محدث، واعظ، متکلم، فصیح و از بانوان باهوش و ذکاوت زمان خویش بود
مقدمات، ادبیات عرب، فقه و اصول و تفسیر و حدیث را نزد بزرگان خاندان خویش آموخت و در حکمت و فلسفه شاگرد ملاآقا حکمی قزوینی بود و عرفان را نزد عمویش شیخ ملاعلی و برادرش میرزا عبدالوهاب برغانی قزوینی تتلمذ کرد. ایشان در مصدر تدریس و وعظ و ارشاد بود و احکام شرعی را استنباط می کرد و با علما به بحث و مجادله می پرداخت و در مسائل فقهی فتوا می داد و دیگران به رأی و نظرش اهمیت می دادند.
با اینکه در خطبه ها و مجالسش از ناصرالدین شاه قاجار و ظلم حاکمان ایرانی بسیار بد می گفت، ولی شاه قاجار متعرض وی نشد.
ربابه خانم با همسرش میرزا هبه الله رفیعی به عتبات رففت و در همانجا نیز از محضر علمای بزرگ حوزه کربلا و نجف استفاده برد و بعد از بازگشت به قزوین، به کار تدریس و وعظ و ارشاد مردم مشغول شد و آثاری از نظم و نثر از وی بر جا مانده است؛ از جمله: دیوان شعری به عربی و فارسی در شرح مناقب خاندان پیامیر (ص)، رساله ای در عرفان، کتاب زکات، کتاب ارث، کتاب امانت.
وی در سال ۱۲۹۷ ه. ق چشم از جهان فروبست
خدیجه برغانی قزوینی
خدیجه، (فقیه، محدث، متکلم، متوفی سال ۱۳۲۱ ه) دختر شیخ محمدصالح برغانی قزوینی، بانویی فقیه، محدث، بصیر به علم کلام، حافظ قرآن و عالم به تفسیر، زاهد و عابد بود و ادبیات عرب را از علمای خانواده اش فرا گرفت. فقه، اصول، تفسیر و حدیث را در محضر پدر و عموی خود شهید ثالث آموخت و عرفان را نزد دیگر عموی خود، ملا محمدعلی برغانی و فلسفه را نزد آخوند ملا آقا حکمی فرا گرفت.
وی در مدرسه صالحیه در قسمت بانوان کرسی درس داشت و از بانوان نیکوکار و کریم بود، یتیمان، بینوایان و نیازمندان به او رجوع میکردند و در مسایل فقهی و علمی فتوا می داد.
او دارای تألیفاتی از جمله: «مجموعه المسایل»، «رسائل فی الفقه»، «بعض الرسائل العرفانیه» است.
وی با میرزا مفید بن سید میرزا حسن قزوینی ازدواج کرد و پنج فرزند پسر به دنیا آورد که مشهورترین آنها سید میرزا مسعود قزوینی معروف به شیخ الاسلام (موسس مدرسه شیخ الاسلام) است.
وی حدود سال ۱۳۲۱ بدرود حیات گفت
نرگس برغانی قزوینی
نرگس خاتون، (محدث، فقیه، متوفی سال ۱۳۲۲ ه) دختر شیخ محمدصالح برغانی قزوینی، از بانوان باهوش و ذکاوت و ادراک، محدث، عالم، فقیه، آگاه به علم کلام، حافظ قرآن کریم، عابد و زاهد دنیا بوده است و در ادبیات، منطق و... مهارت داشت. فقه و اصول و تفسیر را از پدرش شیخ محمدصالح و عمویش شهید ثالث و عرفان و سایر علوم را از عموی دیگرش ملامحمدعلی و فلسفه را نزد آخوند شیخ ملا آقا حکیم قزوینی فرا گرفت
خدیجه و سکینه که هر دو از زنان فقیه، عالم و فاضل زمان خویش شدند، ثمره ی این ازدواج اند. نرگس با همسرش به کربلا مهاجرت کرد و در صدر وعظ و تدریس و ارشاد قرار گرفت.
وی در سال ۱۳۲۲ در کربلا وفات کرد و در رواق شرقی مدفون گشت.
ام کلثوم روغنی قزوینی
علاوه بر بانوان خاندان برغانی، بانوان فرهیخته دیگری چون ام کلثوم روغنی قزوینی، (مجتهد، محدث، متوفی سال ۱۳۲۰ ه)، دختر شیخ کریم روغنی است.
وی علوم اسلامی را از علمای مدرسه صالحیه قزوین فرا گرفت و سپس در درس فقه و اصول شیخ محمدصالح برغانی و شهید ثالث و پدرش حضور یافت
وی به همراه خانواده اش به کربلا و نجف مهاجرت کرد و در درس علمای بزرگ این شهر حاضر شد. با شیخ ابراهیم زنجانی ازدواج کرد و دارای چهار فرزند شد که همگی آنها از علما و فضلای عصر خود بودند.
وی در سال ۱۳۲۰ ه در گذشت.
منابع
(غروی نایینی، نهله، محدثات شیعه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ١٣٧۵ش. ص۲۵-۲۶)
ارتباطات و بین الملل حوزه علمیه استان قزوین
