به گزارش خبرگزاری حوزه، در عالم هستی برخی از موجودات غیرمحسوس‌‏اند و با حواس طبیعی و عادی قابل درک نیستند. یکی از این موجودات جن است.

جن که در اصل معنا مفهوم «پوشیدگی» دارد، از چشم انسان پوشیده است. قرآن وجود این موجود را تصدیق کرده و سوره‏ای به نام «جن» نیز در قرآن وجود دارد.

در قرآن گاهی از این موجود به «جان» تعبیر می‌‏شود.[۱] ماهیت و حقیقت این موجودات چندان برای ما روشن نیست ولی از پاره‏‌ای آیات و روایات می‌‏توان به برخی از مشخصات این موجود دست یافت، از جمله:

۱. از آتش آفریده شده و خلق آن پیش از خلق انسان است.[۲]

۲. جن نیز مانند انسان مکلف و مسؤول است.[۳]

۳. دسته‌‏ای از آن‌ها مؤمن و گروهی کافر، عده‏‌ای از آن‌ها نیک ‏کردار و برخی از آن‌ها زشت کردارند.[۴]

۴. بعضی از آن‌ها مرد و مذکر و پاره‏‌ای دیگر زن و مؤنث هستند و تولید نسل نیز می‏‌کنند.[۵]

۵. آن‌ها زندگی می‌‏کنند و می‌‏میرند.[۶]

۶. دارای شعور و اراده‏‌اند و می‏‌توانند با سرعت حرکت کنند. مانند قصه حضرت سلیمان (علیه‌السلام) و تخت بلقیس - ملکه سبا. [۷]

۷. مسخّر انسان می‎‌‏گردند؛  البته در این رابطه تنها در قرآن به قضیه حضرت سلیمان (علیه‌السلام) اشاره شده است که علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان‌‏ها، جن‌‏ها نیز در اختیار و به فرمان حضرت سلیمان (علیه‌السلام) بودند.[۸]

۸. در روایات آمده است که جن مؤمن برای پیامبران و امامان (علیهم‌السلام)، مسخر می‌‏شوند و خدمت می‌‏کنند و کسانی که به اذن الهی ولایتی دارند نیز می‌‏توانند جنیان کافر را تحت فرمان خویش درآورند.[۹]

۹. از پاره‏‌ای آیات قرآنی و روایات معلوم می‏‌شود که جنیان به پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ایمان آورده‌اند.[۱۰]

۱۰. خداوند در آیه‏ ی ۲۷۵ سوره ی بقره می‏‌فرماید: «کسانی که ربا می‌‏خورند (در قیامت) برنمی‏‌خیزند مگر مانند کسی که بر اثر تماس شیطان دیوانه شده (و تعادل خود را نمی‏‌تواند حفظ کند گاهی زمین می‌‏خورد و گاهی به پا می‌‏خیزد).

مرحوم علامه‏‌ی طباطبایی در تفسیر این آیه می‌‏فرماید: اگرچه آیه دلالت ندارد که هرگونه جنون و دیوانگی ناشی از تماس شیطان باشد و لکن اشاره‏‌ای است بر این‌که بعضی از دیوانگی‌‏ها از ناحیه شیطان است و همین‌‏طور آیه دلالت بر این نمی‌‏کند که این‌گونه تماس فعل خود شیطان باشد؛ برای این که شیطان به معنای شریر (شرور- مردم‏ آزار) است که هم بر ابلیس اطلاق می‏‌گردد و هم بر انسان‏‌های شریر و هم جنّیان شریر و ابلیس هم از طایفه جن است؛ اما آن چه یقینی است از دلالت آیه، این است که برای جنّ در این گونه تماس (که حاصل آن دیوانگی است) شأنی است ولو این که همه‏‌ی آن‌‏ها این گونه نباشند.[۱۱] اما این‌گونه نیست که شیطان سلطه‌‏ای قهری و غیراختیاری بر انسان داشته باشد، بلکه سلطه شیطان، همه سلطه‏ فتنه و غرور است به این معنی که انسان را دعوت به آلودگی می‏‌نماید و به عبارت دیگر در راه هدایت دام می‌‏گستراند، به فرموده قرآن: «(ای شیطان) بر بندگانم تسلط نخواهی یافت مگر گمراهانی که از تو پیروی می‏‌کنند.»[۱۲]

۱۱. این که جن در کجای زمین قرار دارد؟ به طور واضح و مشخص مطرح نشده است؛ هر چند برخی از روایات به اماکنی که جنیان در آن‌جا حضور بیشتری دارند اشاره شده است. آن‌چه که مسلم است جن نیز مانند انسان موجودی است جسمانی با این تفاوت که انسان از خاک و جن از آتش است.

