به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، احد داوری، پژوهشگر قرآنی و استاد دانشگاه در سیزدهمین همایش بین‌المللی «پژوهش‌های قرآنی»، دوم اسفندماه در دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم در حال برگزاری است، به ارائه مقاله «واکاوی دلایل نظام‌مندی علوم انسانی قرآن‌بنیان» پرداخت و اظهار کرد: در تبیین علوم انسانی قرآن‌بنیان می‌توان به‌صورت جزئی از نگاه همان علم خاص به مسئله نگاه کرد و هم می‌توان با نگرش کلان و با در نظر گرفتن ارتباطات علوم مختلف با علم مورد بحث، به‌صورت نظام‌مند به بررسی و واکاوی مباحث آن علم پرداخت.
وی ادامه داد: نگاه نظام‌مند به موضوعات باعث می‌شود تا مقوله‌های مختلف علمی که بر پایه قرآن استخراج شده است به‌طور کامل تبیین شود و نیازهای علمی و حتی عملی مردم در جنبه‌های گوناگون به‌صورت کامل روشن شود؛ اگر مثال ساده‌ای از مشکلات جامعه بزنیم به بحث عفو رهبری اشاره کنیم که عفو جدید است و از دیدگاه قضایی به تنهایی کفایت نمی‌کند بلکه نگاه اجتماعی، اقتصادی، سیاست داخلی و خارجی و نظامی داشته باشیم.
این پژوهشگر اضافه کرد: به شکل اتمیک نمی‌توان به موضوعات علمی نگاه کرد بلکه باید به دنبال دلایل نظام‌مند قرآنی باشیم؛ در نظام‌مندی باید توجه داشته باشیم که برای بررسی مسائل علمی از روش خاصی استفاده کنیم و در کنار نگاه روشمند، به قضیه نظام‌مندی و نگاه جامعه نیز توجه کنیم.
داوری گفت: در بحث ادله نظام‌مندی، آیات قرآن، برخی از آیات و روایات و سیره برخی از علما مطرح می‌شود؛ در حوزه قرآن برخی مصادیق را در این مقاله ذکر کردیم که این مصادیق و موضوعات حوزه ارتباطی چند جانبه دارند. در حوزه مسائل اقتصادی در قرآن موضوعات معنوی مثل تقوا مطرح شده و یا همنشینی اقامه نماز و زکات که در آیه ۴۳ و ۱۱۰ سوره بقره آمده است، نشان می‌دهد قرآن کریم همه جنبه‌ها را در نظر گرفته است و ارتباط نظام‌مندی بین نماز و زکات به‌عنوان مالیات اسلامی خاص برقرار است.
این پژوهشگر بیان کرد: قرآن کریم در برخی موضوعات ارتباط و نظامی برقرار کرده و یا در سیره موضوعاتی مطرح شده که به‌عنوان مثال در حکمت ۴۳۷ نهج‌البلاغه آمده است: «وَ سُئِلَ (علیه السلام) أَیُّهُمَا أَفْضَلُ، الْعَدْلُ أَوِ الْجُودُ؟ فَقَالَ (علیه السلام) : الْعَدْلُ یَضَعُ الْأُمُورَ مَوَاضِعَهَا، وَ الْجُودُ یُخْرِجُهَا مِنْ جِهَتِهَا؛ وَ الْعَدْلُ سَائِسٌ عَامٌّ، وَ الْجُودُ عَارِضٌ خَاصٌّ؛ فَالْعَدْلُ أَشْرَفُهُمَا وَ أَفْضَلُهُمَا.» در واقع حضرت علی(ع) نگاه جامعی مطرح می‌کنند و ارتباط میان نظام فردی و اجتماعی را در نظر می‌گیرند.
وی تصریح کرد: در روایتی در کتاب تهذیب الاحکام آمده که گوشت برخی حیوانات حرام است که نگاه مفسران و شارحان مختلف است و کراهت و حرام نیست برخی هم روایت را قبول نمی‌کنند و از روی تقیه مطرح کردند و از امام باقر(ع) پرسیدند که ایشان فرمودند: دلیل این تحریم در برهه خاصی از اسلام بود به دلیل اینکه از این حیوان به‌عنوان حمل و نقل استفاده می‌کردند پس پیامبر(ص) در جنگ خیبر گفتند حرام است و مسائل سیاسی و نظامی را به مسائل شرعی ارتباط دادند و این نظام‌مندی در دیدگاه اهل بیت(ع) مطرح است.
این پژوهشگر با اشاره به سیره علما و نظام‌مندی در نظریات شهید صدر گفت: به‌عنوان مثال طرفداران نظام ولایت فقیه موضوعات حفظ نظام را که سیاسی است به‌عنوان مسئله شرعی قلمداد کردند و مطالعات میان‌رشته‌ای نشان می‌دهد میان علوم انسانی به معنای تعامل بین افراد ارتباط برقرار است و نمی‌توان بدون توجه به این ارتباط نظریه‌پردازی کرد.
وی یادآور شد: در مسائل مختلف باید حوزه‌های مختلف سیاست، حکومت، فرهنگ، قومیت‌ها، اقتصاد و سایر جنبه‌ها را در نظر گرفت و بدون توجه نظام‌مند به هر یک از این موضوعات، تحلیل‌های ارائه شده ناقص شده و برای زمان یا مکان یا موضوع محدودی کارایی خواهد داشت.
۳۱۳/۱۷
نظر شما