به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه در مشهد،‌ دکتر محمد کاهانی، مدیر آزمایشگاه فناوری وب دانشگاه فردوسی در نشست علمی «نسبت آنتولوژی با علوم اسلامی» که در حاشیه نمایشگاه پژوهش و فناوری استان خراسان رضوی برگزار شد، به بررسی نقش آنتولوژی در دنیای علوم اسلامی پرداخت، و بیان کرد استفاده از آنتولوژی می‌تواند به فهم دقیق‌تر و سیستماتیک‌تر مفاهیم دینی کمک کند و ابزارهای نوینی را برای پژوهشگران فراهم آورد.

آنتولوژی؛ ابزار جدید برای تعریف دقیق مفاهیم دینی

کاهانی با اشاره به اهمیت این ابزار، اظهار داشت: آنتولوژی به طور ویژه می‌تواند به پژوهشگران علوم اسلامی کمک کند تا مفاهیم پیچیده دینی را به طور دقیق و قابل استنتاج مدل‌سازی کنند.

وی به عنوان مثال به مفاهیمی مانند جنسیت، خانواده، و روابط فردی اشاره کرد که می‌توانند در چارچوب آنتولوژی‌ها با دقت بیشتری تعریف شوند و روابط پیچیده آن‌ها در سیستم‌های کامپیوتری و اطلاعاتی ثبت گردد.

استفاده از آنتولوژی در جستجوی مفاهیم قرآنی

مدیر آزمایشگاه فناوری وب دانشگاه فردوسی به این نکته اشاره کرد که با استفاده از این ابزار، می‌توان مفاهیم دینی را در قرآن به صورت دقیق‌تری درک و تحلیل کرد.

وی توضیح داد: با تعریف روابط معنایی بین مفاهیم قرآنی و استفاده از ابزارهای دیجیتال، پژوهشگران می‌توانند مفاهیم پیچیده‌ای همچون «خداوند»، «پیامبر»، «ملائکه» و دیگر مفاهیم دینی را به شکلی منطقی و قابل فهم مدل‌سازی کنند.

کاهانی افزود: این نوع مدل‌سازی به پژوهشگران امکان می‌دهد تا روابط دقیق‌تری میان مفاهیم دینی تعریف کنند و به سوالاتی چون «آیا ملائکه زن هستند؟» پاسخ‌های دقیق‌تر و مستندتری بدهند.

آنتولوژی و روابط معنایی در قرآن کریم

مدیر آزمایشگاه فناوری وب دانشگاه فردوسی بر لزوم تعریف دقیق روابط معنایی در قرآن کریم تأکید کرد، و به مفهوم «گراف دانش» اشاره کرد و توضیح داد: با استفاده از آنتولوژی‌ها می‌توان شبکه‌ای از مفاهیم قرآنی و روابط میان آن‌ها ایجاد کرد که به پژوهشگران کمک کند تا معانی نهفته در آیات قرآن را با دقت و استدلال بیشتر تحلیل کنند.، به عنوان مثال، این ابزار می‌تواند به تحلیل روابط میان سوره‌ها، آیات و مفاهیم مختلف در قرآن بپردازد و به سادگی برای پژوهشگران امکان جستجو و استنتاج‌های معنایی فراهم آورد.

مدل‌های گرافی و آنتولوژی در صنعت پژوهش‌های دینی

دکتر کاهانی به کاربردهای صنعتی آنتولوژی در علوم دینی اشاره کرد و بیان داشت. در دنیای امروز، بسیاری از پژوهش‌ها در حوزه‌های دینی و اسلامی با استفاده از مدل‌های گرافی و آنتولوژی‌ها صورت می‌گیرند. این روش‌ها به خصوص در پروژه‌های مرتبط با قرآن‌شناسی و علوم اسلامی اهمیت زیادی دارند.

وی توضیح داد: بسیاری از سازمان‌ها و مؤسسات علمی اکنون از این مدل‌ها برای ساخت پایگاه‌های داده‌ و ابزارهای جستجو استفاده می‌کنند تا پژوهشگران بتوانند به راحتی مفاهیم دینی و قرآنی را جستجو کنند و به پاسخ‌های دقیق‌تری دست یابند. این ابزارها می‌توانند به صورت خودکار مفاهیم را جستجو کرده و نتایج استنتاجی مناسبی را ارائه دهند.

آنتولوژی؛ پلی میان انسان و ماشین برای فهم مفاهیم اسلامی

دکتر کاهانی مشکل فهم معنای کلمات و جملات توسط ماشین‌ها را، یکی از چالش‌های اصلی در زمینه تحلیل مفاهیم دینی خواند و افزود: معمولاً برای انسان‌ها این مفاهیم قابل فهم هستند، اما کامپیوترها به‌طور طبیعی قادر به درک معنای دقیق این مفاهیم نیستند، در اینجا است که آنتولوژی می‌تواند به کمک بیاید؛ این ابزار به کامپیوترها این امکان را می‌دهد که مفاهیم دینی را با روابط دقیق و مشخص‌شده تحلیل کرده و استنتاج‌های منطقی از آن‌ها داشته باشند. به عبارت دیگر، آنتولوژی می‌تواند پلی میان انسان و ماشین برای فهم دقیق‌تر مفاهیم اسلامی باشد.

آنتولوژی در خدمت پژوهشگران دینی

مدیر آزمایشگاه فناوری وب دانشگاه فردوسی در پایان این نشست بر اهمیت استفاده از آنتولوژی در پژوهش‌های دینی تأکید کرد و گفت: این ابزار می‌تواند به تحول بزرگی در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی، به‌ویژه قرآن‌شناسی و تفسیر دینی، منجر شود. با استفاده از این روش‌ها، پژوهشگران می‌توانند به صورت دقیق‌تر و علمی‌تری به تحلیل مفاهیم قرآنی و دینی پرداخته و استنتاج‌های جدید و مفیدی به دست آورند.