خبرگزاری «حوزه» - بیرجند/ اگرچه 1400 سال از زمان شهادت ایشان می گذرد اما همچنان سؤال های زیادی از جمله این که چرا دو تاریخ برای شهادت ایشان ذکر شده؟ چرا قبر حضرت زهرا مخفی ماند و ائمه بعد از ایشان آن را اشکار نکردند؟ چرا زمانی که درِ خانه حضرت علی را آتش زدند، ایشان سکوت کردند؟، و ... مطرح است.

برای پاسخ به این سؤالات خبرنگار حوزه به سراغ حجت الاسلام مجتبی شیدایی، معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی رفته و  با این کارشناس حوزوی به گفتگو پرداخته که حاصل آن را در ادامه می خوانید.

*چرا دو تاریخ برای شهادت حضرت زهرا(س) ثبت شده؟

زمان شهادت حضرت زهرا(س) باید توسط مورخین ثبت و به دست ما می رسید و مورخین تحت نظر حاکمان آن زمان بودند و توجه زیادی به مسئله ولادت و شهادت نداشتند که می شود گفت کوتاهی از مورخین بوده است.

اما دلیلش هم این است که تاریخ شهادت حضرت زهرا(س) حساسیت داشته است و مشروعیت حکومت ها را به نوعی زیر سوال می برده است و مورخان عمدتا مایل نبودند در این طور مسائل که جنبه سیاسی پیدا کرده بود، شرکت یابند.

نکته بعدی این است که در بین شیعیان هم حساسیت خاصی نسبت به این امر وجود ندارد چراکه با نگاهی به تاریخ می بینیم در مسائل شرعی برخی اصحاب سوالات جزئی را می پرسند اما در این زمینه سوالی وجود ندارد.

در آن زمان گرفتن جلسات شهادت و یا ولادت زیاد مرسوم نبود که البته شهادت امام حسین(ع) استثنا دارد که در بحث کربلا و عاشورا با یک تاریخ شفافی مواجه هستیم اما در بحث تاریخ شهادت حضرت زهرا(س) بخاطر ملاحظات و حساسیت ها چندان سوال نمی شد.

*چرا قبر حضرت زهرا(س) مخفی ماند و ائمه(ع) بعد از ایشان آن را اشکار نکردند؟

شبانه دفن شدن حضرت زهرا(س) به دلیل سخنرانی شان در خطبه فدکیه و موضع گیری های ایشان نسبت به خلفای آن زمان و در راه الهی و مسیر ولایت بوده است و شبانه تشییع شدن، دفن شدن و مخفی ماندن قبرشان همه در این راستا طراحی شده است.

ما بعد از 1400 سال می بینیم فردی که  سیدةالنساءالعالمین نامیده شده و تنها یادگار پیامبر اکرم(ص) بود، قبرشان مخفی مانده است که ترجمه مخفی ماندن قبر حضرت زهرا(س) یعنی اعتراضی به بلندای تاریخ نسبت به غصب خلافت و تعیین حقانیت برای کسانی که دنبال حق هستند و در واقع مخفی ماندن قبر حضرت ابزاری قوی برای مبارزه بوده است.

خاطره ای از علامه امینی ذکر شده است، که روزی با علمای اهل سنت نشسته بودند که در مورد مسئله امامت سؤالی از سوی یکی از علمای اهل سنت مطرح شد و علامه امینی در پاسخ پرسیدند که آیا شما حدیثی پیامبر را که گفت «مَنْ ماتَ وَ لَمْ يَعْرِفْ إمامَ زَمانِهِ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّة» را قبول دارید؟! که همه آن را قبول داشتند و در منابع اهل سنت نیز این حدیث ذکر شده است.

آیا اهمیتی فراتر از این برای امامت می شود تصور کرد که توجه و عمل به بحث امامت می شود رستگاری و در مقابل آن مساوی است با مرگ جاهلیت و این موضوع ساده ای نیست.

علامه امینی در بخشی از مناظراتشان این سوال را مطرح می کنند که آیا حضرت زهرا(س) امام زمان خودش را شناخت یا خیر؟ که قطعا جواب آن مثبت است. چراکه نمی شود سیده زنان اهل عالم به مرگ جاهلیت از دنیا رفته باشند؛ که بعد سوال می کنند امام زمان حضرت زهرا چه کسی است؟

اگر ما از همه تاریخ چشم بپوشیم و بگوییم هیچ جسارت و آزار و اذیتی به ایشان نشده است، مخفی بودن قبر حضرت زهرا(س) را نمی توانیم انکار کنیم و این اعتراضی بوده که حضرت در زمان شهادت خودشان تعیین کردند که اگر حضرت امام زمان خودشان را خلیفه اول و مشروع می دانستند نیازی به مبارزه و شهادت و تشییع مخفیانه نبود و از خلیفه اول دعوت می کردند و نماز می خواندند، پس چرا عمدا گفته اند که آنها در تشییع ایشان نباشند و حتی از عموم مردم نیز دعوت نشوند.

حضرت زهرا(س) با مخفی بودن قبر خود زمینه شناخت حقانیت را برای ما معلوم کردند.

این که حضرت زهرا(س) را مخفیانه دفن کردند، برای خلفای عباسی یک توهین محسوب می شد که چرا به آنها خبر نداده اند و به اندازه ای ناراحت شدند که خواستند دست به نبش قبر بزنند اما امام علی مانع این کار آنها شد.

*چرا زمانی که درِ خانه حضرت علی را آتش زدند، ایشان سکوت کردند؟

ایشان سکوت نکردند، بلکه زمانی که مصلحت مسلمانان را در سکوت دیدند، ساکت شدند وگرنه در ابتدا واکنش های جدی و تندی انجام داده اند، اما افراد مقابل امام علی(ع) تعداد زیادی بودند و به تعبیری دست امام  به ناچار بسته بود.

