در باب اهمیت توجه به مساله اوقات فراغت تاکنون بسیار شنیده و خوانده ایم، اما با این حال به نظر می رسد که هنوز نیازمند نگاه ها و رویکردهای نوین و کاربردی تر در این عرصه حساس هستیم؛ عرصه ای که با غفلت خانواده ها و دست اندرکاران مسایل فرهنگی کشور بسیار هم می تواند آسیب زا باشد.

به جهت قداست و جایگاه ویژه مساجد به عنوان خانه امن الهی، از دیرباز بسیاری از خانواده ها تمایل داشته اند که فرزندانشان به ویژه در ایام فراغت تابستانی، بیش از پیش وقت خود را در این اماکن مقدس سپری کنند.

در این بین، چندین سال است که کانون‌های فرهنگی- هنری مساجد با گستره قابل توجهی که در سراسر کشور دارند، متولی بخشی از برنامه های اوقات فراغت نه تنها در ایام تابستان که در طول سال هستند.

این کانون ها البته از جمله مهم ترین و پرمخاطب ترین نهادهای تربیتی به شمار می‌روند که هر ساله هزاران نوجوان و جوان با حضور در برنامه‌‌ها‌ی فرهنگی، تفریحی و آموزشی آن ها، اوقات فراغت خود را در این مراکز سپری می‌کنند.

در این میان، قم با توجه به موقعیت مذهبی خاص خود از جمله شاخص ترین استان‌‌ها‌ی کشور در بحث کانون‌‌ها‌ی مساجد است. تنی چند از مسئولان و شرکت‌کنندگان کانون های فرهنگی – هنری مساجد این استان، در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه،  دیدگاه های خود را درباره وضعیت و بایسته های فعالیتی این کانون ها بیان داشته اند؛

کانونی سرشار از نخبگی

کانون فرهنگی نخبگان میثم تمار، از جمله مهم ترین کانون‌‌ها‌ی فرهنگی استان قم است که تا کنون رتبه‌‌ها‌ی بسیار خوبی را در اجرای طرح‌‌ها‌ی فرهنگی و آموزشی و نیز برگزاری دوره های مربوط به اوقات فراغت کسب کرده است. حجت الاسلام وافی، مدیر این کانون با اشاره به این که کانون از سال1362 فعالیت‌‌ها‌ی خود را آغاز کرده ، گفت: این کانون از سال 1385 با نام رسمی "کانون نخبگان"، فعالیت‌‌ها‌ی خود را در فاز جدیدی پیگیری کرد که در فرایند جذب افراد سعی شد از محصلینی که معدل آنها بالای 19 می‌باشد بهره برده شود.

همکاری 25 طلبه در کانون میثم تمار

وی با بیان این که این کانون فرهنگی دارای 270 عضو است تصریح کرد: در مسایل تربیتی نیز که سعی شده در سطح مربیان از دانش و تخصص طلاب و دانشجویان با تجربه در مسائل تربیتی و فرهنگی، استفاده کنیم که در این بین 25 طلبه نیز ما را در برگزاری برنامه‌‌ها‌، یاری می‌دهند.

اجرای برنامه های متنوع در طول سال

حجت‌الاسلام وافی با اشاره به این که فعالیت‌‌ها‌ی این کانون، منحصر به فصل تابستان نیست، خاطرنشان کرد: از برنامه‌های این کانون که در طول سال برگزار می‌شود، می‌توان به برنامه‌‌ها‌یی چون طرح‌‌ها‌ی قرآنی، حلقه‌‌ها‌ی معرفت و رشد، کارگاه‌‌ها‌ی مهارتی در حوزه‌‌ها‌ی مختلف، برگزاری برنامه‌‌ها‌ی فرهنگی و تفریحی و... اشاره کرد.

