به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محسن مهاجرنیا در هجدهمین نشست از دهمین دوره کرسی‌های آزاداندیشی با عنوان «راهبرد تحوّل؛ ضرورت گام دوم انقلاب اسلامی» که به همت مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم و اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر در دانشگاه طلوع مهر قم به صورت حضوری و مجازی برگزار شد گفت: در جلسات قبل از ارکان تحول، درباره رکن «اراده» و «علم و آگاهی» بحث کردیم و سومین رکنی که در این جلسه مورد بحث ما هست، عنصر«هدفمندی» است. هر تحولی می‌خواهد رخ بدهد باید هدفمند باشد، باید اهداف خود را ترسیم کند. باید معلوم باشد می‌خواهد به کدام سمت حرکت کند. این هدفمندی از چیزهایی است که حتماً باید روشن شود. اصلاً پیش شرط تحول این است که هدفش مشخص شود.
وی افزود: اگر یک کاری یا تحولی بخواهد بی هدف انجام شود، منفعل می‌شود. اگر هدف تعیین نشود عملیات تحول عملاً یک چیز بی هدف و تابع حوادث می‌شود. اینکه ببینیم چه می‌شود؟ قبلاً گفتیم که در تحول سه پارادایم و چارچوب داریم: چارچوب طبیعت‌گرایی، دین و مدرنیزاسیونی که دنیای غرب می‌گویند. شما وقتی در یک نظام دینی چارچوب تحول را هدفگذاری نکنید به تحول مطلوب انقلاب اسلامی نخواهید رسید.
رئیس اندیشکده مطالعات انقلاب اسلامی طلوع مهر گفت: در تحول راهبردی، اول باید هدف را مشخص کرد. اینکه ما دوست داریم قدرت و کشور اول دنیا شویم؛ نباید صرفاً در مرحله توقع، تمایل، انتظار و گفتن بماند. این تمایل و انتظار باید مبتنی بر واقعیت‌های خارجی باشد. داده‌ها، فرصت‌ها، امکانات و توانایی‌ها باید هماهنگ و هم‌جهت با تحول‌طلبی باشند. اگر آرمان‌ها با واقعیت‌ها همسو شد، معنایش این است که ما در مدار«عقلانیت» از «راهبرد تحوّل» سخن می‌گوئیم. بزرگ‌ترین و بادوام‌ترین تحول قرن بیستم میلادی، یعنی انقلاب اسلامی زمانی شکل گرفت که همه ظرفیت‌ها برای آرمان ها بسیج شد و ملت تمام‌قد خواهان تحول انقلابی شد.
وی افزود: در بحث هدفگذاری تحول، یک سری پیش‌فرض‌ها و بایستگی‌هایی وجود دارد که تحول بر اساس آنها شکل می‌گیرد. یعنی اگر شما برنامه‌ریزی کردید که کشور به سمت بهبود و توسعه برود، اگر چشم‌انداز مثبتی برای کشور تصویر می‌کنید، که سیاست ما اینطور شود، اقتصاد آنطور شود و فرهنگ، اخلاق، رفتار و همه چیز بنا است متحول شود، بر اساس این پیش‌فرض‌ها می‌شود امید داشت که ما به چنین چیزهایی می‌توانیم برسیم.
استاد فلسفه سیاسی حوزه و دانشگاه بیان داشت: یکی از پیش‌فرض‌های جدّی در هدفگذاری تحول این است که خود هدفگذاری باعث «اعتماد به نفس» می‌شود. یعنی همین که شما تصمیم گرفتید، خود همین تصمیم‌گیری، انگیزه و حرکت ایجاد می‌کند، با این انگیزه برنامه‌ریزی می‌کنید و زمان، مکان، توشه، امکانات و هر چیزی که لازم هست را آماده می‌کنید؛ در مقابل کسی که هیچ هدفی ندارد و نمی‌داند به کجا می‌خواهد برود.
وی افزود: بایسته بعدی که در هدفگذاری مطرح هست «باور به موفقیت» است. کسی که می‌خواهد تحول ایجاد کند یکی از مسائل مهم آن این است که باید اعتقاد و باوری داشته باشد که من می‌توانم موفق شوم.
