حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر نوایی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، ضمن اشاره به علل سقوط دولت بشار اسد در سوریه به بررسی ریشه‌های داخلی و خارجی این بحران پرداخت و بر لزوم هوشیاری و همگرایی کشورهای اسلامی برای مقابله با تهدیدات مشترک تأکید کرد.

وی با بیان اینکه یکی از اساسی‌ترین نکات در مدیریت بحران، داشتن چشم‌باز و هوشیاری در برابر تهدیدات است، تصریح کرد: هر حکومتی در شرایط بحران باید به گونه‌ای عمل کند که در هیچ حالتی از دشمن غافل نشود، زیرا غفلت می‌تواند در نهایت منجر به سقوط حکومت شود. در واقع، این موضوع نه تنها در عرصه جنگ، بلکه در سیاست‌های داخلی و خارجی نیز اهمیت دارد.

مشکلات داخلی و ضعف‌های راهبردی در مدیریت بحران

حجت‌الاسلام والمسلمین نوایی با اشاره به مشکلات داخلی دولت سوریه که زمینه‌ساز بحران‌های متعدد و در نهایت سقوط دولت بشار اسد شد، به فساد سیستماتیک و ضعف‌های مدیریتی در بدنه دولت سوریه پرداخت و افزود: فساد گسترده‌ای که در دستگاه اجرایی، نظامی و امنیتی این کشور وجود داشت، موجب بی‌اعتمادی شدید مردم به حکومت اسد شد.

وی بیان داشت: ضعف در برنامه‌ریزی‌های اقتصادی، به ویژه در بخش‌های اساسی همچون تأمین معیشت مردم و حل بحران‌های اقتصادی، از عوامل اصلی این بی‌اعتمادی بود.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان یکی دیگر از دلایل مهم سقوط دولت اسد را، عدم پاسخ‌گویی به خواسته‌های مردمی خواند و گفت: بحران سوریه از اعتراضات مردمی آغاز شد، ولی دولت به جای پذیرش درخواست‌های مشروع مردم، اقدام به سرکوب و استفاده از زور کرد. این رفتار نه تنها اعتراضات را تشدید کرد، بلکه موجب اتحاد گروه‌های مخالف و معارض نیز شد.

وی اضافه کرد: اگر دولت بشار اسد به جای خشونت، راه گفت‌وگو و تعامل را در پیش می‌گرفت، شاید می‌توانست بحران را مدیریت کرده و از سقوط خود جلوگیری کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین نوایی به ناتوانی دولت سوریه در حل بحران‌های اجتماعی اشاره کرد و گفت: یکی از عواملی که به تضعیف دولت اسد انجامید، ناتوانی در اصلاحات اجتماعی و اقتصادی بود. دولت اسد نه تنها به مشکلات اقتصادی مردم توجه نکرد، بلکه سیاست‌های اقتصادی آن به گونه‌ای بود که فساد را تشدید و شکاف‌های اجتماعی را عمیق‌تر می‌کرد. این امر موجب شد که بسیاری از گروه‌های مخالف و معارض، مردم را به سوی خود جذب کنند.

نقش گروه‌های معارض و درگیری‌های داخلی

حجت‌الاسلام والمسلمین نوایی به بررسی علل داخلی و عوامل شکست دولت اسد در مقابله با گروه‌های معارض پرداخت و توضیح داد: یکی از اشتباهات اساسی دولت، عدم تعامل با گروه‌های معارض مشروع و تلاش برای سرکوب آن‌ها به هر قیمت بود. بسیاری از گروه‌های معارض که در ابتدا خواستار اصلاحات و تغییرات در دولت بودند، با برخورد خشونت‌آمیز دولت مواجه شدند که این رفتار دولت موجب تقویت گروه‌های افراطی و تروریستی شد. اگر دولت بشار اسد به خواسته‌های مشروع گروه‌های معارض توجه می‌کرد، شاید می‌توانست از گسترش بحران جلوگیری کند.

وی ادامه داد: شکست استراتژیک دولت اسد به دلیل عدم توجه به همگرایی گروه‌های معارض و ایجاد تفرقه میان آن‌ها بود. این تفرقه در نهایت باعث شد که هر گروه به‌طور مستقل عمل کند و این شرایط به نفع دشمنان خارجی و داخلی شد.

مداخلات خارجی و تأثیر آن بر سقوط دولت اسد

حجت‌الاسلام والمسلمبن نوایی در تحلیل خود به مداخلات خارجی در بحران سوریه و بر نقش مهم آن‌ها در تضعیف دولت بشار اسد تأکید کرد و افزود: کشورهای غربی و برخی از کشورهای منطقه‌ای به‌ویژه ایالات متحده آمریکا و متحدانش، به طور مستمر از گروه‌های معارض سوریه حمایت کرده و به افزایش تنش‌ها در این کشور کمک کردند. این حمایت‌ها نه تنها از نظر مالی و تسلیحاتی بلکه از نظر سیاسی نیز موجب شدند که گروه‌های معارض با قدرت بیشتری در برابر دولت سوریه ایستادگی کنند.

وی ابراز کرد: حمایت کشورهای غربی از گروه‌های تروریستی مانند داعش و جبهه‌النصره، عملاً بحران سوریه را پیچیده‌تر کرده و موجب شد که دولت سوریه نتواهد از خود دفاع کند، چراکه این مداخلات خارجی و عدم وحدت در جبهه مقاومت، سبب شد که دولت بشار اسد نتواهد به‌طور کامل بر بحران فائق آید.

حجت‌الاسلام والمسلمین نوایی با اشاره به دخالت‌های برخی از کشورهای منطقه‌ای مانند ترکیه، قطر و عربستان سعودی که با حمایت از گروه‌های معارض، عملاً جبهه مقاومت را تضعیف کرده و به گسترش جنگ نیابتی در سوریه دامن زدند، گفت: این کشورها با ارسال تسلیحات و کمک‌های مالی به گروه‌های مسلح مخالف دولت سوریه، شرایط را برای پیروزی این گروه‌ها فراهم ساختند.

غافل‌گیری و شکست در برابر تهدیدات

وی با اشاره به غافل‌گیری دولت سوریه در برابر تهدیدات مختلف گفت: یکی از مشکلات اساسی دولت اسد در این بحران، عدم هوشیاری و غفلت از تهدیدات خارجی و داخلی بود. این غفلت‌ها موجب شد که دشمنان از فرصت‌ها استفاده کرده و به‌سرعت به ضربه زدن به دولت بپردازند، در صورتی که دولت باید همیشه آماده پاسخ‌گویی به تهدیدات و اقدامات پیشگیرانه باشد.

لزوم اتحاد و همگرایی در جهان اسلام

استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان به ضرورت همگرایی جهان اسلام تأکید کرد و افزود: سقوط دولت بشار اسد نباید به عنوان یک پیروزی برای دشمنان اسلام تلقی شود، چراکه کشورهای مسلمان باید از این بحران درس بگیرند و اتحاد خود را برای مقابله با تهدیدات مشترک تقویت کنند.

وی افزود: اتحاد میان کشورهای اسلامی، به ویژه در برابر تهدیدات خارجی و مداخلات بیگانگان، از اهمیت زیادی برخوردار است و باید به یک اولویت برای دنیای اسلام تبدیل شود.