به گزارش خبرگزاری حوزه، در ابتدای جلسه، حضرت آیت‌الله اعرافی ضمن خوشامدگویی به اعضای شورای عالی ستاد، بر ضرورت تحول در علوم انسانی به‌عنوان یکی از مسائل اساسی کشور تأکید نمودند.
سپس، حجت‌الاسلام رجایی‌نیا به نمایندگی از دبیرخانه ستاد، گزارشی اجمالی از اقدامات انجام‌شده در ستاد ارائه کرد. پس از آن، دکتر بالایی نیز به نمایندگی از دبیرخانه، گزارشی مفصل از اقدامات ستاد را به اعضا تقدیم نمود.
گزارش اقدامات ستاد:
دکتر بالایی، ضمن ارائه گزارشی از اقدامات ستاد با محوریت مراکز و نهادهای عضو در سطح ملی، به موارد زیر اشاره نمود:
- تدوین نقشه‌راه تحول علوم انسانی در قالب 9 راهبرد کلان، 47 اقدام کلان و 187 ریزاقدام به همراه سند پشتیبان.
- تدوین برش‌های سالانه اقدام سند نقشه‌راه تحول علوم انسانی.
- تدوین درختواره رشته‌های علوم انسانی اسلامی در 430 رشته و گرایش.
- تدوین 326 درسنامه برای مواد درسی مصوب رشته‌های علوم انسانی اسلامی توسط اساتید دانشگاه‌های سراسری از جمله دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی و دانشگاه فردوسی مشهد.
- حمایت از حدود 500 طرح و کتاب پژوهشی از میان حدود 400 هزار طرح و کتاب در عرصه علوم انسانی اسلامی.
- تعریف پروژه‌ها و تحقیقات مسئله‌محور در علوم انسانی اسلامی و واگذاری آن به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌هایی نظیر دانشگاه تهران، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه شهید بهشتی.
- راه‌اندازی 10 کتابخانه علوم انسانی اسلامی در سراسر کشور.
- تهیه سامانه مشترک پایان‌نامه‌های مسئله‌محور علوم انسانی اسلامی در سطح ملی.
- راه‌اندازی کرسی‌های درس خارج مسئله‌محور در عرصه علوم انسانی اسلامی.
- تدوین و چاپ کتب فقه‌های جدید در مسائل روز در عرصه علوم انسانی اسلامی.
- تدوین فلسفه مضاف رشته‌های علوم انسانی با رویکرد نقد و بررسی علوم انسانی متعارف و تاسیس رویکرد اسلامی در آن.
دیدگاه‌ها و پیشنهادات:
آیت‌الله اعرافی:
آیت‌الله اعرافی، رئیس شورای عالی سیاست‌گذاری ستاد راهبری علوم انسانی اسلامی و مدیر حوزه‌های علمیه کشور، با اشاره به اینکه هدف اصلی این ستاد هماهنگی نهادهای علوم انسانی اسلامی و همراهی آن‌ها با دستگاه‌ها و بخش‌های رسمی است، بر لزوم توجه به واقعیت‌ها و نیازهای موجود تأکید کرد و افزود: انتخاب‌های ما باید به‌گونه‌ای باشد که بتواند مشکلات نظام حکمرانی را حل کند. ایشان همچنین بر وجود دیدگاه‌های متنوع در حوزه علوم انسانی اسلامی تأکید کرد و خاطرنشان ساخت: نگاه امامین انقلاب به عنوان ملاک اصلی مورد توجه قرار دارد و مطابق با اندیشه‌های بزرگانی مانند علامه طباطبایی، شهید مطهری، علامه مصباح، شهید صدر و آیت‌الله جوادی آملی است.
مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه مهم است به عنوان حوزویان، مسائل را به درستی شناسایی کنیم، بر بازسازی زیرساخت‌های علوم انسانی در حوزه علوم اسلامی و ایجاد تحول در پایه علم فقه جهت پاسخگویی به پرسش‌های جدید تأکید نمود. در پایان، وی ضمن اشاره به اهمیت حرکت به سمت نظریه‌سازی و نظام‌سازی، از اقدامات صورت‌گرفته در زمینه هوش مصنوعی و علوم انسانی، از جمله تلاش‌های مرکز تحقیقاتی نور، ابراز خرسندی کرد.