تاکید بر نقش آفرینی بیشتر حوزویان در برنامه ها

مدیر کانون نخبگان میثم تمار همچنین در خصوص اهمیت حضور طلاب در برگزاری طرح‌‌ها‌ی اوقات فراغت در کشور گفت: بدون شک، حضور طلاب در این برنامه‌ها بسیار موثر بوده و دارای کارکردهای بسیاری است ولی متاسفانه این حضور در بخش اوقات فراغت در کشور، آن گونه که باید باشد، ملموس نیست.

حوزه خلاها را پر کند!

وی همچنین افزود: با این که حضور حوزه در این عرصه به شدت در کشور احساس می‌شود، ولی هنوز به نقطه آرمانی در این حضور نرسیده ایم و جای خالی بسیاری از نهادهای حوزوی در طراحی و شکل دهی به این برنامه‌‌ها‌ و حضور مستمر در برنامه‌‌ها‌ی تربیتی، احساس می‌شود.

حجت الاسلام وافی، تصریح کرد: البته نهادهایی در حوزه برای تربیت مربیان طلبه برای حضور در این گونه برنامه‌ها، فعال شده‌اند ولی متاسفانه هنوز، خلاء‌‌ها‌ی بسیاری در این زمینه احساس می‌شود که حوزه‌‌ها‌ی علمیه باید برای برطرف کردن این مشکلات، فکر اساسی کنند.

چرا طلاب موفق ترند؟!

مدیر کانون نخبگان میثم تمار با بیان این که مربیان غیر طلبه، قادر به اجرای کامل طرح‌‌ها‌ی تربیت دینی نیستند، خاطرنشان کرد: طلاب از آنجا که با متن دین آشنا هستند ، با یادگیری مهارت‌‌ها‌ی تبلیغی و مربی گری می‌توانند نتایج بسیار اثر بخش تری را نسبت به سایر مربیان به دست آورند و به طور کلی نقش طلاب در برنامه‌‌ها‌ی فرهنگی و تربیتی و اوقات فراغت، باید نقش صدرصدی باشد.

وی با تاکید بر لزوم ایجاد واحدهای تربیتی و مخاطب شناسی در حوزه‌‌ها‌ی علمیه اظهارداشت: این دروس باید به طور عملی و تئوری به طلاب آموزش داده شود تا کار آنها را برای بازگو کردن متن دین به مردم به خصوص نسل نوپا و جوان در جامعه تکمیل کند.

ضرورت حضور مبلغان متخصص در برنامه‌های اوقات فراغت

مهدی ترابی ، مدیر کانون فرهنگی محله دانیال قم نیز بر لزوم حضور طلاب و مربیان متخصص حوزوی در برنامه‌‌ها‌ی اوقات فراغت تاکید کرد و گفت: این کانون در بیست متری امام حسین(ع) واقع شده و از ده سال پیش کار خود را آغاز کرده و برنامه‌‌ها‌یی از جمله برگزاری طرح‌‌ها‌ی افزایش مهارت‌‌ها‌ی هنری و ورزشی، احکام، قرآن، برنامه‌های تفریحی و فرهنگی و علمی را در دستور کار خود قرار داده است.

از طلاب و دانشجویان متعهد بهره می گیریم

وی همچنین ابراز داشت: در برگزاری طرح‌‌ها‌ی مختلف فرهنگی و آموزشی سعی کرده ایم از وجود دانشجویان متعهد و طلاب، به صورت مستمر استفاده کنیم به طوری که مهم ترین برنامه‌‌ها‌ی آموزشی و علمی این کانون توسط طلاب جوان برگزار می‌شود.

وی افزود: حوزه و نهادهای فرهنگی کشور اقدامات حمایتی مناسبی از مبلغان جوان و مربیانی که در طرح‌‌ها‌ی آموزشی و اوقات فراغت کشور شرکت می‌کنند، داشته است ولی این حمایت‌‌ها‌ به خودی خود نمی‌تواند زمینه ساز حضور پررنگ تر روحانیون در این گونه برنامه‌‌ها‌ باشد.