در منابع اهل سنت نیز به واکنش حضرت علی(ع) در این اتفاقات اشاره شده است و در کتاب «الامامة و السیاسة» دینوری ذکر شده است.

در جایی با فرد مهاجم یقه به یقه هم شده اند و فرد مهاجم را زمین زده اند و بیشتر از این برایشان مقدور نبود.

امام علی (ع) در همین مورد در نهج البلاغه فرموده اند که من اوضاع را رصد کردم و فهمیدم اگر سکوت اختیار کنم به نفع اسلام و مسلمین است.

حتی ابوسفیان که خود زمانی سردار کفر بود، لحظه ای که خلافت غصب می شود به امام علی(ع) گفت من طرفدارشما هستم و اگر بخواهید می توانم مدینه را پر از سربازان مطیع خود کنم که امام علی می فرمایند تو از قبل دنبال فتنه بودی و اکنون هم به دنبال فتنه هستی؛ و این گونه پیشنهادها هم به امام علی می شد.

*برای این که  سیره حضرت زهرا(س) در جامعه عملیاتی شود، چه باید کرد؟

یکسری روایات داریم در مورد فضیلت های حضرت زهرا(س) که جایگاه بلند مرتبه ایشان را بیان می کند، ولی آن چیزی که تفسیری است و جامعه ما می تواند روی آن کار کند، خطبه ی فدکیه است که یک سخنرانی جامع از حضرت زهرا(س) است و این خطبه در کتاب «الشافی فی الامامه» توسط سید مرتضی نقل شده است و در کتاب «بلاغات النساء» ابن تیهوری نیز آمده است.

خطبه فدکیه مجموعه مهمی از معارف دینی است که سیاسی، اعتقادی، اخلاقی و هم فقهی است و به ابعاد شکل گیری اسلام پرداخته شده است؛ تعمیق فهم خطبه فدکیه قدم مهمی برای نزدیک شدن به حضرت زهرا(س) است.

متأسفانه گاهی اوقات ما به دلیل گریه ها و عزاداری های زیاد فراموش می کنیم که دغدغه ها و نگاه های حضرت زهرا(س) چه بوده است و از اصل مطلب بازمی مانیم.

در بحث الگوپذیری ما باید مواظب باشیم و جانب احتیاط را رعایت کنیم تا به آسیب ها مبتلا نشویم. گاهی جایگاه ایشان در سطح پایین بیان و بی احترامی می شود و گاهی بسیار بلند معرفی می شوند، البته نه به آن معنی که همچین جایگاهی وجود ندارد بلکه این جایگاه طوری تبیین می شود که قابل اقتدا نیست و طوری حضرت معرفی می شود که گویی متعلق به 1400سال پیش بوده است.

اگر ما یک نگاه کلی به ایشان داشته باشیم، می بینیم که حضرت زهرا(س) اگرچه در اوج علم و دانایی است در عین حال حضور اجتماعی دارند وقت شناسند، بصیرند، آگاهند، حساسیت های لازم را می دانند و در عرصه سیاسی چقدر آگاهانه حضور دارند.

در زمینه تربیت فرزند می بینیم که در سن کم، 4 فرزند دارند و چقدر بحث تربیتی در خانه حضرت زهرا(س) پررنگ است. ایشان حرکت های جهادی داشتند و حتی در برخی از جنگ ها حضور داشتند و به مداوای مجروحین می پرداختند.

وقتی حضرت زهرا(س) می خواستند با طرح خطبه فدکیه اعتراضات خود را بیان کنند چادر می پوشیدند و روپوشی را بر صورت انداخته و به همراه عده ای از زنان به سمت مسجد می رفتند و درهمان جا هم برای ایشان حائلی(پرده ای) می انداختند در حالی که ایشان حجاب خود را رعایت می کردند و می توانستند بدون حائل سخنرانی کنند، اما به این کار اقدام می کنند.

این در واقع نشان دهنده این مطلب است که در عین حال که ایشان حضور اجتماعی دارند اما عفت را به خوبی رعایت می کنند و حریم را حفظ می کنند.

پیامبر خدا باغ فدک را به حضرت زهرا(س) بخشیدند و کارهای باغ بزرگ فدک را برعهده ی حضرت زهرا(س) گذاشته بودند و ایشان نمی توانستند نسبت به این مسئله بی تفاوت باشند و در منابع ذکر شده است که ایشان برای انجام کارهای فدک کارگزارانی داشتند.

*حوزه علمیه چقدر به پژوهش در بخش زندگی حضرت زهرا(س) پرداخته است؟

نشست ها و مناظرات علمی زیادی درسالیان گذشته و همچنین نشست های طلبگی انجام شده و به تناسب شبهاتی که وجود داشته بحث هایی مطرح شده است.

برای بیان ابعادی که قابل پژوهش است، باید معارف زندگی حضرت زهرا(س) را به مدل های کاربردی تعریف کنیم یا یک تعریف کلی قرار دهیم تا همه از آن بهترین بهره ببرند.

به عنوان مثال نمونه و الگوی مطلوب حضور اقتصادی زنان در جامعه را از ان استخراج کنیم، در بحث مشاغل مرتبط با خانمها، ورزش ها و حتی رشته های تحصیلی باید یک بسته شفاف ارائه شود که الگویی برای عملکرد زنان در جامعه اسلامی باشد.

در این زمینه باید نهادهای مختلفی ورود کنند و حوزه هم می تواند پیشنهادها و راهکارهای خودش را مطرح کند.

انتهای پیام/