به گزارش سرویس استان‌های خبرگزاری «حوزه» از تهران، بخش كمیسیون تخصصی همایش ظرفیت‌های فرهنگی و تمدنی كنگره عظیم اربعین حسینی(ع) عصر امروز با سخنرانی حسین كچوئیان، عضو هیئت علمی دانشكده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و علیرضا شجاعی‌زند عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در تالار سوره حوزه هنری برگزار شد.

كچوئیان، استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران در این مراسم با بیان اینكه اتفاق گردهمایی و راهپیمایی مردم در روز اربعین یك رخداد نامعمول و غریبی است كه ذهن همه ما تشنه فهم آن است، گفت: یكی از ویژگی‌های این رخداد كثرت جمعیت است كه نیازمند تبیین و توضیح است. از سوی دیگر، بستر مكانی زمانی این رویداد است كه مكان و زمان تقریبا بزرگ و طولانی‌ای را شامل می‌شود و صرفا یك تجمع ساكن نیست بلكه یك حركت و راهپیمایی هدفمند است.

وی ادامه داد: سومین ویژگی مهم این رخداد نوع تجربه معنوی و متعالی‌ است كه در این پدیده وجود دارد و شاید عده‌ای بخواهند آن را با تعبیر تجربه اخلاقی و به عنوان یك جهان اخلاقی نام‌گذاری كنند، اما من فكر می‌كنم این تجربه چیزی فراتر از یك جهان و بستر صرفا اخلاقی است. اشتیاق و شوری كه میزبانان در پذیرایی از زائران دارند فراتر از یك عمل و كنش اخلاقی است و باید روی این تجربه متعالی بیشتر تمركز كرد.

به گفته وی، این تجربه شاید شبیه همان حال و هوایی باشد كه مردم ایران در دو سال اول انقلاب آن را در سطحی وسیع در كشور خودمان تجربه كردند ولی متاسفانه كم كم رو به افول و ضعف نهاد.

این استاد جامعه شناسی با تاكید بر اینكه برای اینكه بتوانیم اتفاق نامعمول اربعین را بفهمیم باید تلاش كنیم این تقابل نظام‌ها و تقابل منطق‌های هر كدام را بفهمیم و تبیین كنیم، افزود: جهان ما هر چه پیش‌تر می‌رود، سكولاریزاسیون بیشتر در آن اتفاق می‌افتد ولی امكانی كه در رویداد اربعین رخ می‌دهد امكان یك تجربه غیردنیایی را فراهم می‌آورد و در تقابل با سكولاریزاسیون می‌ایستد.

با اربعین نباید برخورد مناسبتی داشته باشیم

علیرضا شجاعی زند، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس هم در ادامه  درباره موضوع «تأملی در موضوع‌شناسی و مساله‌یابی جامعه‌شناسان در ایران» سخنرانی کرد.

شجاعی زند، جاعی زند گفت: اربعین اگرچه یک مناسبت است ولی نباید با آن برخورد مناسبتی بکنیم. باید با آن با عنوان یک امر مستمر برخورد کنیم نه اینکه فقط در آستانه آن به فکر ایجاد زمینه برای برگزاری اش باشیم و بعد هم که تمام شد، تا سال بعد فراموشش کنیم. خلاصه اینکه نباید از ظرفیت های اربعین غافل شویم و باید با آن جدی برخورد کنیم. فکر می کنید چرا غرب با این همه بی‌عدالتی از شرایط داخلی خودش مطمئن است؟ برخی می گویند به خاطر ساختار دموکراتیک است ولی به اعتقاد من این اطمینان به دلیل تخلیه معرفتی و ارزش های انسان های غربی است.

عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در ادامه تعدادی از ویژگی های پدیده کنگره عظیم اربعین را شرح و توضیح داد: این پدیده عظیم، ویژگی های بسیاری دارد که من فقط به تعدادی از آنها می پردازم. ابقاء و بسط دین‌داری درنوردیدن تاریخ و پیوند زدن بین زمان حال، گذشته و آینده، به وجود آمدن شکل جدیدی از تعامل اجتماعی، مردمی بودن این حرکت و نبودن فاصله قومی و جنسی از جمله ویژگی های این پدیده است. در بحث ابقاء و بسط دین‌داری این موضوع مطرح می شود که کارکرد تجمعات مناسکی اغلب در حد پیروان همان دین است در حالی که در مورد اربعین پیروان مختلفی به این منسک روی می آورند..