به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، بیست و هفتم آذرماه، سالروز شهادت آیتالله شهید دکتر محمد مفتح، یکی از شخصیتهای برجسته علمی و فرهنگی ایران، همچنان در تقویم کشور به عنوان روز «وحدت حوزه و دانشگاه» شناخته میشود. در حالی که از پیروزی انقلاب اسلامی تاکنون، این روز به بهانه یادآوری اهمیت این وحدت در مسیر پیشبرد اهداف نظام اسلامی گرامی داشته میشود، اما پرسش اساسی این است که آیا این وحدت به صورت عملی و عمیق در سطح نهادهای علمی کشور محقق شده است؟
حجتالاسلام والمسلمین نوایی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان، در گفتوگو با خبرنگار خبرگزاری این حوزه، به تحلیل و بررسی ابعاد مختلف این وحدت و چالشهای موجود در تحقق آن پرداخته است.
تحلیل «وحدت حوزه و دانشگاه»
حجتالاسلام والمسلمین نوایی به مفهوم اصلی «وحدت حوزه و دانشگاه» اشاره کرد و گفت: مهمترین اصل در این وحدت، همافزایی و تعامل میان این دو نهاد برای رشد علمی و فرهنگی کشور است.
وی با تأکید بر اهمیت سالروز شهادت شهید دکتر مفتح و نامگذاری این روز به عنوان روز وحدت حوزه و دانشگاه، از ضرورت تفکر جدی در خصوص تحقق واقعی این وحدت در جامعه علمی کشور سخن گفت.
حجتالاسلام والمسلمین نوایی با اشاره به دیدگاههای مختلفی که درباره وحدت حوزه و دانشگاه مطرح میشود، توضیح داد: برخی افراد تصور میکنند که وحدت حوزه و دانشگاه به معنای ادغام فیزیکی و خارجی این دو نهاد علمی است، در صورتی که این نوع وحدت نه تنها ممکن نیست، بلکه از نظر منطقی و عقلانی نیز فاقد مبنای علمی است، چرا که حوزههای علمیه و دانشگاهها هر کدام نقش خاص و منحصر به فرد خود را در تولید علم و تربیت متخصص دارند و از نظر ساختاری و هدفی، ترکیب آنها بهطور کامل نخواهد توانست کارکردهای تخصصی خود را به درستی ایفا کند.
وی در خصوص دومین دیدگاه که بر این باور هستند وحدت به معنای گرایش دانشگاهیان به علوم حوزوی و حوزویان به علوم دانشگاهی، توضیح داد: این دیدگاه نادرست و غیرعملی است، چراکه این فرض مانند فرض اول است که به دلیل تفاوتهای ماهوی این دو نهاد، عملاً عملی و سازنده نیست.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان صحیحترین و معقولترین نوع وحدت را وحدتی دانست که در آن، هدفها و غایات مشترک حوزه و دانشگاه مورد توجه قرار گیرد و بیان داشت: وحدت حوزه و دانشگاه باید در راستای خدمت به جامعه، پیشرفت علمی، تقویت نظام اسلامی و عزت و کرامت انسانی باشد، و همچنین هدف اصلی این وحدت باید تقویت پایههای علمی کشور و رفع نیازهای فکری، فرهنگی و اجتماعی جامعه باشد.
چرا وحدت حوزه و دانشگاه در عمل محقق نشده است؟
حجتالاسلام والمسلمین نوایی به بررسی علل عدم تحقق وحدت حوزه و دانشگاه به شکل آرمانی پرداخت و گفت: حقیقت این است که وحدت کامل میان حوزه و دانشگاه، با آنچه که در ذهن اندیشمندان انقلاب اسلامی مانند شهید دکتر مفتح و شهید مطهری وجود داشت، به طور کامل محقق نشده است.
وی یکی از عوامل اصلی عدم تحقق این وحدت را، تفاوت نگاهها میان این دو نهاد دانست، و توضیح داد: در بسیاری از موارد، دانشگاهیان خود را از نظر علمی برتر از حوزه میدانند و معتقدند که همه مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی باید از منظر علمی دانشگاهی بررسی شود. از سوی دیگر، برخی حوزویان گمان میکنند که تمامی مسائل جامعه باید از دریچه شریعت و فقه سنتی حوزهها حل شود و هیچ نیازی به علم جدید یا دیدگاههای دانشگاهی نیست.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان همچنین به پدیده «نگاه جزیرهای» اشاره کرد و گفت: تا زمانی که دانشگاهیان و حوزویان هر کدام به مسائل جامعه بهطور جزیرهای نگاه کنند و هیچ یک بهطور جدی به نیازهای مشترک جامعه توجه نکنند، وحدت میان این دو نهاد به درستی محقق نخواهد شد.