۱۲. منظور از ظهور جنّ و شیطان این نیست که از ماهیّت حقیقی خود خارج شوند و تغییر ماهیت بدهند بلکه به این معنی است که در قوّه حسّ و ادراک انسان به صورت‌های مختلفی محسوس می‌‏شوند. به همین جهت، گاهی جنیان به صورت یک آدم، گاهی موجودات کوچک، گاهی موجودات بزرگ با بدن‌ها و چشم‌ها و موهای عجیب متمثّل می‌‏شوند و شیطان نیز بصورت یک پیرمرد، گاهی بصورت جوان  ظاهر شده است.

در روایتی می‏‌خوانیم که شیطان انگشت پای مبارک امام سجاد (علیه‌السلام) را در حال نماز نیش می‌زند و می‏‌خواهد حضرت را از توجه در نماز غافل سازد ولی امام با ذکر الهی از شرّ او نجات می‌‏یابد.

۱۳. آزار و اذیت جن به این معنا که الآن شایع هست و مردم از آن می‌گویند در مورد آزار و اذیت و یا این‌که به اشکال و چهره‌های مختلف حضور پیدا می‌کند و انسان‌ها را می‌ترساند، نمی‌باشد، البته همان‌طور که قبلا اشاره شد جن وجود دارد اما وجود جن دو نوع خوب و بد دارند، یعنی بنابر آن‌چه در روایات آمده اجنه مثل انسان‌ها دارای مؤمن و کافر می‌باشند، پس جن مؤمن با انسان‌های مؤمن، خوب است و کاری با آن‌ها ندارد اما جن کافر، انسان‌های بد را ضرر می‌رساند و آن‌ها را اذیت ‌می‌کند.[۱۳]

با نگاه به برخی آیات بر می‌آید که اگر ما اجازه‌ی ورود به جنیان ندهیم، از بسیاری از احوالات و افکار ما غافل‌اند و می‌توان با وارد شدن در قلعه‌ی شریعت الهی از تیررس حیله‌های آن‌ها به دور بود.‌ پس این طور نیست که فکر کنیم حال که آن‌ها ما را می‌بینند و ما آن‌ها را نمی‌بینیم، آن‌ها اجازه داشته باشند به راحتی وارد حریم شخصی ما شوند و با ما مقابله نمایند .

۱۴.  شیاطین و جنیان هیچ‌گونه تصرف و سلطه قهری و غیراختیاری بر انسان ندارند و هرگونه انحرافی از ناحیه آن‏‌ها در مورد انسان صورت می‌‏گیرد همراه با اختیار آدمی است، اما این که بعضی سختی‌‏ها در زندگی انسان از ناحیه شیاطین است شکی نیست که همه برای آزمایش و امتحان ماست. از این رو تفاوت است میان انحراف و سختی. انحراف برای مؤمنین نیست، اما چه بسا سختی برای آن‏‌ها باشد.

پی نوشت:

[۱] . الرحمن، ۳۹؛ حجر، ۲۷.

[۲] . حجر، ۲۷؛ الرحمن، ۱۵.

[۳] . ذاریات، ۵۶.

[۴] . جن،۱۱ و ۱۴ و ۱۵؛ احقاف،۳۱.

[۵] . جن، ۶.

[۶] . احقاف، ۱۸.

[۷] . نمل، ۳۹ -۳۸.

[۸] . سبأ، ۱۴ _ ۱۲؛ انبیاء، آیه ۸۲.

[۹] . مصباح یزدی، محمد تقی، معارف قرآن، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، چاپ دوم ۱۳۷۸ - ص ۳۱۲ – ۳۱۳.

[۱۰] . جن، ۱ ؛ احقاف، آیه ۳۲ – ۲۹.

[۱۱] . الرحمن ۳۹؛ حجر ۲۷.

[۱۲]  الرحمن ۳۹؛ حجر ۲۷.

منبع: پایگاه جامع فرق، ادیان و مذاهب