دکتر نیره قوی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با بیان این که در زمینه تشریح و تبیین آفات و بیماری های فرهنگی که در محیط زیست فرهنگی جامعه ما وجود دارد باید با دقت نظر قابل توجهی عمل کنیم، اظهار داشت: در حوزه فرهنگ، انسان ها اعم از زن و مرد، پیر و جوان، باسواد و بی سواد و به طور کلی اقشار مختلف جامعه، وقتی آسیب و یا عارضه ای به آن ها وارد شود، این آسیب و عارضه بی شک بر نوع آگاهی و بصیرت و دانش آن ها و نیز ارزش های دینی و اخلاقی شان تأثیر می گذارد.
اهمیت توجه به سلامت محیط زیست فرهنگی
وی افزود: اگر ما به انسان به عنوان اشرف مخلوقات نگاه کنیم، طبعاً وقتی آسیب فرهنگی و اعتقادی به او وارد می شود، اینجا دیگر باید حساسیت لازم را داشته باشیم چرا که فرهنگ و باورها و اعتقادات مسأله کلیدی و بسیار مهمی به شمار می رود، ضمن آن که محیط زیست فرهنگی بر کنش ها و واکنش های انسان تأثیر می گذارد و لذا نباید از توجه به این مقوله غافل ماند.
وی همچنین گفت: کنشگر در محیط زیست فرهنگی، انسان است؛ انسانی که دارای عواطف و احساسات، اعتقادات و باورها و ... است.
پژوهشگر دینی در ادامه با اشاره به این که یکی از مهم ترین و اصلی ترین آفت های فرهنگی ناظر به غفلت کردن انسان است، ابراز داشت: غفلت از خدا، غفلت از ارزش ها و هدفی که انسان برای آن خلق شده است، غفلت از نگاه فرجام شناسی که آدمی باید داشته باشد، غفلت از تکلیف و وظیفه همه این ها، خطرناک و آسیب زاست.
خانم قوی افزود: هر فردی در هر جایگاه و مقامی که هست اگر از تکلیف و وظیفه خود غفلت کند، آسیبش هم متوجه خود اوست و هم در کلان قضیه، آفتش به جامعه ای که در آن زیست می کند نیز می رسد.
خطرات بی هویتی و غفلت در ابعاد فردی و اجتماعی
وی با تأکید بر این که ما باید ریشه ها و عوامل و زمینه های غفلت در انسان را به درستی پیدا کنیم، گفت: بی هویتی یکی از عوامل و زمینه های ایجاد غفلت در وجود آدمی است و این بی هویتی گاه نسبت به دین است و گاه هم ملیت و ریشه های خانوادگی که در هر کدام باید ریشه ها و عوامل را شناسایی کرد.
خانم قوی خاطرنشان کرد: وقتی انسان دچار بی هویتی شد، خودش را در چارچوب نمی بیند؛ ممکن است این چارچوب ها و حدود را دین برای او معین کرده باشد یا اخلاق و یا خانواده یا عِرق ملی اما در کلیت بحث مهم آن است که فرد در زندگی اش، واجد قیود و چارچوب هایی باشد.
وی افزود: وقتی هویت یک فرد در ابعاد مختلف ضعیف و کمرنگ شود، دچار غفلت و نسیان می شود و همین هم زمینه ساز بروز چالش ها و آسیب هایی می شود که برخی از آثار و نشانه های آن را در جامعه مشاهده می کنیم.
وی با اشاره به این که متأسفانه به تدریج تا حدودی ارزش های انقلابی و اسلامی و اعتقادی و حتی ملی ما کمرنگ شده است، در عین حال بیان داشت: البته نباید جامعه را صفر و صدی نگاه کرد. مثلاً برخی با مشاهده وضعیت بدحجابی و گاه بی حجابی دیگر ناامید شده و می گویند دین و انقلاب و ارزش ها از بین رفته است و حال آن که نباید این گونه ناامیدانه به قضایا نگریست.
از سرمایه های اجتماعی خود غفلت نکنیم
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی همچنین ادامه داد: یکی از غفلت ها ناظر به این است که از سرمایه های خود غافل می شویم، چرا که این غفلت بسیار خطرناک و آسیب زاست.
وی تأکید کرد: در وضعیت موجود البته باید با نگاه کارشناسی و دقت عمل وارد شد. برخی آسیب ها هنوز خیلی برای ما خطرناک نشده به طوری که محیط را کاملاً آلوده کند، ضمن آن که به عنوان مثال، یکی از نقاط قوت جامعه، فرهنگ کمک کردن به یکدیگر است که این همدلی به خصوص در قضایای پس از کرونا بار دیگر اهمیت و زیبایی خود را نشان داد.
