به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام یوسفیان در برنامه پرسمان مهدویت رادیو معارف به پرسش‌هایی درباره احاطه علمی امام زمان (عج) و کاهش گناه در عصر ظهور پاسخ داد و تأکید بر ضرورت وجود امام برای هدایت انسان‌ها، نقش محیط اجتماعی پاک و عادلانه در کاهش خطاها، موضوعات مهم این گفت و گو بوده که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
* آیا احاطه حضرت ولی عصر (عج) به عالم هستی همانند احاطه خداوند متعال است و چگونه پرونده اعمال ما در روزهای دوشنبه و پنجشنبه به محضر ایشان ارائه می‌شود؟
در بررسی این پرسش، ابتدا باید اصلاحی در نحوه طرح موضوع داشته باشیم. مقایسه احاطه امام زمان علیه السلام با خداوند متعال نیازمند دقت نظر خاصی است.
خداوند متعال، خالق تمام هستی است و رابطه خالق و مخلوق، رابطه‌ای کاملاً ویژه و منحصر به فرد است که با هیچ رابطه دیگری قابل قیاس نیست.
آنچه درباره امام زمان علیه السلام مطرح می‌شود، مسئله علم و آگاهی ایشان به عوالم مختلف است.
* علم امام همانند علم خداوند متعال، فراتر از محدودیت‌های دانش بشری است
بر اساس دلایل متقن نقلی و عقلی، امام علیه السلام از علم و آگاهی گسترده‌ای نسبت به عوالم مختلف برخوردار هستند.
این علم که از عنایت خاص الهی نشأت می‌گیرد، با علم اکتسابی و محدود بشری کاملاً متفاوت است.
می‌توان گفت علم امام از جهاتی شباهت‌هایی به علم الهی دارد؛ به این معنا که همچون علم خداوند، فراتر از محدودیت‌های دانش بشری است.
این علم که مستقیماً از جانب خداوند به ایشان عطا شده، ماهیتی غیربشری و فراتر از درک متعارف ما دارد.
چنانکه وجود حقیقی و ملکوتی امام زمان علیه السلام فراتر از وجود ظاهری ایشان است، علم ایشان نیز در سطحی بالاتر از درک و فهم معمول ما قرار دارد.
به همین دلیل، در موضوع ارائه پرونده اعمال مؤمنین در روزهای دوشنبه و پنجشنبه نیز نمی‌توانیم کیفیت دقیق این رویداد را تبیین کنیم.
اشتباه است اگر بخواهیم این موضوع را در قالب مفاهیم مادی و محسوس، مانند نامه‌های کاغذی یا اسناد فیزیکی تصور کنیم.
در واقع، نامه اعمال ماهیتی فراتر از اسناد مادی دارد و نحوه آگاهی امام علیه السلام از محتوای آن نیز با معیارهای محدود بشری قابل توصیف نیست.
تصور اینکه میلیاردها پرونده فیزیکی باید یک به یک مطالعه شود، برداشتی سطحی و نادرست از این حقیقت متعالی است.
* طرح موضوع پرونده اعمال برای آگاهی از ثبت دقیق همه رفتارهای ماست
ماهیت نامه اعمال با آنچه ما در عالم ماده می‌شناسیم کاملاً متفاوت است. این نامه با چشم مادی قابل رؤیت نیست و نحوه آگاهی امام علیه السلام از آن نیز از جنس دانش متعارف بشری نیست.
همانطور که تمام اعمال ما در محضر خداوند حاضر است، در محضر امام زمان علیه السلام نیز حضور دارد.
نکته مهم دیگر این است که مفهوم زمان و گردش شب و روز مختص عالم ماده است. در عوالم فراتر از ماده، زمان به معنای متداول آن وجود ندارد.
ما همواره در محضر خداوند و امام زمان علیه السلام هستیم و ایشان احاطه کامل به احوال ما دارند، اما جدای از این احاطه دائمی، به دلایلی که در مباحث معاد و قیامت مطرح است، موضوع پرونده اعمال نیز در قرآن کریم به کرات ذکر شده است.
البته باید توجه داشت که نه خداوند و نه امام زمان علیه السلام نیازی به این پرونده اعمال ندارند.
طرح موضوع پرونده اعمال بیشتر از منظر ماست تا بدانیم همه اعمال ما ثبت و ضبط می‌شود.
این مانند معلمی است که علاوه بر مشاهده مستمر رفتار دانش‌آموز، برای او پرونده‌ای تنظیم می‌کند. هدف از این پرونده، آگاه‌سازی دانش‌آموز است، نه اینکه معلم به آن نیاز داشته باشد.
بنابراین، ارائه پرونده اعمال در واقع تذکری برای ماست تا بدانیم هیچ عملی از محضر امام علیه السلام پنهان نمی‌ماند.