دکتر سیمایی صراف:
دکتر سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، با بیان اینکه علوم انسانی به‌صورت مستمر نیازمند تحول است، افزود: جوامع علمی ما ایستا هستند. وی تحول علوم انسانی در کشور را در سه معنای کارآمدی، اسلامی‌سازی و بومی‌سازی تعریف و تأکید کرد: باید به سمت علوم انسانی بومی یا اسلامی حرکت کنیم. ایشان با اشاره به دغدغه حاکمیت اسلامی مبنی بر حکمرانی دینی، بیان داشتند: حکمرانی دینی بیش از آنکه به دینی کردن علوم وابسته باشد، به دین‌شناسی نیاز دارد و در حال حاضر دین‌شناسی و قرائت از دین در جامعه مورد غفلت واقع شده است.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با تأکید بر اینکه علوم انسانی اسلامی زمانی جامعه را اقناع می‌کند که کارآمد باشد، افزود: ما در وزارت علوم در خدمت همه مجموعه‌های علوم انسانی اسلامی، به‌ویژه این ستاد هستیم و خودمان نیز در حال اندیشیدن و تمهید اقداماتی در زمینه تحول علوم انسانی می‌باشیم. وی در پایان به ضرورت توجه به کارآمدی علوم انسانی اسلامی اشاره کرد و گفت: این علوم انسانی از لحاظ قلمرو، قابلیت طرح در سطح جهانی را دارد.
رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی:
رئیس شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به لزوم ساماندهی و آمایش رشته‌ها برای مشخص شدن وضعیت کنونی علوم انسانی، افزود: داده‌های ما در خصوص رشته‌ها مخدوش است و شورا به دنبال انجام چنین طرحی است. وی با بیان اینکه این اقدام می‌تواند منجر به توقف برخی رشته‌ها، تعدیل تعداد دانشجویان رشته‌های خاص و تاسیس رشته‌های جدید شود، بومی‌سازی را به عنوان یکی از اقداماتی که می‌تواند اسلامی‌سازی علوم انسانی را تسریع کند، مطرح نمود.
دکتر عاملی همچنین به ارائه طرح‌های دیگر در دست شورا پرداخت و گفت: بازنگری، اصلاح و تکمیل آیین‌نامه ارتقاء اساتید بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی در دست انجام است. این آیین‌نامه در سه بخش مربوط به علوم انسانی و اجتماعی و هنر، بهداشت و درمان و سایر علوم در حال بازنگری است. به‌روزرسانی سند نقشه جامع علمی کشور نیز در دست شورای تحول و ارتقای علوم انسانی است که از مجموع ۱۳ راهبرد، ۱۰ راهبرد آن مختص علوم انسانی و اجتماعی و هنر می‌باشد. همچنین شورای تحول و ارتقای علوم انسانی با همکاری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حال تدوین سند تحول علوم انسانی، اجتماعی و هنر است.
ایشان در پایان با ارزشمند شمردن اقدامات شورای سیاست‌گذاری علوم انسانی اسلامی حوزه علمیه، بیان داشت: این اقدامات مورد استفاده و استقبال شورای تحول و ارتقای علوم انسانی است. لذا می‌توان از توان و ظرفیت ستاد در مدیریت و تحقق رشته‌های علوم انسانی، اصلاح و تکمیل آیین‌نامه ارتقاء اساتید، سند تحول علوم انسانی و به‌روزرسانی نقشه جامع علمی کشور استفاده کرد.
دکتر حداد عادل:
دکتر حداد عادل، رئیس سابق شورای تخصصی تحول و ارتقاء علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی، مرحوم آیت‌الله مصباح را راهگشای علوم انسانی در حوزه علمیه معرفی کرد و گفت: علوم انسانی از بارزترین مصادیق شعار وحدت حوزه و دانشگاه است. لذا، تحول در علوم انسانی بدون همکاری این دو نهاد علمی امکان‌پذیر نیست. ایشان پیشنهاد دادند از مجموعه توان حوزوی برای دو امر استفاده شود: نخست، ایجاد ساختاری برای اتصال دانشگاه به حوزه علمیه؛ زیرا متخصصان علوم انسانی در دانشگاه هستند و دوم، تألیف کتاب مناسب دانشگاه با عنوان انسان‌شناسی اسلامی. وی همچنین بر اهمیت شنیدن سازمان‌یافته سخنان مخالفان علوم انسانی اسلامی تأکید کرد.