لزوم ایجاد رویکرد نوین در تربیت مبلغان متبحر

این صاحب نظر مسایل فرهنگی در ادامه با اشاره به این که حضور مربیان متخصص طلبه در طرح‌‌ها‌ی اوقات فراغت، به اندازه کافی ملموس نبوده است، ابراز داشت: طلاب حضور خوبی در برنامه‌‌ها‌ی اوقات فراغت دارند ولی جدای از لزوم شرکت بیشتر آنها در این برنامه‌‌ها‌، باید در بدنه حوزه، رویکرد جدید و فعال تری در تربیت مبلغان ویژه کودک ، نوجوان و جوان ایجاد شده و موج جدیدی از مربیان متخصص و طلبه به بدنه کانون‌‌ها‌ی فرهنگی در کشور تزریق شود.

وی با ذکر این مطلب که هنوز خلاء حضور مبلغان متخصص حوزوی در برنامه‌‌ها‌ی اوقات فراغت در کشور، احساس می‌شود، گفت: طلاب حوزه‌‌ها‌ی علمیه به طور ذاتی دارای روحیه تبلیغی هستند که مطمئناً با روش‌‌ها‌ی تجربی تا حدی می‌توانند موفق عمل کنند ولی با این حال باید به این نکته مهم هم توجه داشت که ارایه آموزش‌‌ها‌ و تخصص‌‌ها‌ی ویژه می‌تواند ضریب موفقیت آنها را افزایش دهد.

*محوریت مباحث دینی در برنامه‌های اوقات فراغت

کانون فرهنگی انصارالحسین(ع)، از دیگر کانون‌های برتر استان قم است که در زمینه برگزاری طرح‌‌ها‌ی آموزشی و فرهنگی و اوقات فراغت خدمات خوبی انجام داده است. مرتضی لبخنده، مسئول این کانون با اشاره به این که برنامه‌‌ها‌ی دینی، جزو لاینفک برنامه‌های اوقات فراغت است، اظهارداشت: برنامه‌‌ها‌ی اوقات فراغت در مساجد، با رویکرد دینی برگزار می‌شوند و با وجود برگزاری طرح‌‌ها‌ی آموزشی، بازهم حضور برنامه‌‌ها‌ی دینی، ملموس تر است و از این رو، طلاب حوزه‌های علمیه به عنوان متخصصین مسایل مذهبی و دینی باید حضوری پررنگ تر در این گونهن برنامه‌‌ها‌ داشته باشند.

اجرای طرح پاسخگویی به شبهات در مساجد

وی با بیان این که پاسخ به شبهات و سوالات دینی کودکان و نوجوانان در این کانون‌‌ها‌ی تربیتی و اوقات فراغت از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، خاطرنشان کرد: به همین منظور و با هدف پاسخ به شبهات ذهنی نوجوانان وجوانان، طرح «شجره طیبه صالحین» در مساجد در حال اجراست که خوشبختانه آثار بسیار خوبی از برگزاری این طرح گزارش شده است.

لبخنده همچنین خاطرنشان کرد: ارایه آموزش‌‌ها‌ی دینی به مربیان پرورشی، کار خوبی است اما بهتر است بیشتر به تربیت مربیان طلبه برای حضور در این گونه برنامه همت گماشت؛ چرا که حضور طلاب در برنامه‌‌ها‌ی فرهنگی، اهمیت بسیار زیادی دارد که خوشبختانه نهادهایی مشغول به تربیت طلاب برای حضور در این عرصه‌‌ها‌ هستند که باید این فعالیت‌‌ها‌ به صورت مستمر ادامه یابد.

طلاب جوان حضور بیشتری داشته باشند

محسن کتابی از جمله طلاب جوانی است که 16 سال مدیریت کانون فرهنگی امام حسن مجتبی(ع) را تجربه کرده است. وی نیز با اشاره به اهمیت حضور پررنگ تر طلاب در برنامه‌‌ها‌ی اوقات فراغت کشور، گفت: متاسفانه طی سال‌های اخیر، شاهد حضور کمرنگ طلاب در برخی برنامه‌های تربیتی و طرح‌‌ها‌ی اوقات فراغت هستیم؛ البته منکر فعالیت‌ها و حضور خوب طلاب در این گونه برنامه‌‌ها‌ نیستیم ولی رویکرد طلاب جوان برای حضور در این عرصه، به گونه‌ای که باید باشد نیست؛ در این باره باید به دنبال ریشه‌‌ها‌ی کم رغبتی طلاب با استعداد برای ورود به این گونه برنامه‌ها بود.

وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری، پیرامون تهاجم فرهنگی دشمن و لزوم هشیاری آحاد مردم به ویژه اقشار فرهنگی، بیان داشت: رهبر معظم انقلاب، سال‌‌ها‌ پیش بحث تهاجم فرهنگی، بعد‌‌ها‌ شبیخون فرهنگی و در سال‌‌ها‌ی اخیر بحث ناتوی فرهنگی دشمن را متذکر شده اند؛ با این اوصاف باید به هوش باشیم که ما در میانه یک میدان جنگ سهمگین فرهنگی قرار داریم و باید از تمام ظرفیت‌‌ها‌ی فرهنگی برای مقابله با دشمن استفاده کنیم.

روحانیون؛ فرماندهان اصلی مکتب اسلام

وی افزود: اگر با نگاه دقیق به این جنگ فرهنگی نظر بیاندازیم می‌توانیم روحانیت را فرماندهان اصلی مکتب اسلام در مقابل دشمنان تا بن دندان مسلح واستکبار جهانی بنامیم؛ بنابراین حوزه وحوزویان همانگونه که در عرصه‌‌ها‌ی مختلف دفاع از اسلام و شریعت و فرهنگ، پیشگام بوده اند باید در این حوزه نیز کوشا باشند و برای تربیت نسل جوان و نوجوان کشور با تخصص پایه ای در این زمینه، از هیچ مجاهدتی فروگذار نکنند.

کتابی اضافه کرد: آموزش‌‌ها‌ی معارف دینی به مربیان کانون‌‌ها‌ی فرهنگی از درجه اهمیت بالایی برخوردار است و طلاب نیز به واسطه برخورداری از دانسته‌‌ها‌ی خود در این حوزه می‌توانند بیشترین تاثیرات فرهنگی را داشته باشند و در این بین ضرورت تربیت مربیان حوزوی خود نمایی بیشتری می‌کند؛ اما متاسفانه میزان خروجی‌‌ها‌ی مربیان حوزوی و متخصص در این عرصه، متناسب با نیازهای کشور نیست.

وی گفت: جوانان مذهبی و متعهدی که سال‌‌ها‌ی نوجوانی و جوانی خود را در مساجد گذرانده اند، علاقه و انگیزه فراوانی برای فعالیت در این عرصه دارند ولی متاسفانه از تخصص لازم برخوردار نیستند که به اعتقاد من هم باید طلاب متخصص را وارد این عرصه کرده و از ظرفیت‌‌ها‌ی بالای این جوانان با آموزش‌‌ها‌ی تخصصی در این زمینه، بهره برداری لازم را به عمل آورد.

طلاب برای رضای خدا طلبه شده‌اند

این طلبه فعال در عرصه های فرهنگی همچنین بر لزوم ایجاد انگیزه‌‌ها‌ی لازم برای حضور پررنگ تر طلاب جوان برای حضور در عرصه‌‌ها‌ی تربیتی در مساجد و مکان‌‌ها‌ی مختلف، تصریح کرد: طلاب برای رضا خدا، طلبه شده اند و برای کارهای خود اجر و مزدی نمی‌خواهند، ولی ایجاد انگیزه‌‌ها‌ی جانبی برای آنان نیز، امری مسلم و غیر قابل انکار است؛ مدیران تبلیغی و فرهنگی در حوزه باید برای طلاب جوانی که با خلوص نیت در این عرصه‌‌ها‌ فعالیت می‌کنند، مزایایی از جمله سابقه تبلیغی در نظر بگیرند زیرا این افراد سال‌‌ها‌ بی منت و چشمداشت در این عرصه با تمام سختی‌‌ها‌ و مشقاتی که در بر داشته است، حضور فعال داشته اند و باید برای این افراد نیز این گونه مزایا لحاظ شود تا دلگرمی جزئی نیز در کنار اجر عظیمی که خداوند برای آنها در نظر گرفته است، ایجاد شود.