وی تأکید کرد: دانشگاهها و حوزههای علمیه باید نگاهی سیستمی و یکپارچه به مشکلات و نیازهای جامعه داشته باشند و از اینکه هر یک خود را به عنوان تنها مرجع حل مسائل جامعه بشناسند، دست بردارند.
چالشهای علمی و فکری و راهکارهای وحدت
حجتالاسلام والمسلمین نوایی به چند راهکار اساسی برای تحقق وحدت حوزه و دانشگاه اشاره کرد و بر لزوم ایجاد درک مشترک و همافزایی علمی میان این دو نهاد تأکید نمود.
وحدت در حقیقتیابی
استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان، با اشاره به اینکه اولین قدم در تحقق وحدت، دستیابی به حقیقت مشترک است، توضیح داد: اگر حوزه و دانشگاه بخواهند نیازهای جامعه را پاسخ دهند، باید به حقیقتیابی در علوم انسانی، فقه اسلامی و دیگر زمینهها بپردازند. این امر به معنای این است که ما بهجای تکرار و تقلید از سیستمهای علمی غربی، باید علم را از مبانی اسلامی و دینی خود استخراج کنیم و این علم را در جهت رفع نیازهای واقعی جامعه بهکار گیریم.
تقابل فکری با نظام سلطه
حجتالاسلام والمسلمین نوایی همچنین به لزوم مقابله با نظام سلطه غربی در عرصه علمی اشاره کرد و بیان داشت: یکی از مهمترین عوامل سلطهگری غرب در جوامع اسلامی، تخریب بنیانهای اعتقادی و علمی جوامع بود. از اینرو، مقابله با این سلطه و تلاش برای استقلال علمی کشور از چالشهای جدی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
وی افزود: این تقابل باید به صورت بنیادی و فکری باشد و هر دو نهاد حوزه و دانشگاه باید در این زمینه همصدا و همراستا عمل کنند.
حرکت به سمت اسلامیسازی علوم انسانی
حجتالاسلام والمسلمین نوایی یکی دیگر از راههای مهم در تحقق وحدت را، اسلامیسازی علوم انسانی دانست و گفت: در حال حاضر، بسیاری از علوم انسانی در دانشگاهها بر اساس مبانی سکولار و غربی تدریس میشود. این نگاه باید تغییر کند و ما باید به سمت اسلامیسازی این علوم حرکت کنیم.
حجتالاسلام والمسلمین نوایی تأکید کرد: این امر تنها از طریق همکاری میان حوزه و دانشگاه و ایجاد یک فضای مشترک علمی و فرهنگی ممکن خواهد بود.
استاد سطوح عالی حوزه علمیه خراسان به این نکته اشاره کرد که وحدت حوزه و دانشگاه، در صورتی که بر اساس اهداف مشترک و نیازهای واقعی جامعه شکل گیرد، میتواند به موتور محرک پیشرفت علمی و فرهنگی کشور تبدیل شود.
وی با تأکید بر لزوم اصلاح نگرشها و همکاری بیشتر میان این دو نهاد، اظهار امیدواری کرد که ایدههای شهید دکتر مفتح، شهید مطهری، حضرت امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری در زمینه وحدت حوزه و دانشگاه به مرحله عمل برسد و به تحولی بنیادی در جامعه علمی کشور منجر شود.
حجتالاسلام والمسلمین نوایی گفت: امید است که وحدت واقعی حوزه و دانشگاه در آیندهای نزدیک محقق شود و این دو نهاد در کنار یکدیگر، پاسخگوی نیازهای علمی، دینی، فرهنگی و اجتماعی کشور باشند.
درخواست برای عملگرایی در وحدت حوزه و دانشگاه
وی با اشاره به اینکه باید از حرفهای تکراری و جلسات کماثر عبور کرده و وارد مرحله عمل شویم، گفت: درست است که در روزهای ۲۷ آذر، جلسات متعددی در سراسر کشور برگزار میشود، اما مهمترین نکته این است که این جلسات نباید به بحثهای سطحی و بینتیجه محدود شود. باید بهطور جدی و در عمل برای تحقق وحدت در حوزههای علمی و عملی تلاش کنیم.
نظر شما