به گزارش خبرگزاری «حوزه» حضرت آیت الله صافی گلپایگانی در گفتاری به مناسبت سالروز وفات مرحوم آخوند خراسانی ابعاد و زوایای شخصیتی این عالم نام‌آور را تشریح کرده‌اند.
گفتار این مرجع تقلید بدین شرح است:
بسم الله الرحمن الرحيم
قال الله تعالى: «أُولئِكَ الَّذِينَ هَدَى اللهُ فَبِهُدَاهُمُ اقْتَدِهْ...»؛ مرجع عالي‌مقام و فقيه اهل بيت عليهم السلام آيت الله العظمي آخوند خراساني قدس سره الشريف، شخصيتي است كه پس از يك صد سال، حوزه‌هاي علميه بر اساس فضايل، تأليفات و تحقيقات و تصنیفات ايشان سير دارد و علماء بعد از ايشان مديون خدمات علمي اين عالم بزرگ هستند.
همه علماءِ بعد از ايشان، و نيز شاگرداني كه داشتند - كه بسياري از آنها از مجتهدين عظام بودند- تا زمان ما و به بعد هم، همين‌طور خواهد بود مديون خدمات علمي اين مرد بزرگ هستند. بسياري از كساني كه در درس مرحوم آخوند شركت مي‌كردند از رجال و مجتهدان بودند.
حركت علمي و فقاهتي كه در اثر وجود مبارك ايشان و تدريس و مواضع اين بزرگوار فراهم شد، حركتي بسيار ارزنده است كه ما بايد قدرشناس اين مواضع و مقامات باشيم.
در رشته‌ها و شعب مختلف، مواضع بسيار بالايي داشتند كه نسبت به هر كدام از اين ها اگر انسان بخواهد توضيح بدهد مجال كلام، بايد خيلي وسيع باشد. ابعاد شخصيتي آن مرحوم مانند مكارم اخلاقي، زهد و پارسائي و عبادات، مسأله بسيار با اهميتي است، ولي همه اين ها در جنب مقامات علمي آن بزرگوار تحت الشّعاع است، يعني آن چيزي كه ايشان را در عالم علم درخشنده كرده است، آثار و بركات علمي آن فقيد سعيد است.
كتاب كفاية الاصول، كتاب شرح مكاسب و كتاب‌هاي ديگري كه در فقه نوشته‌اند- كه بعضي از آن كتاب‌ها در سال 1331 قمري چاپ شده است و پيش بنده است - اللّمعات النيّرة و كتاب‌هاي ديگر، همه آثاري است كه علما، فضلا، مدرسين و اساتيد را مديون خدمات علمي ايشان قرار داده است و الان هم مي‌بينيم محور مطالب و تحقيقات در اصول، كتاب كفايه ايشان است؛ كتابي كه بزرگاني، مثل مرحوم استاد اعظم آيت الله العظمي آقاي بروجردي اعلي الله مقامه الشريف بر آن حاشیه های بلند نوشته شده است.
البته ما در عالم تشيّع، شخصيت‌ها و نوابغ علمي زيادي داشتيم، ولي در حوزه‌هاي علميه در يك صد سال اخير يك نفر نيست كه به مقامي از مقامات علمي رسيده باشد و مديون مرحوم آيت الله العظمي آقاي آخوند نباشد.
در عالم تشيّع هميشه دانشمنداني بوده‌اند كه درخشش خاصي داشته‌اند كه حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله مي‌فرمايند: «في كل خلف من امّتي عدول ينفون عن هذا الدين تحريف الضّالين و ابطال المبطلين؛ در هر زمان و در هر عصر و قرن از امّت من عدولي هستند كه نگهدار دين خدا مي‌باشند و تحريفات گمراهان را از بين برده و از دين حنيف دفاع مي‌نمايند.»
حضرت بشارت مي‌دهد به وجود اين ذوات مقدّسه كه يكي از آنها مرحوم آيت الله العظمي آخوند خراساني است. اينها براي عالم تشيّع افتخار هستند و چراغ فروزان همه اعصار و زمان‌ها مي‌باشند.
