خبرگزاری حوزه| شهید آیت‌الله علی قدوسی یکی از بزرگ مردانی است که با سختی‌ها و مشقات فراوان و توجه به توانمندی بانوان، پایه گذار ورود بانوان مسلمان را به عرصه علوم دینی بودند.
به مناسبت شهادت این عالم ربانی، تاریخچه اولین حوزه علمیه بانوان به همراه بخشی از ویژگی‌های شخصیتی شهید آیت‌الله قدوسی ارائه می‌شود.
تاریخچه ساخت اولین حوزه علمیه خواهران در قم (مکتب توحید)
در طی تاریخ همیشه شیرزنانی بوده اند که پا به پای مردان در عرصه‌های مختلف تلاش کرده و در تاریخ کشورشان اثرگذار بوده اند. در این میان کسانی بوده اند که با اعتماد به قدرت زنان و فراهم نمودن ورودشان به عرصه‌های مختلف بستری مناسب جهت رشد و تعالی ایشان رقم زده اند. چه بسا که رشد و بالندگی یک کشور در گرو توانمند بودن زنان آن سرزمین است.
در ایام سلطنت رژیم شاهنشاهی یعنی تا سال ۱۳۴۹ زنان علاقه‌مند به علوم دینی، مدرسه ای برای آموزش این علوم نداشتند، بعد از آن بود که اولین حوزه علمیه بانوان قم یعنی “مکتب توحید"، با مدیریت شهید قدوسی تاسیس شد.
شهید آیت‌الله علی قدوسی
۱۲ مرداد ۱۳۰۶ خورشیدی زمانی که هنوز بیش از ۲ سال از روی کار آمدن رضا خان نگذشته بود، در شهر کوچک نهاوند پسری در خانواده‌ای روحانی متولد شد. وی را که آخرین فرزند خانواده بود، علی نامیدند. پدرش یکی از روحانیون برجسته، صاحب علم و اجتهاد و تقوا بود. دوران خردسالی وی تحت تعلیم پدری عالم و باتقوا و مادری متدین و پرهیزگار سپری شد. در نوجوانی (سال ۱۳۲۱ش) وارد حوزه علمیه قم شد و تحصیل علوم دینی را آغاز کرد. او طلبه‌ای بسیار کوشا و متقی بود و پس از سالها تحصیل در محضر آیت‌الله بروجردی رحمت‌الله‌علیه، علامه طباطبایی رحمت‌الله‌علیه و امام خمینی رحمت‌الله‌علیه به سطوح بالای تحصیل دست پیدا کرد.
با شروع نهضت امام به صف مبارزان پیوست. یاران امام در دوران مبارزه متوجه خلأ نیروی کارآمد برای پاسخگویی به شبهات روز و مبارزه با جریان‌های الحادی شدند. پس راه حل را در ایجاد مدارس جدید دینی و تربیت نسلی آگاه به علوم دین و دانش‌های جدید یافتند.
به این ترتیب آیت‌الله قدوسی با کمک آیت‌الله شهید بهشتی در سال ۱۳۴۳ش مدرسه حقانی را تاسیس کردند؛ کاری که با مدیریت بی‌نظیر آیت‌الله قدوسی به تربیت نسلی کارآمد برای انقلاب اسلامی انجامید.
اما آیت‌الله قدوسی حدود یک دهه بعد علاوه بر این مدرسه، اولین مدرسه علمیه بانوان قم را که «مکتب توحید» نام داشت، تاسیس کردند و مدیریت این مکتب را بر عهده گرفتند. مدیریتی که بنا بر نقل بسیاری از بزرگان بسیار قاطع و جدی بودند تا نسلی از بانوان عالم و متقی در آن تربیت شوند. مکتب توحید با استقبال بسیاری از طلاب خواهر مواجه شد؛ و شاگردان و تربیت شدگان ایشان تحت مدیریت وی سمت‌ها و مسئولیت‌های مهمی را بعد از انقلاب به عهده گرفتند.
