حجت الاسلام والمسلمین بنیادی عضو مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه، با اشاره به موضوع « ضرورت رعایت موازین فقهی و اجتماعی در امر به معروف و نهی از منکر» گفت: کمتر کسی است که درباره وجوب امر به معروف و نهی از منکر و ضرورت آن در تحقق جامعه متعالی اسلامی، اطلاعی نداشته باشد، علل و حکمت‌های وجوب امر به معروف و نهی از منکر، شرائط و مراحل این واجب، از امور مهمی است که آگاهی از آنها موجب تقویت جایگاه و عمل به این واجب توسط کسانی می‌شود که نیاز به این ترویج فرهنگ این حکم الهی را از الزامات تحقق جامعه اسلامی می‌دانند؛ ادله‌ فقهی که شامل دلائل عقلی و شرعی می‌شود نیز ضرورت اقامه این واجب را تبیین می‌کنند.

این استاد حوزه بیان داشت: کثرت تألیفات در موضوع امر به معروف و نهی از منکر که در میان ابواب جامع کتب فقهی و یا کتاب‌ها و رساله‌های مستقلی که در این موضوع نگارش شده و نیز فراوانی مباحثات و دروس اجتهادی، نشانه و مؤید دیگری بر اهمیت پرداختن نظری و عملی در برپایی امر به معروف و نهی از منکر در میان جامعه دارد.

حفظ عمومی بودن فریضه امر به معروف و نهی از منکر

وی با اشاره به حفظ عمومی بودن فریضه امر به معروف و نهی از منکر بیان داشت: از مهم‌ترین ویژگی‌های عمل به امر به معروف و نهی از منکر، جایگاه عمومی و به تعبیری اجتماعی بودن آن است، در حقیقت - با توجه به ظاهر آیات و روایات - امر به معروف و نهی از منکر از واجباتی است که عموم مردم را مکلّف و به "امت" واگذار گردیده تا دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر نمایند از این‌رو بسیاری از مباحث آن در زمره مباحث تربیت فردی و اجتماعی قرار می‌گیرد؛ این جایگاه به آن خاطر است که آحاد جامعه در قبال سرنوشت جامعه، تکلیف دارند و نسبت به امر و اشاعه معروف و نهی از منکر و اقلاع آن، وظیفه‌ای شرعی و عقلی دارند و نیز فریضه امر به معروف و نهی از منکر از مصالح، علل و حکمت وجوب خود دور نشود و در جامعه به عنوان گفتمانی عملی و مترقی، مورد پذیرش همگان قرار گیرد.

آمرین به معروف و ناهین از منکر در تمام مراحل نیازمند شناخت معروف و منکر می‌باشند

حجت الاسلام والمسلمین بنیادی با بیان این که آمرین به معروف و ناهین از منکر در تمام مراحل نیازمند شناخت معروف و منکر می‌باشند، ادامه داد: تمام فقها شرط شناختِ معروف و منکر درباره آمرین و ناهین را بیان کرده‌اند، این شرط بدان جهت است که حکمت وجوب امر به معروف و نهی از منکر، اصلاح جامعه می‌باشد و اصلاح جامعه با ناآگاهی تناسبی ندارد به همین جهت یکی از امور مهم، آموزش و آگاهی‌بخشی نسبت به معروف و منکر در سطح جامعه می‌باشد؛ اساساً یکی از انتقادهای جدی به متولیان، نهادها و مؤسسات فرهنگی همین موضوع می‌باشد که با وجود منابع کافی نتوانسته‌اند در این امر چنانکه شایسته باشد موفق عمل نمایند چنانکه درباره وظائف عموم جامعه در قبال امر به معروف و نهی از منکر مؤسساتی تشکیل و برنامه‌هایی را تدوین شده که این واجب مهم را محدود به تشکیلات و نهادهایی کرده‌اند تا جائیکه عموم مردم نسبت به این مهم احساس عدم مسئولیت می‌نمایند و متأسفانه این واجب تا حدّ زیادی بی تأثیر گشته که البته در این مورد نیاز به بازنگری و آسیب‌شناسی دقیق می‌باشد.

