به گزارش خبرگزاری حوزه، سالیانی است که هفته آخر آذرماه در تقویم رسمی کشور به نام هفته پژوهش نام گذاری شده و چنین ایامی بی شک موعد بسیار خوبی است برای بحث و نظر درباره الزامات و بایسته های پژوهش و البته تلنگری برای تفکر و اندیشه ای عمیق تر راجع به مشکلات و محدودیت های فراروی این عرصه، ضمن آن که به همین مناسبت نشست ها و همایش هایی نیز چه با هدف قدردانی و تجلیل از پژوهشگران برتر و چه آسیب شناسی عرصه پژوهش در کشور برگزار می شود که در جای خود قابل تقدیر است.

به همین مناسبت خبرگزاری حوزه گپ و گفتی با برخی از فعالان عرصه پژوهش داشته و دیدگاه آن ها را درباره مباحث مطروحه، جویا شده ایم که مشروح نقطه نظرات را در ادامه ملاحظه می کنید؛

پژوهش محوری؛ الزامی فراروی حوزه و دانشگاه

نرجس شکرزاده، پژوهشگر حوزه علمیه خواهران با بیان این که تأکید بر اهمیت مساله پژوهش لازمه تلاش در جهت تحقق اهداف مدنظر در بحث پیشرفت یک کشور است، ابراز داشت: یکی از نکات بسیار مهمی که باید بر روی آن تأکید ویژه ای صورت بگیرد مساله پژوهش محوری در حوزه و دانشگاه است است چرا که پژوهش محوری از مهم ترین بایسته ها و الزامات نوآوری و خلاقیت به شمار می رود و باید در نظام آموزشی به این مساله عنایت خاصی صورت بگیرد.

وی همچنین با اشاره به لزوم تلاش برای حل مشکلات فراروی فعالیت پژوهشگران گفت: عدم حمایت لازم از پژوهشگران جوان و نخبگان پژوهشی از مشکلات جدی در کشور ما به شمار می رود که باید مدیران و مسئولان، زمینه های حل این مشکل را فراهم کنند.

وی افزود: امیرالمؤمنین علی(ع) در حدیث گهرباری تأکید می فرمایند که «العلم سلطان» و این سلطنتی و سلطه‌ای که در حال حاضر کشورهای غربی بر دنیا دارند بخشی از آن به خاطر بحث تولید علم و سلطنت از این حیث است و لذا ما هم برای این که حرفی برای گفتن در دنیا داشته باشیم و بتوانیم کارمان را جلو ببریم باید با بها دادن به پژوهش زمینه شکوفایی و رونق هر چه بیشتر مباحث علمی را مهیا کنیم.

وی یادآور شد: هر چقدر که برای کارهای پژوهشی عمیق و کاربردی هزینه کنیم، به موازات آن میتوانیم زمینه رشد و ارتقای علمی کشور را فراهم کنیم و لذا دولت و دستگاه های حاکمیتی نباید از اهمیت این موضوع با وجود مشکلات اقتصادی کشور غافل شوند.

پژوهش؛ زمینه ساز تحقق استقلال اقتصادی و سیاسی کشور

حجت الاسلام سید محمود موسوی حسب، مدرس و پژوهشگر حوزه علمیه قم با بیان این که پژوهش یکی از بنیادی ترین نیازهای جامعه بشری برای پیشرفت و توسعه است، اظهار داشت: در دنیای پیچیده امروز این یک امر مسلم است که میزان قدرت سیاسی و خودکفایی اقتصادی هر کشوری به پژوهش و تحقیقات علمی آن متکی است و لذا باید پژوهشگران و دانشمندان در هر جامعه ای ارج و قرب لازم را داشته باشند تا آن جا به سمت رشد و تعالی حرکت کند

وی افزود: بر این اساس بنده معتقدم که ما به شدت نیاز داریم که در رابطه با پژوهش ها یک نیازسنجی دقیقی صورت گیرد تا بعد بتوان به مباحث اصلی و فوریت دار کشور در وهله نخست از منظر علمی و پژوهشی پاسخ لازم را داد چرا که گاهی دیده می شود که بدون شناخت نیازهای اصلی جامعه طرح های پژوهشی ارائه می شود که خود زمینه ساز اتلاف منابع و تحمیل هزینه های بسیاری بر جامعه است.