ایشان در شرایطی مدیریت این مکتب را به عهده داشتند که در دوران خفقان ساواک سخت‌گیری‌های زیادی داشتند و در اسناد ساواک وجود دارد که:
از جلسات مکتب توحید حتی‌الامکان مراقبت انجام شود و به احتمال قوی حاج آقای قدوسی از موارد مورد بحث از تاسیس مکتب مذکور نظرات سوئی را دنبال می‌نماید .
در سند دیگری نیز آمده است:
احتمالا مواد درسی آن نیز با مدارس علوم دینی طلاب تطبیق می‌کند و احتمال دارد که هدف بانیان این گونه مدارس این باشد که با آموزش و تربیت بانوانی که در رشته علوم دینی تحصیلات کافی داشته باشند در آینده از وجود آنها برای تبلیغ مذهبی در نقاط مختلف کشور مانند طلاب فارغ‌التحصیل از مدارس علوم دینی استفاده نمایند که البته این فعالیت‌ها متوجه آموزش مذهبی نسوان به ویژه خانواده‌های متعصبین مذهبی و بازاریان متاثر از نظریات و عقاید روحانیون خواهد بود و موجب رونق گرفتن کانون‌ها و محافل مذهبی متشکل از طرف بانوان متعصب مذهبی خواهد شد.
شهید قدوسی با تمامی شرایط همچون کوهی استوار ایستادند تا این شجره طیبه به بار بنشیند و امروز شاهد این هستیم که بسیاری از شاگردان ایشان در مسئولیت‌های مختلف در حال خدمت به جامعه اسلامی هستند.
ویژگی‌های شهید قدوسی در تربیت طلاب
ارادت به اهل بیت علیهم السلام
شهید قدوسی افزون بر علم گسترده و مدیریت قدرتمند، انسانی خودساخته و عالمی پرواپیشه بود. او اهل دعا و نماز شب بود. در ماههای محرم و صفر، زیارت عاشورایش ترک نمیشد و به خواندن زیارت جامعه کبیره اهتمام می‌ورزید. او به پیشگاه خاندان عصمت و طهارت از اعماق وجود ارادت داشت و همه ساله در خانه خودش روضه خوانی برقرار میساخت. بسیاری از خطبه های نهج البلاغه را با تسلط کامل به حافظه سپرده بود و در کلاسهای درس اخلاق او انوار خاندان عترت جریان داشت. شرکت کردن در درس اخلاق و عرفان او، برای حاضران اثراتی سازنده، رشد دهنده و بیدارکننده داشت و تعلقات فناپذیر را فرو میریخت.
دقت در مصرف بیت المال و حق الناس
شهید قدوسی درباره بیت المال و حق الناس دقت شگفتی داشتند و طلاب را هم به سمت رعایت این دو امر مهم در تحصیل علوم دینی هدایت می‌کردند.
مخالفت شدید با بی نظمی
شهید قدوسی مردی متواضع و متین و پرکار بودند و در عین حال در کارها قاطعیت بسیار داشتند و با بی‌نظمی بسیار مخالف بودند و برای اولین بار شروع به امتحان گرفتن از طلاب نمودند.
خواندن دروس جدید توسط طلاب
آیت‌الله قدوسی بسیار سعی نمودند که طلاب علاوه بر خواندن دروس اسلامی از دروسی مثل ریاضیات، زبان خارجی، اقتصاد، جامعه شناسی، روانشناسی و تاریخ تحلیلی اسلامی کاملاً استفاده نمایند و به این علوم هم مسلط باشند.
ارتباط سازنده بین طلاب و دانشجویان
از جمله برنامه‌های دیگر شهید قدوسی ایجاد ارتباط و اتحاد بیشتر طلاب و دانشجویان در زمان انقلاب فرهنگی بود که ایشان کلاسهای مرتبی برای دانشجویان ایجاد کردند که بسیاری از دانشجویان در ارتباط با طلاب بتوانند دروس اسلامی را بخوانند و این امر باعث ایجاد ارتباط بیشتر طلاب و دانشجویان گردید.