اعتماد به روحانیت در برنامه‌های اوقات فراغت

علی اکبر محمدی ،از شرکت کنندگان در طرح اوقات فراغت کانون فرهنگی امام حسن(ع) قم، گفت: برنامه‌‌ها‌ی کانون در این فصل خوب بود، چون ما برای ثبت نام در این برنامه‌‌ها‌ مشکل چندانی نداشتیم و به دلیل اینکه در همین محله حضور داشتیم به راحتی در فعالیت‌‌ها‌ی کانون شرکت کردیم.

وی در خصوص حضور طلاب جوان در این برنامه‌ها ابراز داشت: در کلاس‌‌ها‌ی طرح اوقات فراغت، استادانی حضور داشتند که قرآن تدریس می‌کردند و به گفته خودشان تازه درس طلبگی را شروع کرده‌اند.

محمدی در خصوص شرایط خاص برگزاری برنامه‌‌ها‌ی فرهنگی در این کانون تصریح کرد: سومین سالی است که در فعالیت‌‌ها‌ی کانون شرکت می‌کنم ولی به خاطر اینکه در این برنامه‌‌ها‌، مربیانی شرکت می‌کنند که خیلی سواد دینی ندارند لذا نمی‌توانیم خیلی سوالات را که برای ما پیش می‌آید را از آنها بپرسیم.

حیدر بغدادی نیز از جمله والدینی است که فرزندش در برنامه‌‌ها‌ی طرح اوقات فراغت کانون‌‌ها‌ی مساجد استان قم شرکت کرده است. وی در خصوص برنامه‌‌ها‌ی این کانون‌‌ها‌ گفت: چند سالی است که دو فرزندم در برنامه‌‌ها‌ی کانون‌‌ها‌ی فرهنگی در ماه‌‌ها‌ی تعطیلی مدارس شرکت می‌کنند که تاکنون هم از فعالیت‌‌ها‌ی این کانون‌‌ها‌ راضی بوده‌ام.

وی افزود: کانون‌‌ها‌ی فرهنگی و اوقات فراغت در یکی از امام زادگان شریف(ع) در نزدیکی محل اقامت ما در قم نیز تشکیل شده که برنامه‌‌ها‌ی مناسبی را برای پرکردن اوقات فراغات نوجوانان و جوانان، با برنامه‌‌ها‌ی فرهنگی و مذهبی و تفریحی و آموزشی، اجرا می‌کند.

با حضور روحانیون ، اطمینان خاطر داریم

وی در خصوص انگیزه‌‌ها‌ی شخصی وی برای سپردن فرزندانش به این مکان‌‌ها‌، در فصل تابستان گفت: این کانون‌ها با حضور افراد متعهد و روحانیون اداره می‌شود که بنده بارها با حضور در حاشیه برگزاری این برنامه‌‌ها‌ از نزدیک شاهد زحمات آنان بوده‌ام زیرا اگر هدف ما تربیت فرزندان صالح است، در این راه، تنها، والدین نقش ندارند بلکه نهادهای حوزوی و تبلیغی و تربیتی کشور نیز باید به وظیفه خود عمل کنند.

بغدادی همچنین در خصوص اهمیت حضور روحانیون در برنامه‌‌ها‌ی اوقات فراغت یادآور شد: به هر شکل روحانیون جزو متدین ترین و معتمد ترین افراد جامعه هستند که با حضور خود در این برنامه‌‌ها‌، هم مبانی دین را به فرزندان ما می‌آموزند و هم والدین با خیالی آسوده تر به فرزندانشان اجازه حضور در چنین برنامه‌‌ها‌یی را می‌دهند.