خبرگزاری «حوزه» متن یادداشت این منتقد سینما و تلویزیون  را منتشر می کند.

اقتباس از کتب ادبی یک امر رایج در سینمای جهان است؛ روشی که عمدتا منجر به خلق کارهایی شاخص در سینما شده است. بهترین مثال در این زمینه شاهکار تاریخ سینما «بر باد رفته» است، اما متاسفانه در سینمای کشور ما این رویکرد به شدت فراموش شده و تنها معدود کارهایی چون «قصه های مجید» نوشته هوشگ مرادی کرمانی که فرصت تبدیل شدن به یک اثر نمایشی را پیدا کردند.

وی با بررسی فیلم «جامه داران» ضمن تبیین نقاط قوت و ضعف این فیلم، غفلت از اقتباس های ادبی در سینما ایران را بیش از اندازه توصیف کرد و گفت: می خواهم به نقد فیلمی بپردازم که بر گرفته از یک رمان است و اتفاقا خوب از کار درآمده است. این فیلم «جامه داران» نام دارد. «جامه داران» داستان زنی است که در مراسم ختم پدرش با مردی رو به رو می شود به شدت شبیه پدرش است. در ادامه مشخص می شود که این فرد برادر وی می باشد. فیلمنامه این کار به شدت گیرا و جذاب است و گره هایی که در آن وجود دارد مخاطب را با خود همراه می کند.

برای مثال در بخشی از کار متوجه می شویم که مادر این دختر فرد دیگری است و همین مسئله سبب می شود داستانی متفاوت در «جامه داران» روایت شود.

غنای مفهومی این کار نشأت گرفته از فیلمنامه بسیار خوب آن است. این اثر وام دار یک اثر ادبی است که می تواند در فیلم های بسیار دیگری وجود داشته باشد. «جامه داران» کارگردان جامه داران، یک نمره خوب در کارنامه حرفه خود به ویژه در بحث دکوپاز و میزانسن ثبت کرده است.

در انتخاب بازیگران و هدایت آنها نیز به گونه ای که تماشاگر عمل کرده است که هیچ وجه با شخصیت ها غریب نیست و کاملا آنها را باور می کند.

از دیگر نکات مثبت فیلم، نقش آفرینی های خوب و دلنشین «جامه داران» است و تقریبا تمام شخصیت های فیلم چنین امتیازی را دارا هستند. این اتفاق به خاطر سناریو و شخصیت پردازی خوب «جامه دران» است، والا هر کدام از بازیگران ذکر شده، کارهایی را در کارنامه خود دارند که به لحاظ کیفی نمی توان به آنها نمره بالایی داد.

*طراحی مناسب لباس و صحنه

اما بحث دیگر ما به طراحی صحنه و لباس این فیلم بر می گردد در جشنواره فجر نیز نامزد دریافت سیمرغ شد. در بخشی از «جامه دران» داستان فیلم به 40 سال قبل بر می گردد. این گذر زمان به خوبی در لباس ها و طراحی دکورهای فیلم به خوبی رعایت شده است. این مسئله در شرایطی است که معمولا در این زمینه به شدت ضعیف هستیم. دلیل این امر به نداشتن تخصص مربوط نمی شود، بلکه مشکل آنجاست ما شهرکی نداریم که در آن بخواهیم تاریخ معاصر خود را روایت کنیم. تنها شهرک غزالی برایمان باقی مانده که آنهم به شدت آسیب پذیر شده است.

اما جدا از امتیازهای فنی فیلم به بحث مفهومی فیلم هم اشاره می کنیم. بارها در نقدهای متعدد سینمایی درباره چرایی و چگونگی فیلم دینی سخن گفته شده و هر صاحب نظری هم برای خود تعریفی در این زمینه ارائه کرده است، اما آنچه به عنوان نقطه مشترک بین تمام این تعاریف وجود دارد این مهم است که فیلم دینی اثری است که در آنها مضمونی نیکو بر گرفته از معارف اسلامی در داستان لحاظ شود. در «جامه داران» به وفور چنین آیتم هایی وجود دارد با این تفاوت که هیچکدام از این توصیه ها شعاری نیست.

* رمان خاستگاه ابراز عاطفه خانوادگی است

برای مثال پرداختن به نقش و جایگاه خانواده در فرهنگ ایرانی به خوبی در این فیلم لحاظ شده است. برای همین در آن هم عشق به پدر و مادر را می بینیم، هم رابطه خواهر و برداری به نیکویی مورد توجه قرار می گیرد. این قبیل برداشت ها کمتر در فیلم های ایرانی مشاهده می شود، به عبارتی نقش و جایگاه خانواده را به خوبی در فیلم ها نمی بینیم، البته در ظاهر شاید شخصیت هایی چون پدر و مادر در فیلم های ایرانی وجود داشته باشد، اما معمولا این شخصیت دارای هویت نیستند، وی در جامه داران برای همه شخصیت ها تعریفی مشخص و خاص در نظر گرفته شده است.

* تزرق حس واقعی به اعضای خانواده

اما درباره پایان بندی این فیلم، اتفاقی بسیار خوب را شاهدیم که در کمتر فیلم های ایرانی مشاهده می شود. مادری که پس از سالها می خواهد فرزندی را ببیند و دختری که بداند مادر واقعیش برای خوشبختی وی چه ایثار بزرگی کرده است. آخرین جمله ای که در این فیلم روایت می شود «به حق فاطمه زهرا(س)» است، اما این کلام شعاری نیست بلکه از عمق اصلاً ایمان و باور شخصیت فیلم نشأت گرفته است.

وی گفت: «جامه داران» فیلمی دوست داشتنی و خوش ساخت است که به درستی به تماشاگر معرفی نشده و برایش تبلیغ مناسبی هم صورت نگرفته، همانگونه که این اتفاق در جشنواره فجر روی داد، درصورتیکه با دقت و توجه به این قبیل آثار (اقتباسی)، می شود فیلمسازان را تشویق کرد که بیشتر به سمت اقتباس های ادبی سوق پیدا کنند تا هم کارشان کیفیت لازم را دارا باشند، هم رمان های ادبی بتواند بر پرده سینماها جای گیرند.