به گزارش خبرنگار خبرگزاری«حوزه» حجت الاسلام و المسلمین احمد مبلغی شامگاه یکشنبه در نشست علمی «تببین و بررسی سرفصل های فقه منزلت(شأن) در دبیرخانه انجمن های علمی حوزه برگزار شد، با اشاره به اینکه منزلت اجتماعی یکی از موضوعات فقه الاجتماع است گفت: در هر فقه تخصصی، لازم است در مرحله قبل از ورود به مباحث آن، افزون بر "روش‌شناسی"، "سرفصل شناسی" نیز صورت بگیرد.
وی ادامه داد این نشست با این هدف برگزار شده تا سرفصل های فقه منزلت اجتماعی ارائه، و سطح اتقان، انسجام و ادبیات آن ها مورد بررسی قرار بگیرد.
ویژگی های سرفصل های پیشنهادی
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به ویژگی های سرفصل های تهیه و تنظیم شده برای فقه منزلت اجتماعی، گفت: یکی از این ویژگی ها، فراهم آوری زمینه علمی برای بردن فقه به سمت "لایه های زیرین روابط اجتماعی و فرایندهای آن با محوریت دو منزلت انتسابی و اکتسابی" است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در توضیح این فایده، گفت: آنچه اکنون در "فقه های تخصصی اجتماعی دیگر" همچون فقه اقتصاد جریان دارد، پرداختن فقه به مسائل روبنيان اجتماعی با ماهیت های مختلف اقتصادی و غیر اقتصادی است؛ در حالی که فقه الاجتماع به رفتارهایی می پردازد که پیرامون موضوعات تشکیل دهنده زیرساخت های مناسبات اجتماعی شکل می پذیرند.
وی افزود: این دسته از موضوعات اجتماعی، مناسباتی را پدید می‌آورند که برحسب ادبیات دینی جریان آنها مشمول سنن الهی اجتماعی است؛ سننی که جریان آنها قطعی است و فعل و انفعالات مناسبات اجتماعی ذیل آنها انجام می گیرد.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: متاسفانه ما تا به حال فقه را به سمت رفتار های مربوط به مناسبات قرار گرفته در لایه های زیرین اجتماعی نبرده ایم بلکه تمرکز ما بیشتر معطوف به رو بنیان ها بوده است و به همین جهت است که گاه نسخه‌هایی که می پیچیم بدون آنکه خود بخواهیم یا بدانیم خلاف سنن اجتماعی الهی است گویا یک نسخه پیچی بر خلاف مسیر سیل صورت می پذیرد.
وی گفت: فقه الاجتماع از یک طرف مسبوق به علم الاجتماع است و از طرف دیگر سابق بر فقه های اجتماعی دیگر می باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی گفت: البته برخی از فقهای عظام با تیزبینی و زیرکی خاص، مناسبات اجتماعی را خوب می فهمند، ولی این حرکت به شکل روتین، جامع و کامل در حوزه های فقه ما جا نیفتاده و حرکت حوزوی و فقه های ما بیشتر به سمت شاخه ها رفته اند.
فرایندی یا انقطاعی؟
وی گفت موضوعات و افعالی که پیرامون آنها در فقه الاجتماع، بررسی صورت می گیرد می گیرد عمدتاً دارای ماهیت فرآیندی هستند و نه ماهیت انقطاعی.
وی افزود: مقصود از ماهیت فرایندی، ماهیتی است که یک موضوع به دلیل قرار داشتن در یک فرایند اجتماعی در دو وضعیت تاثیرگذاری بر آن فرآیند و تاثیر پذیری از آن قرار دارد از این جهت ماهیت آن به صورت منقطع از فرآیند شکل نمی گیرد و معرفت ماهیت آن در چارچوب توجه به جایگاه آن در فرآیند قابل دسترسی است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ادامه داد: به تعبیر دیگر ما رویدادی را در درمیان رویدادهای متوالیه و متتابعه (که فرآیندی را تشکیل می‌دهند) می خواهیم ماهیت شناسی و موضوع شناسی بکنیم به همین جهت موضوعات فقه الاجتماع عمدتاً موضوعات دارای ماهیت فرایندی هستند.
وی گفت:جایگاه منزلت اجتماعی در رویدادهایی است که در پی هم می آیند و در هم تاثیر و تاثر می گذارند، و تحت سنت های الهی جریان پیدا می کنند. وی گفت از این جهت مراجعه به تخصص لازم است وگرنه ماهیت فرایندی موضوعات اجتماعی در فقه الاجتماع به دست نمی آید
وی در پایان به ۱۲ فصل برای منزلت انتسابی و ۸ فصل برای منزلت اکتسابی پرداخت و آنها را توضیح داد.
در این نشست هر یک از اساتید دکتر شرف الدین و دکتر گودرزی به مباحث مربوط به سرفصل ها از زاویه و خاستگاه جامعه شناختی پرداختند.
313/17