بومی سازی علوم انسانی در سایه رویکرد پژوهشی

این پژوهشگر حوزوی همچنین با بیان این که تحول در علوم انسانی از جمله نیازهای مبرم علمی کشور به شمار می رود، گفت: از جمله برکات و آثار توجه به پژوهش تلاش در جهت بومی‌سازی علوم انسانی برپایه آموزه های ناب اسلامی است که البته در این خصوص به برکت انقلاب اسلامی کارهای خوبی انجام شده اما هنوز کافی نیست. کارهای انجام شده دراین راستا نشان می دهد که ظرفیت و توانایی برای تحقق این هدف وجود دارد اما برای رسیدن به نقطه مطلوب نیازمند عزم و اراده ای مضاعف هستیم که در این زمینه هم حوزه و هم دانشگاه باید نقش آفرینی جدی تری داشته باشند.

حمایت از پژوهش لازمه تولید علم است

دکتر سیده زهرا حسینی از اساتید جامعه الزهرا(س) نیز با اشاره به فرازی از بیانات رهبر معظم انقلاب مبنی بر این که عنصر تحقیق و پژوهش در همه‌جا به صورت یک اصل در مجموعه کارها باید مورد توجه قرار گیرد، بیان داشت: با نگاهی به رهنمودهای حضرت آقا به خوبی متوجه می شویم که اساساً ابزار تولید علم در بستر پژوهش تحقق پیدا می کند و لذا حمایت درست و مستمر از پژوهش، لازمه رشد و توسعه کشور و رفع مشکلات است.

وی افزود: پژوهش به خصوص در حوزه‌های علمیه به فهم عمیق‌تر معارف دینی کمک می‌کند، چرا که با بررسی متون دینی، تفسیرها و کتب فقهی، پژوهشگران می‌توانند به استخراج اصول و احکام جدید بپردازند که در پاسخ به نیازهای نوظهور جامعه مؤثر باشد و بی شک این فرآیند به ارتقای سطح دانش دینی و فقهی در جامعه کمک شایان توجهی می نماید.

لزوم توجه به اولویت ها در انجام فعالیت های پژوهشی

وی همچنین خاطرنشان کرد: البته چه حوزه و چه دانشگاه باید اهتمام ویژه نسبت به پژوهش داشته باشد به خصوص پژوهش های کاربردی که ناظر به نیازهای و مسایل دارای اولویت کشور و نظام اسلامی باشد.

حسینی در ادامه با اشاره به مشکلات مالی فراروی پژوهشگران و برخی از نهادهای پژوهشی گفت: ایجاد نهادهای مالی مستقل برای حمایت از پروژه‌های پژوهشی می‌تواند به پژوهشگران کمک کند تا بدون نگرانی از مسائل مالی، به تحقیقات خود بپردازند.

چند پیشنهاد کاربردی

وی با بیان این که حمایت از جریان پژوهش از طرق مختلف می تواند مورد توجه قرار گیرد، یادآور شد: از سوی دیگر ایجاد گروه‌های پژوهشی متشکل از متخصصان رشته‌های مختلف می‌تواند به تولید علم جدید و بین‌رشته‌ای منجر شود. این همکاری‌ها می‌تواند در قالب کارگاه‌ها، سمینارها و پروژه‌های مشترک نیز صورت گیرد، ضمن آن که فراهم‌کردن بسترهای مناسب برای انتشار آثار پژوهشی، از جمله مجلات علمی و کنفرانس‌های تخصصی، می‌تواند به معرفی و ارزیابی کارهای پژوهشی کمک کند و از سوی دیگر این امر موجب افزایش انگیزه پژوهشگران برای انتشار نتایج تحقیقات خود خواهد شد.

مدرس جامعه الزهرا(س) همچنین با بیان این که ما باید از پژوهش، متناسب با نیازهای روز استفاده و بهره ببریم، گفت: در عصری که به انفجار اطلاعات شهره است ما در راستای کارهای پژوهشی نمی توانیم از اقتضائات این زمانه به خصوص بحث هوش مصنوعی غافل شویم و لذا باید از این ظرفیت شکل گرفته به بهترین شیوه بهره ببریم.

گزارش: سید محمدمهدی موسوی