دکتر محمد مهدی طهرانچی:
دکتر طهرانچی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، با اشاره به تفاوت این ستاد با شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، به تعارض میان گزاره‌های حکمرانی جمهوری اسلامی مبتنی بر نظریه‌های بنیادی مردم‌سالاری دینی و گزاره‌های ناشی از باورهای مردم به لحاظ سبک زندگی اشاره کرد و گفت: در صورت حل‌نشدن این تعارض، فاصله‌ای بین مردم و حاکمیت ایجاد خواهد شد. وی پیشنهاد داد که این ستاد باید بر تولید نظریه‌های مبنایی تمرکز کند تا این گزاره‌ها به سمت همگرایی سوق داده شوند. ایشان اولویت‌های ستاد را مواردی دانست که سبک زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده و آن‌ها را در مقابل گزاره‌های حاکمیت قرار می‌دهد.
رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه سبک زندگی مردم متأثر از وضعیت جدید فناوری‌های نوین و هوشمند است، خاطرنشان کرد: باید بر تأثیر گزاره‌های حاصل از این فناوری‌ها و ارتباطات هوش مصنوعی روی سبک زندگی نیز تمرکز شود. وی تأکید کرد که مأموریت این ستاد هیچ تعارضی با مأموریت دستگاه‌های رسمی ندارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر پارسانیا:
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر پارسانیا، رئیس شورای تخصصی حوزوی شورای عالی انقلاب فرهنگی، بر لزوم ارتباط دانشگاه‌های علوم اجتماعی با فقه معاصر حوزه علمیه تأکید کرد و افزود: باید برنامه‌ریزی دقیقی برای این ارتباط صورت گیرد. وی با اشاره به تعداد زیاد دانشجویان حوزوی و طلاب دانشگاهی، پیشنهاد کرد بخشی از تمرکز ستاد بر این موضوع گذاشته شود. ایشان در پایان بیان داشت: شورای تحول و ارتقای علوم انسانی نباید نگاه صرفاً بهره‌برداری به حوزه علمیه داشته باشد، بلکه باید به حوزه علمیه به عنوان یک نهاد موضوعیت‌دار با فرصت مستقل در نقش‌آفرینی در علوم انسانی بنگرد.
دکتر حسنی آهنگر:
دکتر حسنی آهنگر، رئیس دانشگاه جامعه امام حسین (علیه‌السلام)، با تأکید بر نگاه و انتظارات امامین انقلاب اسلامی، مسائل اجتماعی را ریشه در علوم انسانی دانست و گفت: اگر این مسائل حل نشوند، در آینده دچار مشکل می‌شویم و اغتشاشات 1401 نیز ریشه در این مسائل داشته است. ایشان در ادامه با اشاره به لزوم تحقق تمدن نوین اسلامی، بر طراحی نظامات انقلابی مبتنی بر اسلام ناب و تربیت کارگزاران انقلابی و همچنین بر لزوم توجه به حوزه هوش مصنوعی و علوم انسانی تأکید کرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن جهانگیری:
حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محسن جهانگیری، رئیس دانشگاه علوم اسلامی رضوی، دو مشکل اصلی در علوم انسانی را عدم حمایت مالی از پژوهشگران و عمیق نبودن پژوهش‌ها عنوان کرد و افزود: با آمدن هوش مصنوعی، مشکل نبود عمق در پژوهش‌ها گسترده‌تر شده است.
حاضرین در نشست:
در این نشست، جمعی از مدیران و مسئولان حوزوی و دانشگاهی از جمله آیت الله علیرضا اعرافی، دکتر سیمایی صراف، حجت‌الاسلام والمسلمین عاملی، دکتر حداد عادل، حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا، دکتر محمد مهدی طهرانچی، حجت الاسلام و المسلمین عباسی، دکتر حسنی آهنگر، حجت الاسلام علی مصباح یزدی، حجت‌الاسلام والمسلمین محسن جهانگیری، حجت الاسلام و المسلمین احمد حسین شریفی، حجت الاسلام و المسلمین سید احسان رفیعی علوی، دکتر اصغر افتخاری، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر سعیدی‌روشن، حجت الاسلام و المسلمین مهدی رجایی و حجت الاسلام و المسلمین سیدحسین میرمعزی حضور داشتند.
نظر شما