استاد حوزه و دانشگاه بیان داشت: یکی از چیزهای دیگری که جزء بایسته‌های هدفگذاری است،«دیدن موانع» است. وقتی برای آینده طراحی و برنامه‌ریزی می‌کنیم، موانع را هم می‌توانیم پیش‌بینی کنیم. بخشی از مزاحمت‌ها وچالش‌هایی که برای تحول ممکن است سر راه ایجاد شوند باشند. باید دیده شوند و کسی که می‌خواهد برای تحول برنامه‌ریزی کند همه اینها را باید پیش‌بینی کند.
وی سپس گفت: نکته بعدی این است که در بحث هدفگذاری تحول، باید«ظرفیت‌های مقاومتی» خود را ببینیم. اینکه من چه قدر می‌توانم دوام بیاورم. چه قدر می‌توانم مقاومت کنم. باید ببینم چه قدر مقاومت در من وجود دارد. چقدر می‌توانم در مقابل موانع و مشکلات و گرفتاری‌ها و چالش‌هایی که در مسیر هست تسلیم نشوم. ممکن است هزاران مشکل در مسیر باشند. من چه قدر شجاعت دارم و چه قدر می‌توانم مقاومت کنم؟
وی افزود: نکته بعدی در بحث هدفگذاری «تصویرسازی‌های ذهنی» است. به هر حال آینده هنوز نیامده است و هیچ موردی از آن قطعی نیست. همه چیز احتمالی است. در این شرایط، تصویرهای ذهنی و تخیلی ما بسیار مهم هست چون این تصویرسازی‌ها می‌تواند مسیر را تعیین کند. اینها بخشی از چیزهایی است که می‌شود روی آن برنامه‌ریزی کرد. چون تصویرهای مختلف، احتمالات مختلف را ایجاد می‌کنند و همین باعث می‌شود که ما ارزیابی کنیم و بسنجیم که با کدام تصویرها می‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا با اشاره به اینکه یکی دیگر از بایسته‌های هدفگذاری تحول «واقع‌نگری» است، بیان داشت: کسی که می‌خواهد برای تحول برنامه‌ریزی کند، باید واقعیت‌ها را ببیند. این که من دوست دارم یا دین، خدا و پیامبر(ص) گفته است، مجموعه اینها آرمان‌ها هستند. باید در برنامه‌ریزی آرمان‌ها را با واقعیت تطبیق و بر اساس واقعیت‌ها، آرمان‌ها را آرمان قرارداد. والا اینکه فقط بگوییم ما می‌خواهیم مقدمه حکومت امام زمان(عج) را فراهم کنیم. این آرمان خوبی است ولی باید ببینیم برای رسیدن به این آرمان، چه قدر ظرفیت داریم.
وی افزود در هر کار و تحولی ما با چهار پدیده روبه‌رو هستیم. یک سری نقطه ضعف داریم. یک سری نقطه قوت هم داریم که اینها مزیت نسبی ما هست. از آن طرف شرایط زمانی هم دائماً یک سری تهدیدها را به وجود می‌آورد، یک سری فرصت‌ها هم برای ما ایجاد می‌کند؛ فرصت موقعیت مکانی، زمانی و جغرافیایی و.... مجموعه ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که برای کشور ایجاد می‌شود. با توجه به این چهار نکته، باید دائماً دنبال این باشیم که نقطه ضعف‌ها را به قوت و تهدیدها را به فرصت تبدیل کنم تا بتوانیم موفق شویم.
استاد حوزه و دانشگاه سپس گفت: نکته بعدی «اولویت‌بندی» درمسائل است. شما وقتی هدفگذاری می‌کنید و یک هدف عالی دارید که می‌خواهید به آن برسید، باید برای رسیدن به آن، پله‌های دیگری را درست کنید که آرام آرام و پله پله بالا بروید. نمی‌شود یک دفعه پرواز کنید و به پله آخر بروید. باید آن را رتبه‌بندی، درجه.بندی و اولویت‌گذاری کرد و آرام آرام پیش رفت. وقتی هدف بزرگ را کوچک کردید راحت می‌توانید ارزیابی کنید که چه قدر موفق شدم و تا کجا پیش رفته‌ام.
وی افزود: نکته بعدی در بحث هدفگذاری «دفع توهم» است. بعضی وقت‌ها بعضی از برنامه‌ریزان تخیلاتی و توهم‌زده می‌شوند. مثلا می‌گویند که ما می‌خواهیم این طور شویم یا به اینجا برسیم و برای این کار من اصلاً خطا ندارم و صد درصد می‌خواهم به آن اهداف متعالی برسم، این یک توهم می‌شود. در صورتی که هر کاری خطا دارد و باید آنها را رفع کرد و هدفگذاری با توهم حتماً با مشکل مواجه می‌شود.
حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا سپس به بحث «امیدواری» اشاره کرد و گفت: ما ضمن این که نباید توهم داشته باشیم و بر اساس توهم برنامه‌ریزی کنیم اما باید امید داشته باشیم. چون همه عوامل همین‌هایی نیست که ما روی آن برنامه‌ریزی می‌کنیم. در کنار آن باید به نصرت الهی امید داشته باشیم و ما اگر با اعتقاد به خداوند حرکت کنیم قطعاً خدا هم کمک خواهد کرد.
وی افزود: نکته بعدی که به عنوان بایسته هدفگذاری مطرح هست«دانش‌افزایی» متناسب با نیاز است. وقتی شما وارد برنامه‌ریزی می‌شوید هدفگذاری می‌کنید و شروع به حرکت می‌کنید در عین حرکت نقص‌ها هم مشخص می‌شود. اینکه کجاها باید برنامه‌ریزی تکمیلی و ترمیمی انجام بدهید. برنامه‌ریزی تحولی، یک امر انسانی است وقطعاً بی‌خطا نیست. خطا را موقع حرکت می‌شود فهمید. بنابراین یکی از چیزهای مهم در هدفگذاری این است که در ضمن کار، دانش هم تولید و افزوده شود.
حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا سپس گفت: نکته مهم بعدی در هدفگذاری تحول این است که به تعبیر شهید مطهری «هدف وسیله را توجیه نمی‌کند». شما برنامه‌ریزی کردید می‌خواهید تحول ایجاد کنید. می‌خواهید به یک اقتصاد، فرهنگ، جامعه و....متعالی برسید. اینها اهداف شما هستند. شما نمی‌توانید برای رسیدن به آن اهداف از جاده انحرافی بروید. نمی‌توانید خلاف عقل، شرع و دین عمل کنید. شما حق ندارید از طریق نامشروع هدف مشروع خود را تعقیب کنید. با بانکداری ربوی نمی‌توانید به یک اقتصاد توسعه یافته برسید. رسیدن به هدف باید بر اساس ابزارها، روش‌ها و سازوکارهای مشروع باشد.
وی در ادامه با اشاره به اینکه چند نکته هم از مواردی که پیشاتحول هستند مطرح می کنم، گفت: شما وقتی می‌خواهید هدفگذاری کنید باید مثبت برنامه‌ریزی کنید؛ برنامه‌ریزی اثباتی و ایجابی. یعنی برنامه ای نباشد که فقط بگوید ما اینطور نشویم. بلکه برنامه‌ای باشد که می‌خواهید به انجا برسید. برنامه‌ریزی هدفگذاری باید مثبت باشد.
حجت الاسلام والمسلمین مهاجرنیا افزود: نکته بعدی این است که قابلیت اندازه‌گیری داشته باشد. نکته سوم که بسیار هم مهم هست این برنامه هدفگذاری شما باید قابلیت انطباق با ارزش‌های شما را داشته باشد. دقیقاً باید مبتنی بر مبانی ارزش‌ها و هنجارها، باورهای شما باشد. باید با اینها بخواند و متناسب با بوم شما باشد. نکته بعدی توجه به زمان‌بندی اهداف هست. که بالاخره این زمان بسیار مهم است و اگر شما می‌خواهید موفق شوید. این برنامه، برش‌های یکساله یا چند ساله می‌خواهد.
وی در پایان گفت: نکته‌ای دیگر که در هدفگذاری تحول باید به آن توجه داشت، این است که این برنامه‌ریزی نباید مشروط به دیگران باشد. همه آن باید بر اساس هدفگذاری خود شما باشد. متکی به خود باشید و به بیگانه اعتماد نکنید. بر اساس ظرفیت‌ها و فرصت‌ها و امکانات خود برنامه‌ریزی کنید. نباید به این فکر باشید که مثلا در مسابقه دو، پای رقیب من پیچ بخورد و من اول شوم. با این امید نباید حرکت کنید. باید بگویید که من خودم اینقدر توانایی دارم و از همه جلو می‌زنم و به خط پایان می‌رسم نه این که دیگری مشکل پیدا می‌کند و من جلو می‌افتم. مجموع این موارد، ان‌شاء‌الله «هدفگذاری تحول» مطلوب را در انقلاب اسلامی رقم می‌زند.