محدود سازی معروف و منکر به مصداقی خاص، تضییق دایره این واجب می‌شود

این استاد حوزه با بیان این که محدود سازی معروف و منکر به مصداقی خاص، تضییق دایره این واجب می‌شود، افزود: بسیاری از عالمان و نخبگان جامعه سال‌هاست درباره خطر و خسارت تمرکز و تحدید معروف و منکر به یک یا دو مصداق خاص هشدار دادند و خطر تقابل - خواسته یا ناخواسته - عاملین به منکر و تارکین معروف، را متذکر شدند اما مانند بسیاری از امور، شنیده نشد و کاری که ماهیت آن کارشناسانه بود را به کاری سطحی و عادی، تبدیل و تنزل دادند و هرگاه هشداری داده شد با توجیهات یا وعده‌هایی از کنار آن عبور می‌کردند و البته بیشتر علل تمام نابسامانی‌ها در این حوزه را متوجه فضای مجازی می‌دانستند - که البته تا حدودی قابل قبول است - اما آنچه که مهم بود و هست استفاده از نظر انبوه کارشناسانی است که بازهم به دلائلی به گوشه‌ای رفته یا رانده شده‌اند؛ امروز نیز این هشدار با صدای بلندتری شنیده می‌شود که برای هر موضوعی نیاز به تأسیس نهاد یا دستگاه و متولی نیست که جز هدر رفتن منابع انسانی و سرمایه‌های اجتماعی و کمرنگ شدن واجبات، ثمر دیگری ندارد.

وی بیان داشت: فکر و بیان جامعه این است که منکرات بزرگ مانند اختلاس‌ها و رانت‌ها و تبعیض‌ها که در رسانه‌های رسمی کشور و در سخنان مسئولین بیان می‌شود و مردم انتظار برخورد مناسب دارند، در عمل اجرا شود، اما غالبا نتیجه آنها مبهم می‌ماند و با این حال ما به دنبال نهی از منکر در امور جزئی‌تر و انتظار تأثیر درایم که البته این هم شدنی نیست؛ اگر مردم ببینند در منکرات بزرگ برخورد جدی می‌شود، حتما منکرات کوچک نیز جمع می‌شوند و شاید بتوان ادعا کرد بزرگترین مانع در تأثیر نداشتن امر به معروف و نهی از منکر، بی‌تفاوتی‌ها نسبت به برخورد متناسب با منکرات بزرگی است که معمولا توسط خود مسئولین رسانه‌ای می‌شود و ذهن مردم را درگیر و درون آنها را متلاطم و مملو از شبهات و سوالات می‌کند که البته بازهم عده‌ای این آسیب را نه می‌بینند و نه می‌فهمند که اگر نگاهی به متن جامعه بیندازند خواهند دید که چه آسیب‌های جدی که معلول مجازات نکردن این گروه و اطلاع‌رسانی نشدن آن به جامعه می‌باشد.

عقلانیت در بیان و عمل در ترویج امر به معروف و نهی از منکر

این استاد حوزه افزود: اگر خواستار ترویج و انجام امر بمعروف و نهی از منکر در جامعه هستیم علاوه‌ی بر شناخت الزامات و بایسته‌های این واجب مهم، باید از قالب شعارهای تند و مضر بیرون آمده و نگاهی برآمده‌ی از عقلانیت به این موضوع داشت؛ موانع را شناخت، روش دشمنان در ترویج منکرات را شناخت، زمینه‌های بروز ناهنجاری‌های اجتماعی را شناخت، اولویت‌ها را در هر زمانی و نسبت موضوعات مختلف شناخت و از همه مهمتر جامعه امروز و اقشار و اصناف را شناخت تا بتوان با تحلیلی جامع، این واجب را در جامعه ترویج نمود.

امر به معروف و نهی از منکر، از مهم‌ترین موضوعات تبینی در زمان حاضر است

حجت الاسلام والمسلمین بنیادی با تأکید براین که امر بمعروف و نهی از منکر، از مهم‌ترین موضوعات تبینی در زمان حاضر است، گفت: هیچگاه جوامع بی‌نیاز از امر بمعروف و نهی از منکر تحت هر عنوانی که نام برده شود، نبوده است اما یقیناً با توسعه ارتباطات و ابزار حقیقی و مجازی آن، ضرورت‌های پرداختن به این مهم نیز بیش از گدشته شده است، از این‌رو آگاهی و شناخت مخصوصاً در بُعد منکرات شایع در جامعه، ضرورتی مضاعف پیدا کرده است، بر همین اساس در میان موضوعات دارای اولویت تبیین، موضوع امر بمعروف و نهی از منکر بویژه تبیین صحیح و جامع علل و حکمت‌های وجوب امر بمعروف و نهی از منکر باشد؛ در حقیقت، تبیینِ صحیح، تکلیفی و اثرگذاری این واجب در نظم، سلامت و استحکام پایه‌های ترقی و تعالی جامعه، امری است که مورد قبول جامعه می‌باشد که شرط "تبیین صحیح" اصلی‌ترین نکته در تبیین روشمندِ ضرورت و نیاز جامعه به امر بمعروف و نهی از منکر می‌باشد.