حجت‌الاسلام خانعلی ابراهیمی، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه از مشهد، به بررسی قیام ۱۹ دی قم و تحلیل ابعاد مختلف آن پرداخت، و این قیام را نه تنها واکنشی به یک مقاله توهین‌آمیز، بلکه نتیجه‌ای از مجموعه‌ای از عوامل سیاسی، اجتماعی و دینی دانست که به شکل‌گیری این خیزش مردمی انجامید.
فضای سیاسی و اجتماعی دهه ۵۰؛ زمینه‌ساز اعتراضات
وی ضمن تحلیل فضای سیاسی و اجتماعی دهه ۵۰ شمسی با اشاره به قدرت ظاهری رژیم شاه و حمایت‌های آمریکا از آن، اظهار داشت: علی‌رغم قدرت نمایی رژیم، نارضایتی عمومی همچنان در جامعه ایران وجود داشت. درآمدهای سرشار نفتی که صرف توسعه نظامی و تسلیحات پیشرفته می‌شد، نتوانست به رفع مشکلات مردم منجر شود و همین موضوع زمینه‌ساز اعتراضات گسترده شد.
وی گفت: رژیم شاه در این دوره خود را یکی از قدرتمندترین و ثروتمندترین کشورهای منطقه می‌دانست و با داشتن ارتش مدرن با ۴۰۰ هزار نیرو و تسلیحات پیشرفته، بر این باور بود که هیچ نیرویی نمی‌تواند در برابر او مقاومت کند.
حجت‌الاسلام ابراهیمی با اشاره به مصاحبه شاه با اوریانا فالاچی خبرنگار ایتالیایی در سال ۱۳۵۶ گفت: شاه در آن مصاحبه ادعا کرده بود نیرویی الهی او را همراهی می‌کند که دیگران قادر به دیدن آن نیستند، در حالی که حقیقت این بود که شاه هیچ اختیاری نداشت و در واقع رژیم او در مواجهه با نارضایتی‌های مردمی کاملاً آسیب‌پذیر بود.
ریشه‌های قیام ۱۹ دی؛ از مبارزات امام خمینی تا سرکوبگری رژیم شاه
وی ضمن اشاره به استمرار گفتمان مبارزه از سوی امام خمینی از سال ۱۳۴۱، تأکید کرد: نهضت امام با تکیه بر آرمان‌های مذهبی و استقلال مالی و فکری، توانست اعتماد مردم را جلب و روحیه مبارزه را در میان آنان تقویت کند.
حجت‌الاسلام ابراهیمی بیان داشت: امام خمینی(ره) به واسطه تأسیس نهضت اسلامی، توانست بسیج مردمی را آغاز کند و این نهضت به دلیل برخورداری از استقلال مالی و فکری، از سایر گروه‌های مبارز آن زمان متمایز شد. با ترویج آرمان‌های مذهبی و بسیج توده‌ای، امام توانست مردم را در برابر رژیم پهلوی متحد سازد و انقلاب اسلامی را به پیش برد.
مدیر سیاسی اجتماعی معاونت فرهنگی تبلیغی حوزه علمیه خراسان بر جو سرکوب و خفقان در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ شمسی تأکید کرد و افزود: هرگونه اعتراض به رژیم شاه با خشونت و سرکوب شدید مواجه می‌شد.
وی تبعید امام خمینی در سال ۱۳۴۳، قتل غلامرضا تختی در ۱۳۴۶، و شهادت آیت‌الله سعیدی و آیت‌الله غفاری در سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۳ را، به عنوان نمونه‌های بارز سرکوبگری رژیم شاه، خواند و زندان‌های پر از معترضین و ایدئولوژی‌های مختلف را، نشان‌دهنده فضای بسته و سرکوب‌شده سیاسی آن دوران دانست.