این موضوع تأکیدی است بر حضور دائمی ما در محضر امام و ثبت لحظه به لحظه اعمال‌مان. گزارش هفتگی اعمال نیز برای یادآوری مستمر این حقیقت است تا همواره مراقب رفتار خود باشیم و بدانیم که امام زمان علیه السلام ناظر بر تمام اعمال و رفتار ماست.
* آیا پس از ظهور امام زمان علیه السلام، با وجود آزادی اراده، مردم مرتکب گناه نمی‌شوند؟
با ظهور امام زمان علیه السلام، تحولات عمیق و مثبتی در جامعه بشری رخ خواهد داد. معرفت الهی، شناخت حقیقت و آگاهی از سرانجام زندگی در سطح بالایی قرار می‌گیرد.
دانش دینی مردم ارتقا می‌یابد و نظام حکومتی کاملاً عادلانه می‌شود. در چنین شرایطی، فرصت‌های ارتکاب گناه به حداقل می‌رسد، زیرا محیط اجتماعی اقتضای گناه را نخواهد داشت.
زندگی از منظر ارزش‌های انسانی و واقعی، تحت مدیریتی شایسته قرار می‌گیرد.
* در عصر ظهور، فراوانی ارتکاب گناه و خطا به پایین‌ترین سطح خود می‌رسد
با این حال، باید توجه داشت که انسان‌های عصر ظهور، همانند انسان‌های پیش از ظهور، معصوم نیستند.
عصمت تنها مختص امام زمان علیه السلام است و سایر انسان‌ها همچنان از اختیار و قدرت انتخاب برخوردارند.
این بدان معناست که امکان حرکت در مسیر خیر و شر برای آنها وجود دارد و احتمال لغزش و ارتکاب گناه، هرچند اندک، همچنان باقی است.
گناهان به دو دسته تقسیم می‌شوند: گناهان حدّبردار و گناهان غیرحدّبردار.
در مورد گناهان غیرحدّبردار که نیاز به دخالت حکومت ندارند، فضای توبه همواره گشوده است.
از آنجا که رسانه‌ها و محیط اجتماعی کاملاً دینی خواهند بود، توصیه‌ها و نصایح متقابل مؤمنین سبب می‌شود افرادی که مرتکب خطای آشکار می‌شوند، از آن فاصله بگیرند.
در مورد خطاهای شخصی نیز با ارشادات مناسب، مسیر توبه هموار می‌شود.
در خصوص گناهان حدبردار که نیازمند دخالت حاکمیت است، نظام عادلانه به سرعت واکنش نشان می‌دهد.
این بدان معناست که اگرچه امکان وقوع خطا و گناه وجود دارد، اما میزان آن به شکل قابل توجهی کاهش می‌یابد.
در واقع، در عصر ظهور، فراوانی ارتکاب گناه و خطا به پایین‌ترین سطح خود می‌رسد.
* دلیل ضرورت وجود امام، هدایت انسان‌های مکلف به انجام تکالیفشان است
دلیل کاهش چشمگیر گناه در عصر ظهور این است که بسیاری از خطاها، مانند گناهان چشم و گوش، ریشه در زمینه‌های اجتماعی دارند. وقتی این زمینه‌های اجتماعی از بین برود، طبیعتاً بسیاری از این خطاها نیز رخ نخواهد داد.
در بحث امامت، نکته مهمی وجود دارد که باید به آن توجه کرد. هم شیعه و هم اهل سنت بر ضرورت وجود امام در جامعه اتفاق نظر دارند. تفاوت در استدلال‌هاست؛ ما علاوه بر دلایل نقلی، از براهین عقلی نیز بهره می‌بریم، در حالی که اهل سنت بیشتر بر ادله نقلی تکیه دارند.
علت ضرورت وجود امام این است که انسان‌ها موجوداتی مکلف هستند و باید تکالیف خود را انجام دهند.
وقتی انسان در جامعه‌ای زندگی می‌کند که بر اساس صلاح مدیریت می‌شود و محیط اجتماعی پاک است، طبیعتاً به سمت خوبی‌ها و رفتارهای دینی گرایش پیدا می‌کند. این برخلاف جامعه‌ای است که در آن تباهی، پلیدی و گناه رواج دارد.
وجود امام برای مدیریت محیط اجتماعی بر اساس موازین دینی ضروری است. همانطور که در نظام اسلامی، ولی فقیه این مسئولیت را بر عهده دارد، وظیفه حاکمیت دینی این است که محیط را به گونه‌ای مدیریت کند که میل به گناه به پایین‌ترین حد برسد و در مقابل، اشتیاق به سمت خوبی‌ها و ارزش‌ها در جامعه افزایش یابد.
در زمان ظهور، با فراگیر شدن حاکمیت حق، بستر ارتکاب گناه به حداقل می‌رسد.
برای دانلود صوت گفت و گو اینجا را کلیک کنید
نظر شما