برگزاری کلاس اخلاق
از جمله موارد مورد تاکید شهید قدوسی حضور طلاب در درس اخلاق بود که با حضور بسیار موثر طلاب روبرو می‌شد. ایشان خود با تزکیه و تهذیب نفس و نیز تصفیه درون از طریق عبادت و رعایت موازین شرعی مسیر کمالات را طی کرده بود و خود بر فراز این قله رستگاری و پارسایی قرار گرفته بود و بر اثر این توفیق بزرگ معنوی، جویبارهای باطراوتی از فضائل و کرامات را جاری ساخت و الگوی بسیار مناسبی از اخلاق و معنویت بود.
حفظ اصالتهای حوزه و تکیه بر امتیازها و ویژگی‌های نظام آموزشی حوزه
برنامهریزی دقیق، استفاده از روشهای ارزشیابی، آزمونهای منظم و نظارت مستقیم بر متون درسی، از جمله برنامه‌های ایشان در این راستا بود. ایشان بسیار مقید بود که شاگردان خوب درس بخوانند و وقت را بیهوده تلف نکنند. اگر شاگردان با استعداد در درس و بحث خود کوتاهی می‌کردند به ایشان تذکر داده می‌شد. برایش مهم این بود که شاگرد وظیفه‌اش را خوب انجام دهد نه این که فقط نمره خوب بگیرد. در دوره‌ای که بسیاری از متدینین خواندن زبان انگلیسی را کاری نادرست یا حتی حرام می‌دانستند وی طلاب را به خواندن زبان انگلیسی تشویق می‌کردند تا بتوانند رسالت تبلیغی خود را در جهان ایفا کنند.
شهید قدوسی از زبان همسرش
سرکار خانم «نجمه سادات طباطبایی» فرزند ارشد مرحوم علامه طباطبایی رحمت‌الله‌علیه، همسر شهید آیت‌الله قدوسی و مادر شهید «محمدحسن قدوسی» عنوان می‌کند:
آیت‌الله قدوسی اسوه حقیقت و ایمان بود. ایشان همواره مشغول کار و تألیف بود و هیچ گاه از این دو کار باز نمی‌ماند، البته پدر بنده علامه طباطبایی نیز همواره در حال تألیف و خواندن کتاب بودند و من به این مسئله عادت داشتم.
آیت‌الله قدوسی به همراه آقای حاج میرزاعبدالله توسلی در تأسیس مکتب توحید نقش تأثیرگذاری داشتند. وی با بیان اینکه آیت‌الله قدوسی، انسانی مقید و اسوه نظم و درس بود، گفت: در طول ۲۷ سال زندگی مشترک، هیچ گاه به گردش نرفتیم، زیرا ایشان همواره در تکاپو بودند.
بانو طباطبایی که مدت ۲۷ سال زندگی مشترک با شهید قدوسی داشتند، به ویژگی‌های اخلاقی همسر خود اشاره کرد و ایشان را اسوه ادب معرفی کردند. ایشان اشاره کردند شهید قدوسی در محضر استاد خود، علامه طباطبایی رحمت‌الله‌علیه همیشه دو زانو می‌نشستند.
وی اشاره می‌کنند که آیت‌الله قدوسی گاهی در طول یک سال، سه بار خمس می‌داد و همواره می‌گفت من هیچ نیستم، می‌خواهم زیر پای مردم باشم، همین طور هم شد، به طوریکه امروز مزار ایشان در حرم در جایی قرار دارد که زیر پای مردم است.
همسر آیت‌الله قدوسی اشاره می‌کنند که همه کارهای آیت‌الله قدوسی برای رضای خدا بود، ایشان همواره از خدا می‌خواست در حالی که مشغول کار و مسئولیت است، از این دنیا برود که همین طور هم شد.
شهادت
آیت الله قدوسی شنبه ۱۴ شهریور ۱۳۶۰ش بر اثر انفجار بمبی در دادستانی به شهادت رسید. پیکر او پس از تشییع در تهران به قم منتقل و در حرم حضرت معصومه علیهاالسلام دفن شد.
313/61