شهادت مصطفی خمینی؛ شتاب‌دهنده انقلاب اسلامی
حجن‌الاسلام ابراهیمی با اشاره به شهادت آیت‌الله مصطفی خمینی در آبان ۱۳۵۶، این حادثه را به‌عنوان یک شتاب‌دهنده مهم در روند انقلاب اسلامی دانست، و تأکید کرد: برگزاری مجالس یادبود برای مصطفی خمینی در سراسر کشور، فرصتی برای برگزاری تظاهرات گسترده علیه رژیم شاه فراهم آورد و نام امام خمینی مجدداً به‌عنوان رهبر حرکت اسلامی مطرح شد، امام راحل در پاسخ به پیام‌های تسلیت مردم، آنها را به مبارزه با رژیم شاه دعوت می‌کرد و بر لزوم استمرار نهضت اسلامی تأکید داشت.
مقاله توهین‌آمیز؛ جرقه آغازین قیام
مدیر سیاسی اجتماعی معاونت فرهنگی تبلیغی حوزه علمیه خراسان با بیان اینکه قیام ۱۹ دی تنها واکنشی به مقاله توهین‌آمیز روزنامه اطلاعات نبوده است، یادآور شد: مقاله‌ای با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در ۱۷ دی ۱۳۵۶ منتشر شد که در آن امام خمینی را عامل ارتجاع معرفی کرده بود.
وی این مقاله را به‌عنوان جرقه‌ای برای شعله‌ور کردن اعتراضات مردم دانست و اشاره کرد که این اقدام رژیم، نه تنها به‌طور مستقیم به امام خمینی توهین می‌کرد، بلکه دهن‌کجی به ارزش‌های دینی مردم نیز محسوب می‌شد.
شرح وقایع ۱۹ دی؛ تظاهرات گسترده و درگیری‌ها
حجت‌الاسلام ابراهیمی به شرح قیام ۱۹ دی پرداخت و گفت: در روز ۱۸ دی ۱۳۵۶ درس‌های حوزه علمیه و کلاس‌های دانشجویان در اعتراض به مقاله توهین‌آمیز تعطیل شد، و ۱۹ دی تظاهرات گسترده‌ای در قم برگزار شد و مردم به‌ویژه طلاب، بازاریان و دانشجویان، به خیابان‌ها آمدند و اعتراضات خود را علیه رژیم شاه ابراز کردند.
وی بیان داشت: بازاریان نیز با تعطیلی مغازه‌های خود به صفوف معترضان پیوستند. معترضان به دفتر حزب رستاخیز و نمایندگی روزنامه اطلاعات حمله کردند و آنها را آتش زدند. در این تظاهرات، درگیری‌هایی با پلیس روی داد که در نتیجه آن تعدادی از مردم کشته و زخمی شدند.
مدیر سیاسی اجتماعی معاونت فرهنگی تبلیغی حوزه علمیه ببان داشت: قیام ۱۹ دی زمینه‌ساز قیام‌های اربعینی بعدی شد و شتاب بیشتری به نهضت اسلامی داد.
قیام ۱۹ دی؛ درس‌هایی برای امروز
حجت‌الاسلام ابراهیمی قیام ۱۹ دی را نمادی از خیزش مردمی علیه ظلم و استبداد دانست و تأکید کرد: این قیام نشان داد هیچ قدرتی نمی‌تواند در برابر اراده مردم ایران مقاومت کند، قیام ۱۹ دی قم مقدمه‌ای برای پیروزی انقلاب اسلامی بود و این رویداد باید همواره به‌عنوان الگویی برای مبارزه با استبداد در تاریخ ایران جاودانه بماند.
وی در پایان با اشاره به شرایط کنونی کشور و تهدیدات دشمنان، اذعان داشت: زمینه‌های مشابه قیام ۱۹ دی ممکن است مجدداً در شرایط کنونی کشور به وجود آید و بر همین اساس لازم است که حوزویان با بصیرت و هوشیاری از تجربیات گذشته استفاده کرده و خطرات شیطنت دشمنان را به‌ویژه برای نسل جوان یادآوری کنند.
نظر شما