خبرگزاری حوزه | یکی از ابزارهای ایجاد تعادل در زندگی انسان، یاد مرگ است.
امیرالمؤمنین علیه السلام در این باره اینگونه می فرماید:
«أَلَا فَاذْکُرُوا هَاذِمَ اللَّذَّاتِ وَ مُنَغِّصَ الشَّهَوَاتِ وَ قَاطِعَ الْأُمْنِیَاتِ.»۱
ترجمه:
به هوش باشید؛ یاد کنید مرگ را که نابود کننده لذّت ها و شکننده شهوت ها و قطع کننده آرزوهاست.
شرح:
وجود انسان در طول حیاتش مملوّ از آرزوها و لذت هاست.
انسان از داشتن آرزو و از لذت بردن در دنیا منع نشده است، اما آنچه که از آن نهی به عمل آمده این است که نکند که این آرزوها و لذت ها او را از مسیر الهی جدا کنند. برای این امر، انسان نیاز به چیزی دارد که به هنگام لذت های زندگی و حتی به هنگام مشکلات، در وجود او تعادلی ایجاد نماید تا بین او و خدا جدایی نیفتد.
یکی از بهترین ابزاری که برای این هدف به آن اشاره شده است، یقین و باور به مرگ است.
اگر ثروتمند و بی نیاز باشی، یاد مرگ حسّ غنا و بی نیازی را در تو از بین می برد، همه چیز را از آنِ خداوند میدانی، لذا ثروت تو را در جهت مصارف الهی سوق می دهد و اگر فقیر باشی، یاد مرگ اجازه حسرت مال ثروتمندان را به تو نمی دهد؛ چنانچه حضرت محمّد صلی الله علیه وآله وسلّم می فرماید:
«فإن ذَکَرتُموهُ عِندَ الغِنی هَدَمَهُ، و إن ذَکَرتُموهُ عِندَ الفَقرِ أرضاکُم بعَیشِکُم.» ۲
«اگر در هنگام توانگری به یاد مرگ باشید آن را بر هم می زند و اگر به هنگام ناداری به یادش باشید، شما را به زندگیتان خشنود می سازد.»
اگر انسان یقین داشته باشد که روزی مرگ، بین او و نزدیکانش جدایی می افکند، هرگز در جهت رضایت آنان، موجبات ناخشنودی خداوند را فراهم نمی آورد.
اگر انسان حقیقتاً باور داشته باشد که روزی مرگ، بین او و این لذت ها و شهوت های دنیوی حائل می شود، همه آن لذت ها را در چارچوب خواست الهی مدیریت می کند.
و اگر انسان یقین داشته باشد که روزی مرگ، آرزوهایش را قطع می کند، همه آرزویش رضایت خداوند می شود.
البته که چه بسا همه گرفتاری های معنوی انسان از چگونگی نگاه او به دنیا و امور دنیوی نشأت می گیرد. آنچه که در این باب نیز می تواند به نگاه انسان جهت دهد، یاد مرگ است.
چنانچه امام صادق علیه السلام می فرماید:
«ذِکْرُ الْمَوتِ ... یُحَقِّرُ الدُّنْیا.» ۳
«یاد مرگ، دنیا را حقیر و بی مقدار می سازد.»
وقتی دنیا در نظر انسان، خوار و ناچیز به نظر آمد، نگاه انسان متوجه آخرت می گردد و چه بسا که همین نقطه، نقطه آغاز بندگی است. تا زمانی که دنیا در نظر انسان، بزرگ و با اصالت جلوه کند، قدم نهادن در مسیر بندگی خداوند متعال ممکن نیست؛ چنانچه که امیرالمؤمنین علیه السلام در وصف متقین می فرماید:
«عَظُمَ الْخَالِقُ فِی أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مَا دُونَهُ فِی أَعْیُنِهِمْ.» ۴
«آفریدگار در روح و جانشان بزرگ جلوه کرده، به همین دلیل غیر او در چشمانشان کوچک است.»
پی نوشت ها:
۱. نهج البلاغه، خطبه ۹۹.
۲. تنبیه الخواطر و نزهة النواظر، ج ۱، ص ۲۶۹.
۳. بحارالانوار، ج ۶، ص ۱۳۳.
۴. نهج البلاغه، خطبه متّقین.
تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه
نظر شما