خانم قوی با بیان این که در حوادث و بلایای مختلف، مردم ما و حتی نسل جدید اهل کمک کردن و همدردی کردن هستند، گفت: ما باید به ظرفیت ها و توانمندی های خود در عرصه های اجتماعی و فرهنگی توجه کرده و با تکیه بر این ظرفیت ها به دنبال مقابله با آفات و بیماری های محیط زیست فرهنگی باشیم.
لزوم تقویت روحیه انقلابی و جهادی در جامعه
وی یادآور شد: در این زمینه البته اتکای به سرمایه های اجتماعی مثل اعتماد مردم، اعتقاد مردم به کمک کردن به همدیگر و ... بسیار مهم است. در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی و در دهه شصت این روحیه انقلابی و جهادی و کمک کردن پررنگ بود که متأسفانه به تدریج کمرنگ شد و در وضعیت فعلی مهم این است که ما نباید بگذاریم که این روحیه ها از بین برود و لذا امروز به شدت نیازمند تقویت روحیه انقلابی و جهادی هستیم تا بتوانیم بر مشکلات و آسیب ها، غلبه کنیم.
این استاد حوزه و دانشگاه همچنین گفت: ما در کنار روحیه انقلابی و جهادی باید روحیه مطالبه گری، عدالت خواهی و فساد ستیزی را تقویت کنیم. این که برخی صرفاً به دنبال منافع خودشان هستند با مصالح کلان جامعه در تضاد است. ما باید با روش های علمی و پژوهشی، علت یابی کنیم که چرا این روحیه ها نسبت به دهه های گذشته، کمرنگ شده است
وی اضافه کرد: اگر علت در عملکرد مسئولان است این ها ریشه یابی شود. اگر مردم تقصیر دارند این ها مشخص شود و مهم این است که با نگاهی دقیق و علمی به دنبال ریشه یابی قضیه باشیم.
نااُمید کردن مردم و نسل جوان؛ هدف دشمن در فضای مجازی
این کارشناس دینی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به گستره و تأثیرات هجمه ی فرهنگی و جنگ فکری و اعتقادی امروز به خصوص در بستر فضای مجازی و شبکه های اجتماعی تصریح کرد: امروز دشمن و ایادی آن در بستر همین فضای مجازی به دنبال ناامیدکردن مردم و نسل جوان هستند و به نوعی مروج بی اعتمادی به مسئولان و نظام در شکل های گوناگون می باشند که باید برای مقابله با این روند به شکل علمی و کارشناسی شده، به دنبال راهکار مفید و مؤثر باشیم.
وی افزود: برخی نیز به دنبال بی هویت شدن اعضای جامعه هستند که این معضل را نباید کم اهمیت پنداشت. آن چه مهم و بایسته است این که تلاش خوبی باید برای تقویت سرمایه های اجتماعی و جامعه پذیرکردن افراد صورت گیرد و به ظرفیت ها و توانمندی ها توجه شود.
چرایی توجه به نسل جوان در بیانیه گام دوم
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی همچنین ابراز داشت: این که مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، این همه تکیه بر جوانان دارند به خاطر اهمیت قضیه و ظرفیت عظیم در این بخش است، کما این که ما در دوران دفاع مقدس نیز با توکل بر خدای متعال و تکیه بر نیروی جوان توانستیم بر دشمن غلبه کنیم و از داشته های خود به شکلی عزتمندانه و حماسی دفاع نماییم. این تعهد و شجاعت و بصیرت نسل جوان را در بحث مدافعین حرم، مقابله با کرونا و ... شاهد بوده ایم و لذا به هیچ وجه نباید از این ظرفیت عظیم غافل شویم.
وی افزود: همان طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند با وجود چنین جوانانی باید به آینده این کشور امیدوار بود. اگر برخی جوان ها در پوشش و حجابشان مشکلی است و دچار چالش هایی هستند، اولاً نباید این را به همه جامعه تعمیم داد و از سوی دیگر آن ها نیز فطرت پاکی دارند که باید به شکل درست زمینه هدایت آنها را فراهم نمود.
خانم قوی در خاتمه سخنان خود با بیان این که هر جا که جوانان و مردم در میدان بوده اند، ما کارهای معجزه گون بسیاری دیده ایم، گفت: در شرایط حساس و پیچیده کنونی، ملت و دولت باید دست به دست هم داده و کاری کرد که به خصوص در ابعاد و عرصه های فرهنگی از این وضعیت نامطلوب فعلی رها شد و به تدریج وضعیت مطلوبی را رقم زد.