*پرچم‌دار مبارزه با کج‌خواهی‌ها
وقتي در عصر خودمان ملاحظه مي‌كنيم مي‌بينيم آن چيزي كه هدف اصلي مرحوم آيت الله آقاي آخوند خراساني در جريان مشروطيت بود، استقلال حوزه‌ها، ترويج دين، اعلاي كلمه اسلام و مبارزه با كج‌خواهي‌ها بود.
وقتي احساس مي‌كردند كه شيعه و انديشه تشيّع در خطر است همه به ميدان مي‌آمدند و در مقابل آن وضعيت و آن هجوم، مثل سدّ سديدي مي‌شدند و جلوي همه آن مطالب را مي‌گرفتند و حيات ديني ما را حفظ كردند.
مسأله همين بود، مسأله اعلاي دين، مسأله مبارزه با ظلم و ستم، مسأله ترويج دين و معارف اهل بيت عليهم السلام. اين شئون بايد اصل باشند و اصالت، با آنها باشد.
اينها برنامه‌هاي مرحوم آيت‌الله آقاي آخوند و ديگران بوده است. همه علما همين را مي‌خواستند. الان هم همين‌طور است. همه روحانيت، همين مطلب را مي‌خواهند. مي‌خواهند همه جا قرآن باشد، همه جا احكام اسلام باشد، و مملكت همه بر اساس دستورات دين و هدايت‌ها و تعليمات ائمه طاهرين صلوات الله عليهم اجمعين باشد.
*یک مرد خدایی بود
درباره حالات و مواضع مرحوم آيت الله آقاي آخوند خراساني هم در اين مدّت كتاب‌هاي زيادي نوشته شده است. البته بعضي كتاب‌ها را اشخاصي مغرض نوشته‌اند و در جاهايي هم اشتباه كرده‌اند و نظرهاي خلافي اظهار نموده‌اند، ولي آن چيزي كه محور تمام اين مطالب است كه انسان از آن استفاده مي‌كند اين است كه ايشان يك مرد خدايي و الهي بوده است، و تمام توجّهش اين بوده كه رضاي خدا را كسب كند و پرچم اسلام را در دنيا هر چه بهتر و بيشتر بتواند به اهتزار دربياورد.
نامه‌اي كه در آخر عمرشان و در سال 1329 قمري يعني آخرين نامه‌اي كه ايشان نوشته‌اند را بايد مطالعه كنيم تا ببينيم كه چه مقاصدي داشته‌اند و چه مطالبي را مي‌خواستند بگويند. اين مطالب، همان‌هايي است كه اگر متوجّه بشويم، روحانيت هم تا زمان ظهور مبارك حضرت وليّ عصر عجل الله تعالي فرجه الشريف همين‌ها را دنبال مي‌كند.
مطلب، مسأله خدا، قرآن، اهل بيت عليهم‌السلام، نهج البلاغة، صحيفه سجاديه، كتب اربعه متقدّمه و متأخره و بالاخره معارف اهل بيت عليهم السلام است.
*مرحوم آخوند افتخار قرن ما است
مرحوم آيت الله آقاي آخوند خراساني افتخار قرن ما است. ما همه به وجود اين بزرگ و بزرگاني كه از مكتب و مدرسه ايشان خارج شده‌اند - كه چند نفر از اينها از مراجع بزرگ شيعه بوده‌اند- افتخار مي‌كنيم.
همه اينها نشان از غنای مكتب اهل بيت عليهم السلام دارد، و همه ريزه‌خوار خوان نعمت ائمه طاهرين عليهم السلام هستيم. امروز هم در قدردانی این نعمت بزرگ مکتب ولایت، بايد ملاك فضيلت و برتري در حوزه‌هاي علمي ما به فراگيري علم و معارف نوراني اهل البيت عليهم السلام باشد. معيار كرامت و فضيلت در سايه علم و عمل است. اگر عالمي بتواند با خرافات و بدعت‌ها مبارزه نمايد او پيش صاحب شريعت مقرّب است و گوشه‌گيري و اعتزال موجب كمال و فضيلت نيست.
